भू [bhū] I. 1 P. (rarely Ā.) (भवति, बभूव, अभूत्, भविष्यति, भवितुम्, भूत)
To be, become; कथमेवं भवेन्नाम; अस्याः किमभवत्
[Māl.9.29] 'what has become her fate', 'what has become of her'
[U.3.27;] यद्भावि तद्भवतु U.3 'come what may'; so दुःखितो भवति, हृष्टो भवति &c.
To be born or produced; यदपत्यं भवेदस्याम्
[Ms.9.127;] भाग्यक्रमेण हि धनानि भवन्ति यान्ति
[Mk.1.13.] To spring or proceed from, arise; क्रोधाद् भवति संमोहः
[Bg.2.63;14.17.] To happen, take place, occur; नाततायिवधे दोषो हन्तुर्भवति कश्चन
[Ms.8.351;] यदि संशयो भवेत् &c.
To live, exist; अभूदभूतपूर्वः ... राजा चिन्तामणिर्नाम Vās.; अभून्नृपो विबुधसखः परंतपः
[Bk.1.1.] To be alive or living, breathe; त्वमिदानीं न भविष्यसि
[Ś.6;] आः चारुदत्तहतक, अयं न भवसि
[Mk.4;] दुरात्मन्, प्रहर नन्वयं न भवसि Māl.5 ('thou art a dead man', thou shalt breathe no longer); ऋतेऽपि त्वा न भविष्यन्ति सर्वे
[Bg.11.32.] To remain or be in any state or condition, fare; भवान् स्थले कथं भविष्यति
[Pt.2.] To stay, abide; remain; अस्मिन्नेव लतागृहे त्वमभवस्तन्मार्ग- दत्तेक्षणः
[U.3.37.] To serve, do; इदं पादोदकं भविष्यति
[Ś.1.] To be possible (usually with a future tense in this sense); भवति भवान् याजयिष्यति
[Sk.] To lead or tend to, conduce to, bring about (with dat.); वाताय कपिला विद्युत् ...... पीता भवति सस्याय दुर्भिक्षाय सिता भवेत् Mbh.; सुखाय तज्जन्मदिनं बभूव
[Ku.1.23;] संस्मृतिर्भव भवत्यभवाय
[Ki. 18.27;] न तस्या रुचये बभूव
[R.6.44.] To be on the side of, assist; देवा अर्जुनतोऽभवन् ।
To belong or pertain to (often expressed by 'have'); तस्य ह शतं जाया बभूवुः Ait. Br.; तस्य तेजोमया लोका भवन्ति ब्रह्मवादिनः
[Ms.6.39.] To be engaged in, be occupied (with loc); चरण- क्षालने कृष्णो ब्राह्मणानां स्वयं ह्यभूत्
[Mb.] To conduct oneself, behave.
Ved. To be prosperous, succeed; ततो देवा अभवन्
[Bṛi. Up 1.3.7;] [Mb.12.228.1.] Used with a preceding noun or adjective भू serves to form verbs in the sense of 'becoming what it previously is not' or 'becoming' in general; श्वेतीभू to become white; कृष्णीभू to become black; पयोधरीभूत 'becoming or serving the purpose of teats'; so क्षपणीभू to be or become a mendicant; प्रणिधीभू to act the spy; आर्द्रीभू to melt; भस्मीभू to be reduced to ashes; विषयीभू to form the subject of; so एकमतीभू; तरुणीभू &c. &c.Note The senses of भू may be variously modified according to the adverbs with which it is connected;e. g. पुनर्भू to marry again; आविर्भू to appear, arise, to be evident or clear; see आविस्; तिरोभू to disappear; प्रादुर्भू to arise, be visible, appear; अग्रेभू to be in front, take the lead; अन्तर्भू to be absorbed or included; ओजस्यन्तर्भवन्त्यन्ये
[K. P.8;] दोषाभू to grow evening or dusk-time; अन्यथा भू to be otherwise, be changed; न मे वचनमन्यथा भवितुमर्हति
[Ś.4;] पुरो भू to come forward; stand forth; मिथ्या भू to turn out false; वृथा भू to become useless &c. &c. -Caus. (भावयति-ते)
To cause to be or become, call into existence, call into being; ते वै ब्रह्मण आदेशात् कथमेतदभावयन्
[Bhāg.3.2.1.] To cause, produce, effect.
To manifest, display, exhibit.
To foster, cherish, support, preserve, enliven; पुनः सृजति वर्षाणि भगवान् भावयन् प्रजाः Mb.; देवान् भावयतानेन ते देवा भावयन्तु वः । परस्परं भावयन्तः श्रेयः परमवाप्स्यथ ॥
[Bg.3.11;] [Bk.16.27.] To think or reflect, consider, fancy, imagine.
To look upon, consider or regard as; अर्थमनर्थं भावय नित्यम्
[Moha M.2.] To prove, substantiate, establish; निह्नवे भावितो दद्याद्धनं राज्ञे च तत्समम्
[Y.2.11.] To purify.
To get, obtain.
To mingle or mix.
To change or transform into.
To soak, steep.
To devote or addict oneself to.
To convince.
To perfume, scent. -Desid. (बुभूषति) To wish to be or become &c. -II. 1 U. (भवति-ते) To get, obtain. -III. 1 Ā. (भावयते) To obtain, gain. -IV. 1 U. (भावयति-ते)
holding or supporting the earth; व्यादिश्यते भूधरतामवेक्ष्य कृष्णेन देहोद्वहनाय शेषः
[Ku.3.13.] dwelling on the earth.
(रः) a mountain; भवभूतेः संबन्धाद् भूधरभूरेव भारती भाति Udb.
an epithet of Śiva.
of Kṛiṣna.
the number 'seven'. ˚ईश्वरः, ˚राजः an epithet of the mountain Himālaya. ˚जः a tree.
a king; स त्वं भूधर भूतानाम्
[Bhāg.1.37.13.] -धात्री N. of a tree (Mar. भुयआवळी).
-ध्रः a mountain.-नागः a kind of earth-worm.
-नामन् f. f. a kind of fragrant earth.
-निम्बः Gentiana Chirata (Mar. किराईत).-नेतृ m. a sovereign, ruler, king.
पः a sovereign, ruler, king.
a term for number 'sixteen'.
पतिः a king.
of Indra.
-पदः a tree.
-पदी a particular kind of jasmine; मल्लिका मदयन्तीव शीतभीरुश्च भूपदी
[Bhāva. P.] -परिधिः the circumference of the earth.
-प(फ)लः a kind of rat (Mar. घूस).
-पवित्रभ् cow-dung.
पालः a king, sovereign; भूपालसिंह निजगाद सिंहः.
an epithet of king Bhoja.-पालनम् sovereignty, dominion.
पुत्रः, सुतः the planet Mars.
N. N. of the demon Naraka; q. v.
-पुत्री, -सुता 'daughter of the earth', an epithet of Sītā; भूपुत्री यस्य पत्नी स भवति कथं भूपती रामचन्द्रः
[Rām.] -प्रकम्पः an earthquake.
-प्रदानम् a gift of land.
-फलः a kind of rat.
-बिम्बः, -म्बम् the terrestrial globe.
-भर्तृ m. m.
a king, sovereign.
a mountain; भूभर्तुः शिरसि नभो- नदीव रेजे
[Ki.7.18.] -भा the shadow of the earth on the moon (in an eclipse).
-भागः a region, place, spot.-भुज् m. a king; निवासाय प्रशस्यन्ते भूभुजां भूतिमिच्छताम्
[Kām.] a mountain; दाता मे भूभृतां नाथः प्रमाणी- क्रियतामिति
[Ku.6.1;] [R.17.78.] a king, sovereign; निष्प्रभश्च रिपुरास भूभृताम्
[R.11.81.] an epithet of Viṣṇu.
a term for the number 'seven'.
-मणिः the king; अतस्तिष्ठामि भूत्वाहं कृपाणी भूमणे तव
[Śiva.B.2.22.] मण्डलम् the earth, (terrestrial globe).
-युक्ता a kind of palm.-रुण्डी a kind of sun-flower.
-रुह् m. m.,
-रुहः a tree. (-हम्) a pearl.
-लता a worm.
-लिङ्गशकुनः a species of bird; भूलिङ्गशकुनाश्चान्ये सामुद्राः पर्वतोद्भवाः
[Mb.12.169.1.] लोकः (भूर्लोकः) the terrestrial globe.
the country on the southern part of the equator.
-वलयम् = भूमण्डलम् q. v.
-वल्लूरम् a mushroom.
-वृत्तम् the equator.
-शक्रः 'Indra on earth', a king, sovereign.
-शमी a kind of Acacia.
To think, reflect.
To mix, mingle.
To be purified (connected with caus. of भू q. v. above).
शयः an epithet of Viṣṇu.
any animal lying on the earth.
-शय्या lying on the ground.
-शुद्धिः f. f. purification of the ground by sweeping &c.
-श्रवस् m. m. an ant-hill.
-श्वभ्रम् a hole in the ground.
-सुरः a Brāhmaṇa.
-स्थः a man.
-स्पृश् m. m. a man.
mankind.
a Vaiśya.
-स्वर्गः an epithet of the mountain Meru; भूस्वर्गायते to become a heaven on earth.
-स्वामिन् m. m. a landlord.
भू [bhū] a. a. (At the end of comp.) Being, existing, becoming, springing from, arising or produced from, &c.; चित्तभू, आत्मभू, कमलभू, मनोभू &c. -m.
An epithet of Viṣṇu.
The sacrificial fire.
भूः [bhūḥ] f. f. [भू-क्विप्]
The earth (opp. अन्तरीक्ष or स्वर्ग); दिवं मरुत्वानिव भोक्ष्यते भुवम्
[R.3.4;18.4;] [Me.18;] मत्तेभ- कुम्भदलने भुवि सन्ति शूराः ।
Earth as one of the nine substances.
The universe, globe.
Ground, floor; मणिभयभुवः (प्रासादाः)
[Me.66.] Land, landed property.
A place, site, region, plot of ground; काननभुवि, उपवनभुवि &c.
Matter, subject-matter.
A symbolical expression for the number 'one'.
The base of a geometrical figure.
A sacrificial fire.
The act of becoming, arising.
The first of the three Vyāhṛitis or mystic syllables (भूः, भुवः, स्वः) representing the earthrepeated by every Brāhmaṇa at the commencement of his daily Sandhyā. -Comp.
-उत्तमम् gold.
-कदम्बः a kind of Kadamba tree.
-कर्णः the diameter of the earth.
-कश्यपः an epithet of Vasudeva, Kṛiṣṇa's father.
काकः a kind of heron.
the curlew.
a kind of pigeon.
-केशः the fig-tree.
-केशा a female demon, demoness.
-क्षित् m. m. a hog.
-गरम् a particular poison.
गर्भः N. of Viṣṇu.
an epithet of Bhavabhūti.-गृहम्
-गेहम् a cellar, a room underground.
-गोलः the terrestrial globe; दधौ कण्ठे हालाहलमखिलभूगोलकृपया Ā. L.17; भूगोलमुद्बिभ्रते
[Gīt.1.] ˚विद्या geography.
-घनः the body.
-घ्नी aluminous slate.
-चक्रम् the equator.-चर a. moving or living on land.
(रः) any landanimal (opp. जलचर).
epithet of Śiva.
चर्या, छाया, छायम् earth's shadow (vulgarly called Rāhu).
darkness.
जन्तुः a kind of earthworm.
an elephant.
-जम्बुः, -बूः f. f. wheat.
-तलम् the surface of the earth.
-तुम्बी a kind of cucumber.
-तृणः, -भूस्तृणः a kind of fragrant grass.
-दारः a hog.
-धनः a king.
-धर a.