छाया [chāyā] [छो-ण
[Uṇ.4.19] ]
Shade, shadow (changed at the end of Tat. comp. into छायम् when बाहुल्य or thickness of shade is meant; e. g. इक्षुच्छायनिषादिन्यः
[R.4.2;] so 7.4;12.5;
[Mu.4.21] ); छायामधः सानुगतां निषेव्य
[Ku.1.5;6.46;] अनुभवति हि मूर्ध्ना पादपस्तीव्रमुष्णं शमयति परितापं छायया संश्रितानाम्
[Ś.5.7;] [R.1.75;2.6;3.7;] [Me.67.] A reflected image, a reflection; छाया न मूर्छति मलोपहतप्रसादे शुद्धे तु दर्पणतले सुलभावकाशा
[Ś.7.32.] Resemblance, likeness; क्षित्यादीनामिहार्थानां छाया न कतमापि हि
[Bhāg.7.15.59.] A shadowy fancy, hallucination; असता छाययोक्ताय सदाभासाय ते नमः
[Bhāg.8.3.14.] Blending of colours.
Lustre, light; भ्रष्टश्च स्वरयोगो मे छाया चापगता मन
[Rām.2.69.2.] छायामण्डललक्ष्येण
[R.4.5;] रत्न- च्छायाव्यतिकरः
[Me.15,35.] Colour;
[Māl.6.5.] Colour of the face, complexion; केवलं लावण्यमयी छाया त्वां न मुञ्चति
[Ś.3;] मेघैरन्तरितः प्रिये तव मुखच्छायानुकारी शशी
[S. D.;] [Pt.5.88.] Beauty क्षामच्छायं भवनम्
[Me.8,14.] Protection.
A row, line.
Darkness; (metaphorically) Avidyā; छायातपौ यत्र न गृध्रपक्षौ
[Bhāg.8.5.27.] A bribe.
N. N. of Durgā.
The shadow of gnomon as indicating the sun's position.
The Sun.
Nightmare.
N. N. of a wife of the sun (she was but a shadow or likeness of संज्ञा, the wife of the sun; consequently when संज्ञा went to her father's house without the knowledge of her husband, she put छाया in her own place. छाया bore to the sun three children: two sons Sāvarṇi and Śani, and one daughter Tapanī).
A Sanskrit version of a Prākṛit text.
The Ganges; L. D. B.
Method; L. D. B.
A servant's chit; L. D. B.
-यः One who grants shade. -Comp.
-अङ्कः the moon. -आत्मन्m. a reflected image or form.
-करः the bearer of an umbrella.
-ग्रहः a mirror, or a sun-dial; प्रसन्नालापसंप्राप्तौ छायाग्रह इवापरः
[Rāj. T.3.154.] -तनयः, -सुतः, -आत्मजः Saturn, son of छाया.
तरुः, द्रुमः a large umbrageous tree; स्निग्धच्छायातरुषु वसतिं रामगिर्याश्रमेषु
[Me.1;] [Ś.4.11.] The Nameru tree; छायावृक्षो नमेरौ स्यात् । Nm.-द्वितीय a. 'accompanied only by one's shadow', alone.
-पथः the galaxy, the atmosphere;
[R.13.2.] -भृत m. the moon. (-नम्) a measure of shadow.
-मित्रम् a parasol.
-मृगधरः the moon.-यन्त्रम् a sun-dial; छायाम्बुयन्त्रसंविदिते
[Bṛi. S.2.3.]