दा

{ dā }

बर'/बड़ो (Bodo) WN

verb  माबा मुवा बानायनो थाखाय बेयाव गोनां जानाय मुवाफोरखौ होनानै बेखौ थियारि खालामनाय   Ex. कारिगरा सिनिहानि गेलेग्रा मुवा दागासिनो दं

CAUSATIVE:

दाहो

ENTAILMENT:

हो

HYPERNYMY:

बानाय

ONTOLOGY:

निर्माणसूचक (Creation) ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

लु

Wordnet:

ben ছাঁচে ফেলে তৈরী করা

guj ઢાળવું

hin ढालना

kan ಸುರಿ

kas خاکہٕ بَناوُن

kok सांच्यांत घालप

mal വാര്ക്കുക

mar तयार करणे

nep हाल्नु

ori ଢାଳିବା

san पिंश्

tam அச்சில்வார்

tel అచ్చువేయు

urd ڈھالنا

adverb  बे सम (आयदा एबा खामानिनि सोलायनाय फोरमायग्रा)   Ex. दायो गुबुन जेंनाखौ सावरायनो लानि

MODIFIES VERB:

दं माव

ONTOLOGY:

रीतिसूचक (Manner) ➜ क्रिया विशेषण (Adverb)

SYNONYM:

दायो

Wordnet:

kas وَنۍ

mal ഇപ്പോള്

mni ꯍꯧꯖꯤꯛ꯭ꯑꯃꯨꯛ

san अधुना

urd اب

See : बानाय, हेब, बानाय

A dictionary, Marathi and English

A particle used in conjunction with the numerals &c., signifying time or times. Ex. एकदा Once; बहुतदा Many times; कितीदा How many times? Also पहिल्यांदा At the first time; दुसऱ्यांदा, तिसऱ्यांदा, चवथ्यांदा &c. and पहिल्येंदा, दुसऱ्येंदा &c.

Aryabhushan School Dictionary

A particle used in conjunction with the numerals &c. signifying time or times. Ex. एकदा, बहुतदा, कितीदा.

महाराष्ट्र शब्दकोश

अ.  एखाद्य संख्यावाचक शब्दास किंवा बहु , अनेक , किती , जितका इ० शब्दांना पुढे जोडावयाचा - तितके वेळां या अर्थाचा - आवृत्तिवाचक प्रत्यय . जसेः - एकदां = एक वेळ , दोनदां = दोन वेळां ; तीनदां ; चारदां ; अनेकदां . कितीदां = किती वेळां त्याच प्रमाणे पहिल्यांदा = पहिल्या वेळी , प्रथम ; दुसर्‍यांदा ; तिसर्‍यांदा ; चवथ्यांदा इ० पहिल्येंदा , दुसर्‍येंदा अशीहि रुपे रुढ आहेत . पांचदां मी आलो पण तूं भेटला नाहीस , असे म्या कितीदां यावे ? [ प्रा . दा = तावत ]
अ.  एखाद्य संख्यावाचक शब्दास किंवा बहु , अनेक , किती , जितका इ० शब्दांना पुढे जोडावयाचा - तितके वेळां या अर्थाचा - आवृत्तिवाचक प्रत्यय . जसेः - एकदां = एक वेळ , दोनदां = दोन वेळां ; तीनदां ; चारदां ; अनेकदां . कितीदां = किती वेळां त्याच प्रमाणे पहिल्यांदा = पहिल्या वेळी , प्रथम ; दुसर्‍यांदा ; तिसर्‍यांदा ; चवथ्यांदा इ० पहिल्येंदा , दुसर्‍येंदा अशीहि रुपे रुढ आहेत . पांचदां मी आलो पण तूं भेटला नाहीस , असे म्या कितीदां यावे ? [ प्रा . दा = तावत ]
( कों . ) दादा या अर्थी विशेषनामास लावावयाचा प्रत्यय . दादा याचा संक्षेप . जसेः - केशवदा = केशवदादा . [ दादा ]
 पु. ( गो . ) ( बालभाषा ) मार .
 पु. ( गो . ) ( बालभाषा ) मार .
( कों . ) दादा या अर्थी विशेषनामास लावावयाचा प्रत्यय . दादा याचा संक्षेप . जसेः - केशवदा = केशवदादा . [ दादा ]
०करचे   मारणे ; मार देणे .
०करचे   मारणे ; मार देणे .

A Sanskrit English Dictionary

दा  f.  a f. id., [L.]
दा  f.  b f. id., [L.]
दा  f.  c f. heat, pain, [L.]
दा  m.  1. cl. 3. द॑दाति ( pl. °दति, [RV.] &c.; Ā. दत्ते, [Pañcat. i, 4, 19/20 12, 7]; [Subh.]; 1. sg. दद्मि, [MBh. xii]; [Hariv.]; [R. i f.]; Impv. द॑दातु pl. °दहु; 2. sg. दद्धि॑, [RV. i f.]; iv, vi, viii, x; देहि॑ [ [Pāṇ. 6-4, 119]] [RV. iii f., viii, x]; [AV. v, xviii f. &c.]; 2. pl. द॑दात, [RV. vii, 57, 6], °तन, x, 36, 10, दत्त॑, 51, 8; [VS.]; [AV.] &c.; 2. du. °त्त॑म्, [RV. i, 34, 6]; [AV.] &c.; Pot. दद्या॑त्, [AV.] &c.; impf. अ॑ददात्; pl. अ॑ददुर्, [RV. vi, x]; [AV. v, 18, 1]; 2. du. अ॑दत्तम्, [RV.] &c.; 2. pl. °त्तन, i 139, 7, अ॑ददात, x, 64, 12; Subj. द॑दत्, ii, v, vii f., x, °दस्, vii f. °दन्, [AV. vi, 24, 1] p. m. nom. sg. द॑दत् pl. °तस्, [RV.] &c.; p. Ā. द॑दान, v, 33, 9; °न॑, i. 148, 2; v, 2, 3; sg. ददति, ii, 35, 10; [MBh. iii, 13422]; pl. °दन्ति, xii f.; Impv. °द, ix; [MārkP.]; °दत, [Siṉhâs.]; Pot. °देत्, [Parāś. vi, 19]; impf. अ॑ददत्, [AV. xii, 4, 23]; [MBh.]; [R.]; Ā. sg. द॑दते, [RV. i, 24, 7]; [AV. x, 8, 36]; pl. °दन्ते, 35; [VS. viii, 31]; Impv. sg. °दताम्, [RV. iii, 53, 17]; °दस्व, [MBh.]; [Hariv.] &c.; impf. pl. अ॑ददन्त, [RV. vii, 33, i i]; [AV. xiv]; p. द॑दमान, [RV. i, 41, 9; iv, 26, 6]; aor. अ॑दात् [ [Pāṇ. 2-4, 77]], दत्, अ॑दुर्, दु॑र् &c.; Subj. 2. du. दासथस्, [RV. viii, 40, 1] [ cf. [Naigh. ii, 30]]; Pot. 1. pl. देष्म, [VS. ii, 32]; pf. ददौ॑, °दु॑र्, °द॑थुर्, °दतुर्, °दो॑, [RV.] &c.; Pass. °दे॑, iv, 34 & 37; [AV.]; x, 2, 16; दददे, °दाते, °दिरे, [Pāṇ. 6-4, 126]; [Kāś.]; p. gen. ददु॑षस्, [RV. i, viii], °षाम्, vi; nom. °द्वा॑न्, x, 132, 3; °दावन्, [AV. v, 11, 1]; acc. °दिवां॑सम्, ix, 5, 10 [ cf. [Vop. xxvi, 133]]; fut. p. दास्य॑त्, [AV. vi, 71, 3]; Ā. °स्यते, °स्यन्ते, 1. sg. °स्ये, [MBh.]; [Hariv.]; [R.]; [MārkP.]; Prec. देयात्, [Pāṇ. 6-4, 67]; inf. दाव॑ने, [RV.]; दा॑तोस्, vii, 4, 6; °तवे, vii-ix; [AV. iii, 20, 5]; दा॑तवै॑ [ [Pāṇ. 6-1, 200]; [Siddh.]] [RV. iv, 21, 9]; °तुम्, v; [AV.] &c.: ind.p. दत्त्वा॑य [ [Pāṇ. 7-1, 47]; [Kāś.]] [RV. x, 85, 33]; °त्त्वा॑, [AV.] &c.; -दा॑य [ [Pāṇ. 6-4, 69]] [RV.] &c.:

Pass. दीयते [ [Pāṇ. 6-4, 62]]; p. °य॑मान, [AV. ix]; aor. अदायि, [Pāṇ. 7-3, 33]; [Kāś.]; Prec. दासीष्ट, दायिस्°, vi, 4, 62) cl. 1. दा॑ति ( [RV. iv-vii]; Impv. °तु, 15, 11; cf. [Pāṇ. 6-1, 8], Vārtt. 3, [Pat.; ii, 4, 76]; [Kāś.])

to give, bestow, grant, yield, impart, present, offer to ( dat., in later language also gen. or loc.), [RV.] &c.;

to give (a daughter, कन्याम्) in marriage, [Mn. v, ix]; [Yājñ.]; [MBh.] &c.;

to hand over, [Mn. viii, 186 & 234];

(with हस्ते), [Kathās.];

to give back, 222 f.; [MBh. iii]; [Pañcat.]; [VP.]; [Kathās. lxxiv];

to pay ( दण्डम्, ‘a fine’ [Mn. viii f.]; ऋणम्, ‘a debt’, viii; [Yājñ. ii, 45]);

to give up, cede ( आसनम्, ‘one's seat’), [Mn. iv, 54];

( पन्थानम् or मार्गम्, ‘to give up the road, allow to pass’), viii, 275 and, [R. v, 94, 8];

to sell (with instr. of the price), i; [Nal. xiv, 21]; [VarBṛS. xlii, 11];

to sacrifice ( आत्मानम्, ‘one's self.’ [Kathās. xxii, 227]; आत्° खेदाय, ‘to give one's self up to grief’, v, 57);

to offer (an oblation &c.), [Mn.]; [Yājñ.]; [R.] &c.;

to communicate, teach, utter (blessings, आशिषस्, [Śak.]; [MārkP.]), give (answer, प्रति-वचस्, °चनम्, प्रत्य्-उत्तरम्, [Nal.]; [Śak.] &c.), speak ( सत्यं वचस्, the truth, [Yājñ. ii, 200]; वचम्, to address a speech to [ dat.] [Śak. vi, 5]);

to permit, allow (with inf.), [MBh. i]; [Śak. vi, 22];

to permit sexual intercourse, [ŚBr. xiv, 9, 4, 7];

to place, put, apply (in med.), [Mn.]; [Yājñ.]; [MBh.] &c.;

to add, [Pañcat. ii, 6, 5]; [Sūryas.]; [VarBṛS.]; [Laghuj.];

with वरम्, ‘to grant a boon’ [ŚBr. xi]; KātyŚr.; [MBh.] &c.;

शोहम्, ‘to cause grief’, xiii; [R. ii];

अवकाशम्, ‘to give room or space, allow to enter’ [Yājñ. ii, 276]; [Mṛcch.]; [Ragh.] &c.;

प्राणान् or जीवितम्, ‘to spare any one's life’ [MBh.]; [Kathās. xviii, 275];

तलम् or °लान्, to slap with the palms of the hands, [MBh. iii, ix]; [Hariv. 15741];

°ल-प्रहारम्, to strike with the palm, [Pañcat.]; iv,. 2, 0/1 तालम्, to beat time with the hands, [MBh. i]; [Bhaṭṭ.];

संज्ञाम्, to make a sign, [Mṛcch.];

संकेतकम्, to make an appointment, [Pañcat. ii, 4, 3/4] समयम्, to propose an agreement, [Kathās. xviii, 139];

उपमाम्, to compare with [ gen.] [Cāṇ.];

पटहम्, to proclaim with the drum, [Kathās. lxxiii, 357];

शब्दम्, to make a noise, call out, [Vet. iv, 2/3];

शापम्, to utter a curse, [MBh.]; [R.] &c.;

गालीः. id., [Bhartṛ.];

अनुयात्रम्, to accompany, [Kathās. xviii, 197];

आलिङ्गनने, परिरम्भणम्, to embrace, 209; [Gīt. iii, 8];

झम्पम्, to jump, [Hit.];

श्राद्धम्, to perform a श्राद्ध, [MBh. xiv]; [R. ii];

व्रतकम्, to accomplish a vow, [Hariv.];

युद्धम्, निय्°, संग्रामम्, to give battle, fight with, [MBh.]; [Hariv.]; [R.];

आज्ञाम् आदेशम्, to give an order, command, i; [BrahmaP.]; [Vet.];

संदेशम्, to give information, [Kathās. xvii, 161];

प्रयोगम्, to give a dramatic representation, [Mālav. i, 12/13] वृतिम्, to fence in [Mn. viii, 240]; [Kull.];

दर्शनम्, to show one's self, [Prab. iii, 0/1];

दृष्टिम्, दृशम्, अक्षि, चक्सुस्, to fix the eyes on ( loc.), [Śak. i, 6]; [Kathās.]; [Dhūrtas.]; [Śṛṅgārat.]; [Sāh.];

कर्णम्, to give ear, listen, [Śak.]; [Kathās.];

मनस्, to direct the mind to ( loc.), [MBh. xii, 2526];

करे कपोलम्, to rest the cheek on the hand, [Kāraṇḍ. xviii, 73];

निगडानि to put on or apply fetters, [Mṛcch. vii, 6/7] पावकम्, to set on fire;

अग्नीन् to consume by fire, [Mn. v, 168];

शारम्, to move a chess-man, [Daś. vii, 137];

अर्गलम्, to draw a bolt, bar, [Kathās.]; [Rājat. vi, 96];

जानु, to kneel upon ( gen.), [MBh. iii f.];

पदम्, to tread upon [loc.] [Bhartṛ.]; [Hit. ii, 12, 25]; [SŚaṃkar. i, 38];

to direct the steps, [Amar. 74];

विषम्, to poison, [Pañcar. i, 14, 80] (with acc.!);

गरम् id., [VP. iv, 3, 16] (with gen.);

— Ā. to carry, hold, keep, preserve, [RV.]; [AV.]; [VS.];

to show, [SV. i, 2, 1, 4, 7] ( aor. अददिष्ट; अदेद्° fr. √ दिश्, [RV.]) :

Caus. दापयति ( [Pāṇ. 7-3, 36]; aor. अदीदपत्, 4, 1 and 58; [Kāś.])

to cause to give or be given, cause to bestow or present or give up, oblige to pay, make restore, [VS. ix, 24]; [AV. iii, 20, 8]; [Mn.] &c.;

to demand from ( abl.), [Mn. viii, 47];

to cause to utter or speak, [Hariv. 15782]; [Yājñ. ii, 6/7] घोषणाम्, to cause to be made known, [Kathās. lxiv, 86];

to cause to place or advance, xii, 160;

to cause to perform, v, 112 to cause to be put on ( loc.), [MBh. i, 5724] :

Desid. दि॑त्सति ( [Pāṇ. 7-4, 54 and 58]; p. दि॑दासत्, [RV. x, 151, 2]; दि॑त्सत्, ii, vii-ix; [AV. v, 7, 6]; [MBh.]; Pot. °त्सेयम्, [RV. viii]; [MBh.]; pf. 2. sg. दिदासिथ, [AitBr. viii, 21]; [ŚāṅkhŚr. xvi, 16]; cf. [ŚBr. xiii, 7, 1, 15])

to wish to give, be ready to bestow, [RV.] &c.;

to wish to give in marriage, [MBh.] &c.:

Intens. देदीयते, [Pāṇ. 6-4, 66]; [Kāś.];

दा   [ cf. δίδωμι; Lat. do; &c.]
दा  m.  2. m. a giver, [RV. v, 41, 1] ( dat. दे॑), ; vi, 16, 26 ( nom. दा॑स्)
दा  mfn.  mfn. ifc. ‘giving, granting’ See अन्-अश्व-, अ-भिक्ष-, अश्व-, आत्म-, &c. -दा॑
अन्-आशीर्   -.

ROOTS:

अन् आशीर्

दा    3. For √ दो, to cut q.v.
दा    4. cl. 4. P. द्य॑ति ( cf. आ- √ 4.), to bind, only in दीष्व, [VS. xxxviii, 3] ([ cf. δέω δίδημι]).
दा    5. For √ दे q.v.
दा  f.  6. f. (√ दे), protection, defence, [L.]
दा    7. For √ दै q.v.
दा  f.  8. f. (√ दै) cleansing, purifying, [L.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

दा [dā]   I. 1 P. (यच्छति, दत्त] To give, grant. -With प्रति to exchange; तिलेभ्यः प्रतियच्छति माषान् [Sk. -II. 2.] P. (दाति) To cut; ददाति द्रविणं भूरि दाति दारिद्र्यमर्थिनाम् K. R. -III. 4 P. (दायति) To bind (?). -IV. 3 U. (ददाति, दत्ते; ददौ-ददे, अदात्-अदित, दास्यति-ते, दातुम्, दत्त; but with आ the p. p. is आत्त; with उप, उपात्त; with नि, निदत्त or नीत्त, and with प्र, प्रदत्त or प्रत्त)
To give, grant, bestow, offer, yield, impart, present (usually with acc. of the thing and dat., sometimes gen. or loc. also, of the person); अवकाशं किलोदन्वान् रामायाभ्यर्थितो ददौ [R.4.58;] सेचनघटैः बालपादपेभ्यः पयो दातुमित एवाभिवर्तते [Ś.1;] [Ms.3.31;9.271;] कथमस्य स्तनं दास्ये [Hariv.]
To pay (as debt, fine &c.).
To hand or deliver over.
To restore, return.
To give up, sacrifice, surrender; प्राणान् दा to sacrifice one's life; so आत्मानं दा to sacrifice oneself.
To put, place, apply, plant कर्णे करं ददाति &c.
To give in marriage; यस्मै दद्यात् पिता त्वेनाम् [Ms.5.] 151; [Y.2.146;3.24.]
To allow, permit (usually with inf.); बाष्पस्तु न ददात्येनां द्रष्टुं चित्रगतामपि [Ś.6.22.] (The meanings of this root may be variously modified or extended according to the noun with which it is connected; मनो दा to think, direct the mind to anything; नीतौ मनो दीयते [Mu.2.5;] अवकाशं दा to give place to, make room; (see अवकाश); कर्णं दा to give ear to or listen; दर्शनं दा to show oneself to, grant audience to; शब्दं दा to make a noise; तालं दा to clap the hands; आत्मानं खेदाय दा to expose oneself to trouble; आतपे दा to expose to the sun's heat; आज्ञाम्, निदेशं दा to issue orders, command; आशिषं दा to pronounce a blessing; चक्षुः, दृष्टिं दा to cast a glance, see; वाचं दा to address a speech to; प्रतिवचः,
-वचनं   or प्रत्युत्तरं दा to give reply; शोकं दा to cause grief; श्राद्धं दा to perform a Śrāddha; मार्गं दा to make way for, allow to pass, stand out of the way; वरं दा to grant a boon; संग्रामं दा to fight; अर्गलं दा to bolt, fasten or secure with a latch; निगडं दा to put in chains, fetter; संकेतं दा to make an appointment; शापं दा to curse; वृत्तिं दा to enclose, fence in; अग्निं, पावकं दा to set on fire, &c. &c. -Caus (दापयति-ते) To cause to give, grant, &c. -Desid. (दित्सति-ते) To wish to give, &c.
दा [dā]   1 Protection, defence.
Cleaning, purifying.

Shabda-Sagara

दा (ण) दाण   r. 1st cl. ( यच्छति, or
दा (ण) दाण   with सम् prefixed संयच्छते) also (डु ञ) डुदाञ्
दा (ण) दाण   r. 3rd cl. ( ददाति दत्ते) To give, to present.
दा (ण) दाण   With आङ् prefixed ( आदत्ते), To take, to accept or receive.
दा (ण) दाण   With प्र, To give, to give to, With वि and आङ्, To open.
दा (ण) दाण   With सम् and आङ्, To select. (प) दाप् r. 2nd cl. ( दाति) To cut. भ्वा० प० सक० सेट् ण इत् . जुहो० उभ० सक० सेट् .

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

verb  स्वस्वत्वनिवृत्तिपूर्वकपरस्वत्वोत्पत्त्यनुकूलः व्यापारः।   Ex. सः स्वस्य भूमिं मन्दिरं निर्मातुम् अदात्।

HYPERNYMY:

दा

ONTOLOGY:

परिवर्तनसूचक (Change) ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

प्रदा सम्प्रदा

Wordnet:

asm দান কৰা

bd दान हो

ben দান করা

guj દાન કરવું

hin दान करना

kan ದಾನ ಮಾಡುವುದು

kas وَقٕف کَرُن

kok दान दिवप

mal ദാനം ചെയ്യുക

mar दान करणे

mni ꯀꯠꯊꯣꯛꯄ

nep दान गर्नु

ori ଦାନ କରିବା

pan ਦਾਨ ਕਰਨਾ

tam தானம்செய்

tel దానమిచ్చు

urd نذرانہ دینا , عطاکرنا , عطیہ دینا , تحفہ پیش کرنا

verb  स्वाधिकारनिवृत्तिपूर्वकं कस्मै अपि प्रदानानुकूलः व्यापारः।   Ex. अध्यापकः तस्मै पारितोषिकम् अयच्छत्।

HYPERNYMY:

कृ

ONTOLOGY:

() ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

Wordnet:

guj આપવું

hin देना

kan ಕೊಡು

kas دُین

mal നല്കുക

nep दिनु

ori ଦେବା

pan ਦੇਣਾ

tam கொடு

tel ఇవ్వు

urd پیش کرنا , دینا , اداکرنا

See : कृत्