श्रीभगवानुवाच
आद्यं मात्स्यं महद्रूपं संस्थितं मानसे हदे ।
सर्वपापक्षयकरं कीर्तनस्पर्शनदिभिः ॥१॥
कौर्ममन्यत्सन्निधानं कौशिक्यां पापनाशनम् ।
हयशीर्षं च कृष्णांशे गोविन्दं हस्तिनापुरे ॥२॥
त्रिविक्रमं च कालिन्द्यां लिङ्गभेदे भवं विभुम् ।
केदारे माधवं शौरिं कुब्जाम्रे हष्टमूर्धजम् ॥३॥
नारायणं बदर्यां च वाराहे गरुडासनम् ।
जयेशं भद्रकर्णे च विपाशायां द्विजप्रियम् ॥४॥
रुपधारमिरावत्यां कुरुक्षेत्रे कुरुध्वजम् ।
कृतशौचे नृसिंह च गोकर्णे विश्वकर्मिणम् ॥५॥
प्राचीने कामपालं च पुण्डरीकं महाम्भसि ।
विशाखयूपे ह्यजितं हंसं हंसपदे तथा ॥६॥
पयोष्णायामखण्डं च वितस्तायां कुमारिलम् ।
मणिमत्पर्वते शम्भुं ब्रह्मण्ये च प्रजापतिम् ॥७॥
मधुनद्यां चक्रधरं शूलबाहुं हिमालये ।
विद्धि विष्णुं मुनिश्रेष्ठ स्थितमोषधिसानुनि ॥८॥
भृगुतुङ्गे सुवर्णाक्षं नैमिषे पीतवाससम् ।
गयायां गोपतिं देवं गदापाणिनमीश्वरम् ॥९॥
त्रैलोक्यनाथं वरदं गोप्रतारे कुशेशयम् ।
अर्द्धनारीश्वरं पुण्ये माहेन्द्रे दक्षिणे गिरौ ॥१०॥
गोपालमुत्तरे नित्यं महेन्द्रे सोमपीथिनम् ।
वैकुण्ठमपि सह्याद्रौ पारियात्रे पराजितम् ॥११॥
कशेरुदेशे देवेशं विश्वरुपं तपोधनम् ।
मलयाद्रौ च सौगन्धिं विन्ध्यपादे सदाशिवम् ॥१२॥
अवन्तिविषये विष्णुं निषधेष्वमरेश्वरम् ।
पाञ्चालिकं च ब्रह्मर्षे पाञ्चालेषु व्यवस्थितम् ॥१३॥
महोदये हयग्रीवं प्रयागे योगशायिनम् ।
स्वयम्भुवं मधुवने अयोगन्धिं च पुष्करे ॥१४॥
तथैव विप्रप्रवर वाराणस्यां च केशवम् ।
अविमुक्तकमत्रैव लोलश्चात्रैव गीयते ॥१५॥
पद्मायां पद्मकिरणं समुद्रे वडवामुखम् ।
कुमारधारे बाह्लीशं कार्तिकेयं च बर्हिणम् ॥१६॥
अजेशे शम्भुमनघं स्थाणुं च कुरुजाङ्गले ।
वनमालिनमाहुर्मां किष्किन्धावासिनो जनाः ॥१७॥
वीरं कुवलयारुढं शङ्खचक्रगदाधरम् ।
श्रीवत्साङ्कमुदाराङ्गं नर्मदायां श्रियः पतिम् ॥१८॥
माहिष्मत्यां त्रिनयनं तत्रैव च हुताशनम् ।
अर्बुदे च त्रिसौपर्णं क्ष्माधरं शूकराचले ॥१९॥
त्रिणाचिकेतं ब्रह्मर्षे प्रभासे च कपर्दिनम् ।
तथैवात्रापि विख्यातं तृतीयं शशिशेखरम् ॥२०॥
उदये शशिनं सूर्यं ध्रुवं च त्रितयं स्थितम् ।
हेमकूटे हिरण्याक्षं स्कन्दं शरवणे मुने ॥२१॥
महालये स्मृतं रुद्रमुत्तरेषु कुरुष्वथ ।
पद्मनाभं मुनिश्रेष्ठ सर्वसौख्यप्रदायकम् ॥२२॥
सप्तगोदावरे ब्रह्मन् विख्यातं हाटकेश्वरम् ।
तत्रैव च महाहंसं प्रयागेऽपि वटेश्वरम् ॥२३॥
शोणे च रुक्मकवचं कुण्डिने घ्राणतर्पणम् ।
भिल्लीवने महायोगं माद्रेषु पुरुषोत्तमम् ॥२४॥
प्लक्षावतरणे विश्वं श्रीनिवासं द्विजोत्तम ।
शूर्पारके चतुर्बाहुं मगधायां सुधापतिम् ॥२५॥
गिरिव्रजे पशुपतिं श्रीकण्ठं यमुनातटे ।
वनस्पतिं समाख्यातं दण्डकारण्यवासिनम् ॥२६॥
कालिञ्जरे नीलकण्ठं सरय्वां शम्भुमुत्तमम् ।
हंसयुक्तं महाकोश्यां सर्वपापप्रणाशनम् ॥२७॥
गोकर्णे दक्षिणे शर्वं वासुदेवं प्रजामुखे ।
विन्ध्यश्रृङ्गे महाशौरिं कन्थायां मधुसूदनम् ॥२८॥
त्रिकूटशिखरे ब्रह्मन् चक्रपाणीनमीश्वरम् ।
लौहदण्डे हषीकेशं कोसलायां मनोहरम् ॥२९॥
महाबाहुं सुराष्ट्रे च नवराष्ट्रे यशोधरम् ।
भूधरं देविकानद्यां महोदायां कुशप्रियम् ॥३०॥
गोमत्यां छादितगदं शड्खोद्धारे च शड्खिनम् ।
सुनेत्रं सैन्धवारण्ये शूरं शूरपुरे स्थितम् ॥३१॥
रुद्राख्यं च हिरण्वत्यां वीरभद्रं त्रिविष्टपे ।
शङ्कुकर्णं च भीमायां भीमं शालवने विदुः ॥३२॥
विश्वामित्रं च गदितं कैलासे वृषभध्वजम् ।
महेशं महिलाशैले कामरुपे शशिप्रभम् ॥३३॥
बलभ्यामपि गोमित्रं कटाहे पड्कजप्रियम् ।
उपेन्द्रं सिंहलद्वीपे शक्राह्वे कुन्दमालिनम् ॥३४॥
रसातले च विख्यातं सहस्त्रशिरसं मुने ।
कालाग्निरुद्रं तत्रैव तथाऽन्यं कृत्तिवाससम् ॥३५॥
सुतले कूर्ममचलं वितले पड्कजासनम् ।
महातले गुरो ख्यातं देवेशं छागलेश्वरम् ॥३६॥
तले सहस्त्रचरणं सहस्त्रभुजमीश्वरम् ।
सहस्त्राक्षं परिख्यातं मुसलाकृष्टदानवम् ॥३७॥
पाताले योगिनामीशं स्थितं च हरिशड्करम् ।
धरातले कोकनदं मेदिन्यां चक्रपाणिनम् ॥३८॥
भुवर्लोके च गरुडं स्वर्लोके विष्णुमव्ययम् ।
महर्ल्लोके तथाऽगस्त्यं कपिलं च जने स्थितम् ॥३९॥
तपोलोकेऽखिलं ब्रह्मन् वाड्मयं सत्यसंयुतम् ।
ब्रह्माणं ब्रह्मलोके च सप्तमे वै प्रतिष्ठितम् ॥४०॥
सनातनं तथा शैवे परं ब्रह्म च वैष्णवे ।
अप्रतर्क्यं निरालम्बे निराकाशे तपोमयम् ॥४१॥
जम्बूद्वीपे चतुर्बाहुं कुशद्वीपे कुशेशयम् ।
प्लक्षद्वीपे मुनिश्रेष्ठ ख्यातं गरुडवाहनम् ॥४२॥
पद्मनाभं तथा क्रौञ्चे शाल्मले वृषभध्वजम् ।
सहस्त्रांशुः स्थितः शाके धर्मराट् पुष्करे स्थितः ॥४३॥
तथा पृथिव्यां ब्रह्मर्षे शालग्रामे स्थितोऽस्म्यहम् ।
सजलस्थलपर्यन्तं चरेषु स्थावरेषु च ॥४४॥
एतानि पुण्यानि ममालयानि ब्रह्मन् पुराणानि सनातनानि ।
धर्मप्रदानीह महौजसानि संकीर्तनीयान्यघनाशनानि ॥४५॥
संकीर्तनात् स्मरणाद् दर्शनाच्च संस्पर्शनादेव च देवतायाः ।
धर्मार्थकामाद्यपवर्गमेव लभन्ति देवा मनुजाः ससाध्याः ॥४६॥
एतानि तुभ्यं विनिवेदितानि ममालयानीह तपोमयानि ।
उत्तिष्ठ गच्छामि महासुरस्य यज्ञं सुराणां हि हिताय विप्र ॥४७॥
पुलस्त्य उवाच
इत्येवमुक्त्वा वचनं महर्षे विष्णुर्भरद्वाजमृषिं महात्मा ।
विलासलीलागमनो गिरीन्द्रात् स चाभ्यगच्छत् कुरुजाङ्गलं हि ॥४८॥