मराठी मुख्य सूची|मराठी साहित्य|अनुवादीत साहित्य|धर्मसिंधु|तृतीय परिच्छेद : पूर्वार्ध ४|
कात्यानशाखीयांचें तर्पण.

धर्मसिंधु - कात्यानशाखीयांचें तर्पण.

हिंदूंचे ऐहिक, धार्मिक, नैतिक अशा विषयात नियंत्रण करावे आणि त्यांना इह-परलोकी सुखाची प्राप्ती व्हावी ह्याच अत्यंत उदात्त हेतूने प्रेरित होउन श्री. काशीनाथशास्त्री उपाध्याय यांनी ’धर्मसिंधु’ हा ग्रंथ रचला आहे.

This 'Dharmasindhu' grantha was written by Pt. Kashinathashastree Upadhyay, in the year 1790-91.


प्रातःसंध्येनंतर अथवा मध्याह्नीं ब्रह्मयज्ञानंतर एकदांच करावें. ब्रह्मयज्ञाचे तीन काल विकल्पानें सांगितले आहेत. तर्पणाविषयीं "देवर्षिपितृतर्पणं करिष्ये" असा संकल्प करुन प्रथम पूर्वीं सांगितलेल्या प्रकारानें देवतर्पण करावें. भूमीवर अथवा ताम्रइत्यादिकांच्या पात्राम्वर दर्भ पसरुन "विश्वे देवास आगत०" या मंत्रानें देवाचें आवाहन करुन "विश्वे देवासः श्रृणुतेमं." या मंत्राचा जप करावा. पूर्वेकडे अग्रें केलेले तीन दर्भ घेऊन देवतीर्थानें तर्पण करावें. तें असें---"ॐ ब्रह्मा तृप्यताम् विष्णुस्तृप्य० रुद्रः० प्रजापतिः० देवाः० छन्दांसि० वेदाः ० ऋषयः० पुराणाचार्याः० गंधर्वाः० इतराचार्याः० संवत्सरः० सावयवः० देव्यः० अप्सरसः० देवानुगाः० नागाः० सागराः० मनुष्याः० यक्षाः० रक्षांसि० पिशाचाः ० सुपर्णाः० भूतानि० पशवः० वनस्पतयः० ओषधयः० पर्वताः० सरिताः भूतग्रामश्चतुर्विधस्तृप्यताम् २९ याप्रमाणें सर्वत्र प्रणवांसहित नामाचा उच्चार प्रथमा विभक्तीमध्यें करुन तर्पण करावें. "सप्‍त ऋषयः०" या मंत्रानें पितरांचें आवाहन करुन "आयान्तु नः पितरः०" या मंत्राचा जप करुन पितृतीर्थानें तीन तीन अंजली द्यावे. पितृतर्पण---"कव्यवाडनलस्तृप्यताम् सोमः० त्यमः० अर्यमा० अग्निष्वान्तः पितरस्तृप्यंताम् सोमपः पितरः० बर्हिषदः० यमाय नमस्तर्पयामि धर्मराजाय नमस्तर्प० मृत्यवे० अन्तकाय० वैवस्वताय० कालाय० सर्वभूतक्षयाय० औदुम्बराय० दध्नाय० नीलाय० परमेष्टिने० वृकोदराय० चित्राय० चित्रगुप्ताय० २१" यामध्यें यमतर्पण वैकल्पिक आहे. कारण सूत्रामध्यें ’ एके’ म्हणजे ’कोणी ग्रंथकार म्हणतात’ असें आहे. जीवत्पितृकानें अपसव्य करावयाचें तें फक्त मनगटापर्यंत असें सर्वत्र जाणावें. यानंतर मृतपितृकानें पितृत्रयीमातृत्रयी यांचें तर्पण करुन "उदीरतां०" या नऊ ऋचांनीं तर्पण करावें व जलस्थानीं अंजलीनें धारा सोडावी. "उदीरतां० १ अङिगरसोनः पितरो० २ आयान्तु नः३ ऊर्जं वहन्तीरमृतं०४ पितृभ्यःस्वधानमः० ५ ये चेह० ६ मधुवाता० इति ७-९" या नऊ ऋचांनीं प्रत्येक वेळीं ’तृप्यध्वं०’ असें म्हणून त्रिवार उदक द्यावें. नंतर "नमो वः पितरः०" हे आठ यजुर्मंत्र म्हणून मातामहादिक व एकोद्दिष्टगण यांचें तर्पण करावें. नंतर "देवागातुविद०" असें म्हणून विसर्जन करावें. स्नानाचें वस्त्र पिळून उदकदान करणें इत्यादि पूर्वींप्रमाणेंच जाणावें. प्रातर्होमानंतर देवतार्चन केलें नसल्यास चवथ्या भागांत ब्रह्मयज्ञानंतर करावें.

N/A

References : N/A
Last Updated : June 25, 2008

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP