|
FIRE , s.अग्निःm., वह्निःm., अनलः, पावकः, पावनः, ज्वलनः, दहनः,तेजःn.(स्), कृष्णवर्त्माm.(न्), कृशानुःm., हुतभुक्m.(ज्), हवि-रशनः, हुताशः -शनः, हविर्भुक्m., हव्यवाहनः, हव्याशनः, कव्पवाहनः,तनूनपात्m.(द्), आश्रयाशः, आशयाशः, आश्रयभुक्m.(ज्), आश्रय-ध्वंसीm.(न्), वर्हिःm.(स्), दमुनाःm.(स्), शुष्माm.(न्), घासिःm., दावः, पचनः, पाचनः, पाचकः, जुहुवान्m.(त्), वाशिःm.शिखीm.(न्), शिखावान्m.(त्), अर्च्चिष्मान्m.(त्), प्रभाकरः, छिदिरः,शुन्ध्युःm., जगनुःm., जागृविःm., अपाम्यित्तः, अप्यित्तं, जलपित्तः,हिमारातिःm., वायुसखः -खाm., फुत्करः, शुक्रः, आशरः, शुचिःm., समिधः, वैश्वानरः, वीतिहोत्रः, अग्निहोत्रः, धनञ्जयः, कृपीटयोनिःm., जातवेदाःm.(स्), शोचिष्केशः, उषर्वुधः, वृहड्भानुःm., रोहिताश्वः, आशु--शुक्षणिःm., चित्रभानुःm., हिरण्यरेताःm.(स्), ज्वालाजिह्वः, सप्तार्चिःm.(स्), विभावसुःm., वृषाकपिःm., स्वाहापतिःm., स्वाहाप्रियः, स्वा--हाभुक्m.(ज्); ‘the god of fire,’ अग्निदेवः -वता; ‘his wife,’ स्वाहा, अग्नायी, वृषाकपायी; ‘on fire,’ अग्निदीप्तः -प्ता -प्तं; ‘placed on the fire,’ अग्निष्ठः -ष्ठा -ष्ठं; ‘a forest-fire,’ घनवह्निःm., दावः,दवाग्निःm., दावानलः; ‘fire-temple,’ अग्न्यागारः, अग्निगृहं;‘cooked with fire,’ अग्निपक्वः -क्वा -क्वं. —
(Conflagration) दाहः-हनं, ज्वालः; ‘of a house,’ गृहदाहः. —
(Vigour) तेजःn.(स्),सत्त्वं; ‘submarine fire,’ और्वः, बाडवाग्निःm., समुद्रवह्निःm. ROOTS: अग्निवह्निअनलपावकपावनज्वलनदहनतेज(स्)कृष्णवर्त्मा(न्)कृशानुहुतभुक्(ज्)हविरशनहुताशशनहविर्भुक्हव्यवाहनहव्याशनकव्पवाहनतनूनपात्(द्)आश्रयाशआशयाशआश्रयभुक्आश्रयध्वंसीवर्हिदमुनाशुष्माघासिदावपचनपाचनपाचकजुहुवान्(त्)वाशिशिखीशिखावान्अर्च्चिष्मान्प्रभाकरछिदिरशुन्ध्युजगनुजागृविअपाम्यित्तअप्यित्तंजलपित्तहिमारातिवायुसखखाफुत्करशुक्रआशरशुचिसमिधवैश्वानरवीतिहोत्रअग्निहोत्रधनञ्जयकृपीटयोनिजातवेदाशोचिष्केशउषर्वुधवृहड्भानुरोहिताश्वआशुशुक्षणिचित्रभानुहिरण्यरेताज्वालाजिह्वसप्तार्चिविभावसुवृषाकपिस्वाहापतिस्वाहाप्रियस्वाहाभुक्(ज्)अग्निदेववतास्वाहाअग्नायीवृषाकपायीअग्निदीप्तप्ताप्तंअग्निष्ठष्ठाष्ठंघनवह्निदवाग्निदावानलअग्न्यागारअग्निगृहंअग्निपक्वक्वाक्वंदाहहनंज्वालगृहदाहसत्त्वंऔर्वबाडवाग्निसमुद्रवह्नि
To FIRE , v. a.दह् (c. 1. दहति, दग्धुं), निर्दह्, प्रदह्, सम्प्रदह्, परिदह्,आदह्, अनुदह्, ज्वल् in caus. (ज्वालयति, ज्वलयति -यितुं), प्रज्वल्,दीप् in caus. (दीपयति -यितुं), प्रदीप्, समिन्ध् (c. 7. -इन्द्धे -इन्धितुं), सन्धुक्ष् (c. 10. -धुक्षयति -यितुं), तप् (c. 10. तापयति -यितुं), अग्निसात्कृ,ज्योतिस्सात्कृ. —
(Animate) उत्तिज् (c. 10. -तेजयति -यितुं), प्रोत्सह्in caus. (-साहयति -यितुं). —
(Fire off a gun) लोहगोलान् युद्धनाडेःप्रक्षिप् (c. 6. -क्षिपति -क्षेप्तुं) or निःसृ in caus. (-सारयति -यितुं),युद्धनाडिस्थम् आग्नेयचूर्णं ज्वल् in caus. ROOTS: दह्दहतिदग्धुंनिर्दह्प्रदह्सम्प्रदह्परिदह्आदह्अनुदह्ज्वल्(ज्वालयतिज्वलयतियितुं)प्रज्वल्दीप्(दीपयतिप्रदीप्समिन्ध्इन्द्धेइन्धितुंसन्धुक्ष्धुक्षयतियितुंतप्तापयतिअग्निसात्कृज्योतिस्सात्कृउत्तिज्तेजयतिप्रोत्सह्(साहयतिलोहगोलान्युद्धनाडेप्रक्षिप्क्षिपतिक्षेप्तुंनिसृ(सारयतियुद्धनाडिस्थम्आग्नेयचूर्णं
To FIRE , v. n.
(Take fire) दह् (c. 4. दह्यति -ते, दग्धुं), दीप् (c. 4. दीप्यते, दीपितुं), सन्दीप्, आदीप्, प्रदीप्, ज्वल् (c. 1. ज्वलति -लितुं), प्रज्वल्, समिन्ध् in pass. (-इध्यते), समिद्धीभू, सन्धुक्ष् (c. 1. -धुक्षतेक्षितुं), अग्निदीप्तः -प्ता -प्तं भू. ROOTS: दह्दह्यतितेदग्धुंदीप्दीप्यतेदीपितुंसन्दीप्आदीप्प्रदीप्ज्वल्ज्वलतिलितुंप्रज्वल्समिन्ध्(इध्यते)समिद्धीभूसन्धुक्ष्धुक्षतेक्षितुंअग्निदीप्तप्ताप्तंभू FIRE , s.
(Sacred or sacrificial) होमाग्निःm., गृह्याग्निः, हुतं; ‘hole or enclosed space for preserving it,’ अग्निकुण्डं, कुण्डं, होम-कुण्डं, होमशाला; ‘maintainer of it,’ अग्निहोत्रीm.(न्), अग्नि-होताm. ( तृ); ‘maintenance of it,’ अग्निहोत्रं; ‘particular wood for kindling it,’ अरणिः -णी, गणिकारी -रिका, पलाशः,खदिरः; ‘widower's sacred fire,’ विधुराग्निः. ROOTS: होमाग्निगृह्याग्निहुतंअग्निकुण्डंकुण्डंहोमहोमशालाअग्निहोत्री(न्)अग्निहोतातृअग्निहोत्रंअरणिणीगणिकारीरिकापलाशखदिरविधुराग्नि FIRE , l. 8. forअपाम्पित्तः,readअपाम्पित्तः.
|