वाम [vāma] a. a. Left (opp. दक्षिण); विलोचनं दक्षिणमञ्जनेन संभाव्य तद्वञ्चितवामनेत्रा
[R.7.8;] [Me.8,98.] Being or situated on the left side; वामश्चायं नदति मधुरं चातकस्ते सगन्धः
[Me.9;] (वामेन is used adverbially in the same sense; e. g. वामेनात्र वटस्तमध्वगजनः सर्वात्मना सेवते K. P.1).
(a) Reverse, contrary, opposite, adverse, unfavourable; तदहो कामस्य वामा गतिः
[Gīt.12;] [Māl.9.8;] [Bk.6.17;] (b) Acting contrary, of an opposite nature; यान्त्येवं गृहिणीपदं युवतयो वामाः कुलस्याधयः
[Ś.4.18.] (c) Perverse, crooked-natured, refractory;
[Ś.6.] (d Coy (in love). (e) Hard, cruel.
Vile, wicked, base low, bad; उवाच वामं चक्षुर्भ्यामभिवीक्ष्य दहन्निव
[Bhāg.4.2.8;] आसक्तास्तास्वमी मूढा वामशीला हि जन्तवः
[Ki.11.24.] Lovely, beautiful, charming; as in वामलोचना; वामोरू; वामभ्रूः वामस्वभाव q. v.
Short.
मः A sentient being, an animal.
N. N. of Śiva.
Of Cupid, the god of love.
A snake.
An udder, a breast.
Prohibited or forbidden act or practice (as drinking wine).
The left hand.
मम् Wealth, possessions.
Any lovely or desirable thing.
Adversity, misfortune.-Comp.
-अङ्गी f. f. a beautiful woman; वामाङ्गीकृतवामाङ्गि कुण्डलीकृतकुण्डलि Udb.
-आचारः, -मार्गः the left-hand ritual or doctrine of the Tantras; the doctrine of resorting to मांस, मद्य, मत्स्य, मैथुन and मुद्रा.
-आपीडनः the Pilu tree.
आवर्तः a conch-shell, the spiral of which runs from right to left.
-इतर a. a. right.
-ऊरु, -ऊरू f. f. a woman with handsome thighs; तदिदं विषहिष्यते कथं वद वामोरु चिताधिरोहणम्
[R.8.57.] -कुक्षिः left side of the abdomen.
-दृश् f. f. a woman (with lovely eyes).
देवः N. of a sage.
N. N. of Śiva; नाहं न यूयं यदृतां गतिं विदुर्न वामदेवः किमुतापरे सुराः
[Bhāg.2.6.36.] -नयना a fair-eyed woman.
-नी a. a. bringing wealth; Ch. Up.-नेत्रम् a mystical N. of the vowel ई.
-भ्रूः f. f. a beautiful-eyebrowed woman; केनेत्थं परमार्थतोऽर्थवदिव प्रेमास्ति वाम- भ्रुवाम्
[Pt.1.136.] -लोचना a woman with lovely eyes; विरूपाक्षस्य जयिनीस्ताः स्तुवे वामलोचनाः
[K. P.1;] [R.19.13.] -शील a. of a perverse or crooked nature; cross-tempered; तदेहि वामशीलां मालतीं निर्भर्त्सयामः
[Māl.7.] (-लः) an epithet of the god of love.
-स्वभाव a. a. of noble character; निरीक्ष्य कृष्णाऽपकृतं गुरोः सुतं वामस्वभावा कृपया ननाम च
[Bhāg.1.7.42.] -हस्तः the dew-lap of a goat.