पुलस्त्य उवाच
देवमातुः स्थित देव उदरे वामनाकृतौ ।
निस्तेजसोऽसुरा जाता यथोक्तं विश्वयोनिना ॥१॥
निस्तेजसोऽसुरान दृष्ट्वा प्रह्लादं दावनेश्वरम् ।
बलिर्दानवशार्दूल इदं वचनमब्रवीत् ॥२॥
बलिरुवाच
तात निस्तेजसो दैत्याः केन जातास्तु हेतुना ।
कथ्यतां परमज्ञोऽसि शुभाशुभविशारद ॥३॥
पुलस्त्य उवाच
तत्पौत्रवचनं श्रुत्वा मुहूर्तं ध्यानमास्थितः ।
किमर्थं तेजसो हानिरिति कस्मादतीव च ॥४॥
स ज्ञात्वा वासुदेवोत्थं भयं दैत्येष्वनुत्तमम् ।
चिन्तयामास योगात्मा क्व विष्णुः साम्प्रतं स्थितः ॥५॥
अधो नाभेः स पातालान् सप्त संचिन्त्य नारद ।
नाभेरुपरि भूरार्दील्लोकांश्चर्तुमियाद वशी ॥६॥
भूमिं स पङ्कजाकारां तन्मध्ये पङ्कजाकृतिम् ।
मेरुं ददर्श शैलेन्द्रं शातकौम्भं महर्द्धिमत् ॥७॥
तस्योपरि महापुर्यस्त्वष्टो लोकपतींस्तथा ।
तेषामुपरि वैराजीं ददृशे ब्रह्मणः पुरीम् ॥८॥
तदधस्तान्महापुण्ययमाश्रमं सुरपूजितम् ।
देवमातुः स ददृशे मृगपक्षिगणैर्वृत्तम् ॥९॥
तां दुष्टा देवजननीं सर्वतेजोऽधिकां मुने ।
विवेश दानवपतिरन्वेष्टं मधुसूदनम् ॥१०॥
स दृष्टवाञ्जगन्नाथं माधवं वामनाकुतिम् ।
सर्वभूतवरेण्यं तं देवमातुरथोदरे ॥११॥
तं दृष्ट्वा पुण्डरीकाक्षं शङ्खचक्रगदाधरम् ।
सुरासुरगणैः सर्वैः सर्वतो व्याप्तविग्रहम् ॥१२॥
तेनैव क्रमयोगेन दृष्ट्वा वामनतां गतम् ।
दैत्येजोहरं विष्णुं प्रकृतिस्थोऽभवत् ततः ॥१३॥
अथोवाच महाबुद्धिर्विरोचनसुतं बलिम् ।
प्रह्लादो मधुरं वाक्यं प्रणम्य मधुसूदनम् ॥१४॥
प्रह्लाद उवाच
श्रूयतां सर्वमख्यास्ते यतो वो भयमागतम् ।
येन निस्तेजसौ दैत्या जाता दैत्येन्द्र हेतुना ॥१५॥
भवता निर्जिता देवाः सेन्द्रद्रार्कपावकाः ।
प्रयताः शरणं देवं हरिं त्रिभुवनेश्वरम् ॥१६॥
स तेषामभयं दत्त्वा शक्रादीनां जगद्रुरुः ।
अवतीर्णो महाबाहुरदित्या जठरे हरिः ॥१७॥
हतानि वस्तेन बले तेजांसहित मतिर्मम ।
नालं तमो विषहितुं स्थातुं सूर्योदयं बले ॥१८॥
पुलस्त्य उवाच
प्रह्लादवचनं श्रुत्वा क्रोधप्रस्फुरिताधरः ।
प्रह्लादमाहाथ बलिर्भाविकर्मप्रचोदितः ॥१९॥
बलिरुवाच
तात कोऽयं हरिर्नाम यतो नो भयमागतम् ।
सन्ति मे शतशो दैत्या वासुदेवबलाधिकाः ॥२०॥
सहस्त्रशो यैरमराः सेन्द्ररुद्राग्निमारुताः ।
निर्जित्य त्याजिताः स्वर्गं भग्नदर्पा रणाजिरे ॥२१॥
ये सूर्यरथाद वेगाच्चक्रं कृष्टं महाजवम् ।
स विप्रचित्तिर्बलवान् मम सैन्यपुरस्सरः ॥२२॥
अयः अङ्कुः शिवः शम्भुरसिलोमा विलोमकृत् ।
त्रिशिरा मकराक्ष वृषपर्वा नतेक्षणः ॥२३॥
एते चान्ये च बलिनो नानायुधविशारदाः ।
येषामेकैकशो विष्णुः कलां नार्हति षोडशीम् ॥२४॥
पुलस्त्य उवाच
पौत्रस्यैतद वचः श्रुत्वा प्रह्लादः क्रोधमूर्छितः ।
धिग्धिगित्याह स बलिं वैकुण्ठाक्षेपवादिनम् ॥२५॥
धिक् त्वां पापसमाचारं दुष्टबुद्धिं सुबालिशम् ।
हरिं निन्दयतो जिह्वा कथं न पतिता तव ॥२६॥
शोच्यस्त्वमसि दुर्बुद्धे निन्दनीयश्च साधुभिः ।
यत् त्रैलोक्यगुरुं विष्णुमभिनिन्दसि दुर्मते ॥२७॥
शोच्यश्चास्मि न संदेहो येन जातः पिता तव ।
यस्य त्वं कर्कशः पुत्रो जातो देवावमान्यकः ॥२८॥
भवान् किल विजानाति तथा चामी महासुराः ।
यथा नान्यः प्रियः कश्चिन्मम तस्माज्जनार्दनात् ॥२९॥
जानन्नपि प्रियतरं प्राणेभ्योऽपि हरि मम ।
सर्वेश्वरेश्वरं देवं कथं निन्दितवानसि ॥३०॥
गुरुः पूज्यस्तव पिता पूज्यस्तस्याप्यहं गुरुः ।
ममापि पूज्यो भगवान् गुरुर्लोकगुरुर्हरिः ॥३१॥
गुरोर्गुरुगुरुर्मूढ पूज्यः पूज्यतमस्तव ।
पूज्यं निन्दयते पाप कथं न पतितोऽस्यधः ॥३२॥
शोचनीया दुराचारा दानवामी कृतास्त्वया ।
येषां त्वं कर्कशो राजा वासुदेवस्य निन्दकः ॥३३॥
यस्मात् पूज्योऽर्चनीयश्च भवता निन्दितो हरिः ।
तस्मात् पापसमाचार राज्यनाशमवाप्नुहि ॥३४॥
यथा नान्यत् प्रियतरं विद्यते मम केशवात् ।
मनसा कर्मणा वाचा राज्यभ्रष्टस्तथा पत ॥३५॥
यथ न तस्मादपरं व्यतिरिक्तं हि विद्यते ।
चतुर्दशसु लोकेषु राज्यभ्रष्टस्तथा पत ॥३६॥
सर्वेषामपि भूतानां नान्यल्लोके परायणम् ।
यथा तथाऽनुपश्येयं भवन्तं राज्यविच्युतम् ॥३७॥
पुलस्त्य उवाच
एवमुच्चारिते वाक्ये बलिः सत्वरितस्तदा ।
अवतीर्यासनाद ब्रह्मन् कृताञ्जलिपुटो बली ॥३८॥
शिरसा प्रणिपत्याह प्रसादं यातु मे गुरुः ।
कृतापराधानपि हि क्षमन्ति गुरवः शिशून् ॥३९॥
तत्साधु यदहं शप्तो भवता दानवेश्वर ।
न बिभेमि परेभ्योऽहं न च राज्यपरिक्षयात् ॥४०॥
नैव दुःखं मम विभो यदहं राज्यविच्युतः ।
दुःखं कृतापराधत्वाद भवतो मे महत्तरम् ॥४१॥
तत् क्षम्यतां तात ममापराधो बालोऽस्म्यनाथोऽस्मि सुदुर्मतिश्च ।
कृतेऽपि दोषे गुरवः शिशूनां क्षमन्ति दैन्यं समुपागतानाम् ॥४२॥
पुलस्त्य उवाच
स एवमुक्तो वचनं महात्मा विमुक्तमोहो हरिपादभक्तः ।
चिरं विचिन्त्याद्भुतमेतदित्थमुवाच पौत्रं मधुरं वचोऽथ ॥४३॥
प्रह्लाद उवाच
तात मोहेन मे ज्ञानं विवेकश्च तिरस्कृतः ।
येन सर्वगतं विष्णुं जानंस्त्वां शप्तवानहम् ॥४४॥
नूनमेतेन भाव्यं वै भवतो येन दानव ।
ममाविशन्महाबाहो विवेकप्रतिषेधकः ॥४५॥
तस्माद राज्यम्प्रति विभो न ज्वरं कर्तुमर्हसि ।
अवश्यं भाविनो ह्यर्था न विनश्यन्ति कर्हिचित् ॥४६॥
पुत्रमित्रकलत्रार्थे राज्यभोगधनाय च ।
आगमे निर्गमे प्राज्ञो न विषादं समाचरेत् ॥४७॥
यथा यथा समायान्ति पूर्वकर्मविधानतः ।
सुखदुःखानि दैत्येन्द्र नरस्तानि सहेत् तथा ॥४८॥
आपदामागमं दृष्ट्वा न विषण्णो भवेद वशी ।
सम्पदं च सुविस्तीर्णां प्राप्य नोऽधृतिमान् भवेत् ॥४९॥
धनक्षये न मुह्यन्ति न हष्यन्ति धनागमे ।
धीराः कार्येषु च सदा भवन्ति पुरुषोत्तमाः ॥५०॥
एवं विदित्वा दैत्येन्द्र न विषादं कथंचन ।
कर्तुमर्हसि विद्वांस्त्वं पण्डितो नावसीदति ॥५१॥
तथाऽन्यच्च महाबाहो हितं श्रृणु महार्थकम् ।
भवतोऽथ तथाऽन्येषां श्रुत्वा तच्च समाचर ॥५२॥
शरण्यं शरणं गच्छ तमेव पुरुषोत्तमम् ।
स ते त्राता भयादस्माद दानवेन्द्र भविष्यति ॥५३॥
ये संश्रिता हरिमनन्तमनादिमध्यं विष्णुं चराचरगुरुं हरिमीशितारम् ।
संसारगर्तपतितस्य करावलम्बं नूनं न ते भुवि नरा ज्वरिणो भवन्ति ॥५४॥
तन्मना दानवश्रेष्ठ तद्भक्तश्च भवाधुना ।
स एष भवतः श्रेयो विधास्यति जनार्दनः ॥५५॥
अहं च पापोपशमार्थमीशमाराध्य यास्ये प्रतितीर्थयात्राम् ।
विमुक्तपापश्च ततो गमिष्ये यत्राच्युतो लोकपतिर्नृसिंहः ॥५६॥
पुलस्त्य उवाच
इत्येवमाश्वास्य बलिं महात्मा संस्मृत्य योगाधिपतिं च विष्णुम् ।
आमन्त्र्य सर्वान् दनुयूथपालान् जगाम कर्तुं त्वथ तीर्थयात्राम् ॥५७॥