पर्यकासन *

(चित्र क्र.९७)
पर्यक म्हणजे पलंग, कोच किंवा सोफा. हे आसन म्हणजे सुप्त वीरासनाच्या (चित्र क्र. ९६) पुढला टप्पा. या आसनामध्ये शरीर पलंगासारखे दिसते म्हणून हे नाव पडले आहे.

पध्दती
१. वीरासनामध्ये बसा. (चित्र क्र. ८९)
२. श्वास सोडा आणि पाठ मागे झुकवा (चित्र क्र. ९३). मान आणि छाती वर उचला आणि पाठीची कमान करीत फक्त टालू जमिनीवर टेका. (चित्र क्र. ९४)
३. हात कोपरांशी वाकवा. उजव्या हाताने डावा दंड कोपराजवळ पकडा, डाव्या हाताने उजवा दंड कोपराजवळ पकडा. अशा तर्‍हेने बांधलेले हात डोक्याच्या मागच्या बाजूस जमिनीवर टेका. (चित्र क्र. ९७)
४. समकाल श्वसन करीत या स्थितीत एक मिनिट राहा.
५. श्वास आत घ्या. धड आणि मान जमिनीवर विसावू द्या. हात मोकळे करा. पुन्हा वीरासनामध्ये बसा. (चित्र क्र. ८९)
६. आधी एक पाय आणि नंतर दुसरा पाय पुढच्या बाजूस ताठ करा. जमिनीवर पालथे झोपा आणि विसावा घ्या.

परिणाम
मत्स्यायन
मत्स्यायन (चित्र क्र. ११३) आणि पर्यकासन यांमध्ये पाठीचा छातीमागचा विभाग पूर्णपणे ताणला जातो त्यामुळे फुफ्फुसे पूर्णपणे फुगवली जातात. मानेचे स्नायू ताणले जातात आणि कंठस्थ आणि उपकंठस्थ ग्रंथी उत्तेजित होतात. त्यामुळे त्यांचे कार्य योग्य रीतीने चालू राहते. ज्यांना मत्स्यायन करणे जमत नाही अशा व्यक्तींना तशाच तर्‍हेचा लाभ या आसनामुळे होईल. वीरासन (चित्र क्र. ८९) आणि सुप्त वीरासन (चित्र क्र. ९६) ही कोणत्याही वेळी, जेवण झाल्यानंतर लगेच सुध्दा करता येतात. पण पर्यकासन मात्र जेवण झाल्यावर ताबडतोब करु नये.