मराठी मुख्य सूची|मराठी पुस्तके|संकेत कोश|
संख्या ८४

संकेत कोश - संख्या ८४

हिंदू धर्मात असे अनेक संकेत आहेत ,जे आपल्या जीवनात मोलाचे कार्य बजावतात .


चौर्‍यायशी आसनें ( कामशास्त्र )- १ पुरुषासन , २ समासन , ३ विषमासन , ४ विपरीतासन , ५ स्कंधासन , ६ स्कंध एक पदासन , ७ एकपदासन , ८ सन्मुखासन , ९ पराङ्‌मुखासन , १० जानुयुगासन , ११ एकजानासन , १२ कंठवेष्टितानासन , १३ पृष्टिबंधांगुल्यासन , १४ नागपाशासन , १५ वीरासन , १५ पद्मासन , १७ चक्रासन , १८ घुटासन , १९ तटासन , २० पगविस्तादितासन , २१ गोकर्णासन , २२ मुखपद्मासन , २३ शिखासन , २४ फुदासन , २५ मुखप्रष्ठासन , २६ जानुप्रसुतासन , २७ बाधासन , २८ मुखपृष्ठासन , २९ वामपादासन , ३० सुखासन , ३१ घटासन , ३२ माखपिष्यासन , ३३ शिंकासन , ३४ पासीसुप्तासन , ३५ कुंचवासन , ३६ उकडासन , ३७ दीपासन , ३८ छत्रासन , ३९ मदासन , ४० योनिसंकटासन , ४१ योनिमुद्रासन , ४२ भगंत्रवासन , ४३ अधोमुखासन , ४४ रथासन , ४५ चक्रीआसन , ४६ कमलासन , ४७ मल्लासन , ४८ अंदोलासन , ४९ हिंदोलासन , ५० अधरचुंबासन , ५१ चंचलासन , ५२ जाभीदीपासन , ५३ जानुयुग्मासन , ५४ पर्पटासन , ५५ पेरूकरासन , ५६ योनिस्तम्भासन , ५७ अद्रष्टासन , ५८ विकटासन , ५९ भद्रासन , ६० मुकुटासन , ६१ भ्रमरासन ६२ मोरासन , ६३ परापतासन , ६४ चमकासन , ६५ मृगासन , ६६ सिंहासन , ६७ गजासन , ६८ पोपटासन , ६९ अश्वासन , ७० चकोरासन , ७१ सादिकासन , ७२ कुक्कुटासन , ७३ उष्ट्रासन , ७४ गर्दमासन , ७५ पदासन , ७६ श्वानासन , ७७ मार्जारासन , ७८ गरुडासन ७९ छुरिकासन , ८० कोकिलासन , ८१ हंसासन , ८२ कूर्मासन , ८३ भद्रासन आणि ८४ भैरवासन . ( कोकशास्त्र हिंदुस्थानी )

चौर्‍यायशीं आसनें ( योगशास्त्र )- असें म्हणतात कीं , भगवान् शंकरांनीं जितकी प्राणि - जाति म्हणजे चौर्‍यायशी लक्षयोनि तितकीं आसनें निश्चित केलीं होतीं , पण क्लिष्टता , अनभ्यास आणि कालातिक्रमण वगैरेमुळें तीं सर्व लुप्त होऊन फक्त , ८४ शिल्लक राहिलीं तीं :- १ सिद्धासन , २ प्रसिद्ध सिद्धासन , ३ पद्मासन , ४ बद्धपद्मासन , ५ उत्थित पद्मासन , ६ ऊर्ध्व पद्मासन , ७ सुप्त पद्मासन , ८ भद्रासन , ९ स्वस्तिकासन , १० योगासन , ११ प्राणासन किंवा प्राणायामासन , १२ मुक्तासन , १३ पवनमुक्तासन , ११ प्राणासन किंवा प्राणायामासन , १२ मुक्तासन , १३ पवनमुक्तासन , १४ सूर्यासन , १५ सूर्यभेदनासन , १६ भस्त्रिकासन , १७ सावित्री समाधि , १८ अचिंतनीयासन , १९ ब्रह्मज्वरांकुश , २० उद्धारकासन , २१ मृत्युभंजकासन , २२ आत्मारामासन , २३ भैरवासन , २४ गुरुडासन , २५ गोमुखासन , २६ वातायनासन , २७ सिद्धामुक्तावली , २८ नेतिआसन २९ पूर्वासन , ३० पश्चिमोत्तानासन , ३१ महामुद्रा , ३२ वज्रासन , ३३ चक्रासन , ३४ गर्मासन , ३५ शीर्षासन , ३६ हस्ताधार शीर्षासन , ३७ ऊर्ध्वसर्वांगासन , ३८ हस्तपांदांगुष्ठासन , ३९ पादांगुषटासन , ४० उत्तानपादासन , ४१ जानुलग्नहस्तासन , ४२ एकपादशिरासन , ४३ द्विपादशिरासन , ४४ एकहस्तासन , ४५ पादहस्तासन , ४६ कर्णपीडासन , ४७ कोणासन , ४८ त्रिकोणासन , ४९ चतुष्कोणासन , ५० कंदपीडासन , ५१ तुलितासन , ५२ वृक्षासन , ५३ धनुषासन , ५४ वियोगासन , ५५ विलोमासन , ५६ योन्यासन , ५७ गुप्तांगासन , ५८ उत्कटासन , ५९ शोकासन , ६० संकटासन , ६१ अंधासन , ६२ खण्डासन , ६३ शवासन , ६४ वृषासन , ६५ गोपुच्छासन , ६६ उष्ट्रासन , ६७ मर्कटासन , ६८ मत्स्यासन , ६९ मत्स्येंद्रासन , ७० मकरासन , ७१ कच्छपासन , ७२ मण्डूकासन , ७३ उत्तानमण्डूकासन , ७४ हंसासन , ७५ बकासन , ७६ मयूरासन , ७७ कुक्कुटासन , ७८ पद्मासन , ७९ शलमासन , ८० वृश्चिकासन , ८१ सर्पासान , ८२ हलासन , ८३ वीरासन , आणि ८४ शांतिप्रियासन , या चौर्‍यायशी आसनांत , १ सिद्धासन व २ पद्मासन हीं दोन योगसाधक व बाकीचीं ८२ आसनें रोगनाशक आहेत . ( कल्याण योगांक ) कांहीं ग्रंथकार १ सिद्धासन , २ पद्मासन , ३ मद्रासन , व ४ सिंहासन हीं चार सर्वश्रेष्ठ मानतात ( हठयोग प्रदापिका ). अलीकडे कोणीकोणी शीर्षासनाला प्राधान्य देतात .

चौर्‍यायशीं गंगासंज्ञक नद्या भारतांतील - १ गंगा अथवा भागीरथी , २ असिगंगा , ३ अमरगंगा , ४ आकाशगंगा , ५ इलागंगा , ६ ऋषिगंगा , ७ कर्णगंगा , ८ कालीगंगा , ९ कांचनगंगा , १० कुबेरगंगा , ११ केदारगंगा , १२ कैलगंगा , १३ कृष्णगंगा , १४ खासगंगा , १५ खाण्डवगंगा , १६ गणेशगंगा , १७ गुरुडगंगा , १८ गुणगंगा , १९ गुरुगंगा , २० गौरांगंगा , २१ घृतगंगा , २२ जटागंगा , २३ त्रिशूलगंगा , २४ दधिगंगा , २५ दमणगंगा , २६ दूधगंगा , २७ देवगंगा , २८ धवलगंगा , २९ धर्मगंगा , ३० धौलीगंगा , ३१ नलगंगा , ३२ नंदगंगा , ३३ नारदगंगा , ३४ नाभिगंगा , ३५ निर्मळगंगा , ३६ नीलगंगा , ३७ नागेंद्रगंगा , ३८ पैनगंगा , ३९ पाताळगंगा , ४० पिंडारगंगा , ४१ पंचगंगा , ४२ प्राणगंगा , ४३ बाळगंगा , ४४ बाणगंगा , ४५ विलवगंगा , ४६ बुरीगंगा , ४७ बेदिनीगंगा ( रूपकुंडाजवळ ), ४८ ब्रह्मगंगा , ४९ भिल्लगंगा , ५० भ्युंडारगंगा , ५१ भीषणगंगा , ५२ भृगुगंगा , ५३ मधुगंगा , ५४ मोरगंगा , ५५ मोक्षगंगा , ५६ मुक्तिगंगा , ५७ मूळगंगा , ५८ मंदाकिनीगंगा , ५९ रामगंगा , ६० रावणगंगा , ६१ रुद्रगंगा , ६२ लक्ष्मणगंगा , ६३ लोकगंगा , ६४ वनगंगा , ६५ वासुकीगंगा , ६६ विष्णुगंगा , ६७ विश्वगंगा , ६८ विरहीगंगा , ६९ वेदगंगा , ७० वेळगंगा , ७१ वैनगंगा , ७२ वृद्धगंगा , ७३ व्यासगंगा , ७४ शिवगंगा , ७५ शरयूगंगा , ७६ शामगंगा , ७७ सुवर्णगंगा , ७८ सोनगंगा , ७९ स्वर्गगंगा , ८० हरगंगा , ८१ हणमंतगंगा , ८२ हरिगंगा , ८३ क्षीरगंगा आणि ८४ ज्ञानगंगा . ( चित्रमय जगत् ‌, मार्च १९५९ )

चौर्‍यायशीं सिद्ध ( नाथपंथ )- १ मीराशिते , २ जोगवती , ३ प्रज्ञा , ४ उद्भट , ५ अनुग्रह , ६ चैतन्य , ७ निग्रह , ८ राजचैतन्य , ९ कळाचैतन्य , १० नामचैतन्य , ११ श्रीचैतन्य , १२ दिव्यचैतन्य , १३ प्रज्ञाचैतन्य , १४ शामचैतन्य , १५ विज्ञानचैतन्य , १६ पंचचैतन्य , १७ आत्मचैतन्य , १८ वैराग्यचैतन्य , १९ प्रसपदचैतन्य , २० निर्वाणचैतन्य , २१ मेधाचैतन्य , २२ विद्याचैतन्य , २३ सिद्धचैतन्य , २४ मानसिद्ध , २५ रंगवार , २६ देवदार , २७ कामसिद्ध , २८ कवीशानंद , २९ ब्रह्मवार , ३० राजेवार , ३१ सिद्धवार , ३२ विश्वरूप , ३३ उन्मत्त मैरव , ३४ वागानंद , ३५ शगतानंद , ३६ भूतमैरव , ३७ मूर्तिस्याट , ३८ विराट मैरव , ३९ मूर्ति चालना , ४० स्वरा मैरव , ४१ वांच्छानंद , ४२ गोचरानंद , ४३ सामराट मैरव , ४४ असितोगानंद , ४५ वटुकानंद , ४६ आनंद भैरव , ४७ बरीनंद , ४८ आजमतनंद , ४९ रुरु मैरव , ५० गुप्तानंद ५१ चंडानंद , ५२ क्रोधानंद , ५३ महेंद्रानंद , ५४ कपिलिसिद्ध , ५५ भीष्णानंद , ५६ दिव्यानंद , ५७ बोधानंद , ५८ कलानंद , ५९ विलासानंद , ६० आनंदसरस्वती , ६१ मेधासरस्वती , ६२ चिदा , नंदसरस्वती , ६३ प्रज्ञासरस्वती , ६४ श्रीनाथसरस्वती , ६५ कलासरस्वती , ६६ सामोटसरस्वती , ६७ शुभगानंद , ६८ देवसरस्वती , ६९ विराटसरस्वती , ७० स्वारसरस्वती , ७१ परमछर्‍यानंद , ७२ समरसानंद , ७३ महानंद , ७४ भोमानंद , ७५ ब्रह्मानंद , ७६ चक्रवतीं , ७७ शंकानंद , ७८ चिदानंद , ७९ पूर्णानंद , ८० शुकानंद आणि ८१ वनानंद , असे चौर्‍यायशीं सिद्ध नाथपंथांत होऊन गेले . ( दु . श . को . )

चौर्‍यायशीं सिद्धः वज्रयानी ( पं . सांस्कृत्यायन - संकलित )- १ लूहिपा , २ लीलपा , ३ विरुपा , ४ डोम्मिपा , ५ सरहपा , ६ कंकालीपा , ८ मीनपा , ९ गोरक्षपा , १० चोरंगीपा , ११ वीणापा , १२ शांतिपा , १३ तंतिपा , १४ चमरिपा , १५ खड्‌गपा , १६ नागार्जुन , १७ कण्हपा , १८ कर्णरिपा ( आर्यदेव ), १९ धनगपा , २० नारोपा , २१ शलिपा ( शीलया ), २२ तिलोपा , २३ छत्रपा , २४ भद्र्पा , २५ दोखंधिपा , २६ अजोगिपा , २७ कालपा , २८ धोम्मिपा , २९ कंकणपा , ३० कमदिपा , ३१ डेंगिपा , ३२ भेदपा , ३३ तंधेपा , ३४ कुकुरिपा , ३५ कुचिपा , ३६ धर्मपा , ३७ महीपा , ३८ अचिलिपा , ३९ भलहपा , ४० नलिनपा , ४१ भुसुकपा , ४२ इंद्रभूति , ४३ मेकोपा , ४४ कुठालिपा , ४५ कमदिपा , ४६ जालंधरपा , ४७ राहुलपा , ४८ धर्वरिपा , ४९ धोकरिपा , ५० मेदनीपा , ५१ पंकजपा , ५२ घंटापा , ५३ जोगीपा , ५४ चेळुकपा , ५५ गुंडरिपा , ५६ लुचिकपा , ५७ निर्गुणपा , ५८ जयानंत , ५९ चर्पटीपा , ६० चम्पकपा , ६१ मिखनपा , ६२ भलिपा , ६३ कुमरिपा , ६४ चवरिपा , ६५ मणिभद्रा , ६६ मेखलापा , ६७ कनखवलापा , ६८ कलकलपा , ६९ कंतालिपा , ७० धहुलिपा , ७१ उधलिया , ७२ कपालया , ७३ किलया , ७४ सागरपा , ७५ सर्वमक्षपा , ७६ नागबेधिपा , ७७ दारिकपा , ७८ पुतुलिया , ७९ पनहपा , ८० कोकलिपा , ८१ अनंगण , ८२ लक्ष्मीकरा , ८३ समुदपा आणि ८४ भलिपा , ( गंगा पुरातत्त्वांक १९३६ )

N/A

References : N/A
Last Updated : April 20, 2015

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP