मार्गः [mārgḥ] [मृज्-शुद्धौ, मार्ग्-अन्वेषणे घञ् वा]
A way, road, path (fig. also); मार्गो दशकरः प्रोक्तो ग्रामेषु नगरेषु च
[Śukra. 1.261;] अग्निशरणमार्गमादेशय
[Ś.5;] so विचारमार्गप्रहितेन चेतसा
[Ku.5.42;] [R.2.72;] [U.3.37.] A course, passage, the tract passed over; वायोरिमं परिवहस्य वदन्ति मार्गम्
[Ś.7.6.] Reach, range; मार्गातीतायेन्द्रियाणां नमस्ते
[Ki.18.] 4.
A scar, mark (left by a wound &c.); भोगिवेष्टन- मार्गेषु
[R.4.48;] ते पुत्रयोर्नैर्ऋतशस्त्रमार्गानार्द्रानिवाङ्गे सदयं स्पृशन्त्यौ 14.4.
The path or course of a planet.
Search, inquiry, investigation.
A canal, channel, passage.
A means, way.
The right way or course, proper course; सुमार्ग, अमार्ग
Mode, manner, method, course; शान्ति˚
[R.7.71.] Style, direction; इति वैदर्भ- मार्गस्य प्राणा दश गुणाः स्मृताः
[Kāv.1.42;] वाचां विचित्रमार्गाणाम् 1.9.
Custom, usage, practice; कुल˚, शास्त्र˚, धर्म˚ &c.
Hunting or tracing out game.
A title or head in law, ground for litigation; अष्टादशसु मार्गेषु निबद्धानि पृथक् पृथक्
[Ms.8.3.] A high style of acting, dancing and singing; अगायतां मार्गविधानसंपदा
[Rām.1.4.36.] (com. गानं द्विविधम् । मार्गो देशी चेति । तत्र प्राकृतावलम्बि गानं देशी । संस्कृतावलम्बि तु गानं मार्गः).
(In dramaturgy) Hinting or indicating how anything is to happen.
(In geom.) A section.
The anus.
Musk.
The constellation called मृगशिरस्.
The month called मार्गशीर्ष.
N. N. of Viṣṇu (as the way to final emancipation).
-र्गम् A herd of deer; मार्गमदन्या वीथ्या नागवनं प्रयातो भर्ता Pratijña
[Y.1.] -Comp.
-आगतः a traveller.
-आख्यायिन् m. m. a guide.
-आयातः a traveller.-आरब्ध begun on right lines; मार्गारब्धाः सर्वयत्नाः फलन्ति Pratijña
[Y.1.18.] -आली a track, streak.
-उपदेशकः a guide, leader.
-तालः (in music) a particular kind of measure.
-तोरणम् a triumphal arch erected on a road; पौरदृष्टिकृतमार्गतोरणौ
[R.11.5.] -दर्शकः a guide.
-द्रङ्गः a city or town on the road.
-द्रुमः a tree growing by the wayside.
-धेनुः, -धेनुकम् a measure of distance equal to 4 krośas.
-पतिः the superintendent of roads; Rāj. T.
-पाली N. N. of a goddess.-बन्धनम् a barricade.
-रक्षकः a road-keeper, guard.-वटी an epithet of the tutelary deity of travellers.-विनोदनम् entertainment on a journey.
-शोधकः a pioneer.
-संस्करणम् cleansing the road; ततः संशोधनं नित्यं मार्गसंस्करणार्थकम्
[Śukra.4.81.] -स्थ a. a. travelling; wayfaring; अनुगन्तुं सतां वर्त्म कृत्स्नं यदि न शक्यते । स्वल्पमप्यव- गन्तव्यं मार्गस्थो नावसीदति ॥ Subhāṣ.
-हर्म्यम् a palace on a high road.
मार्ग [mārga] a. a. Belonging to a deer (मृग); मार्गमायूरकौक्कुटैः (मांसचयैः)
[Rām.2.91.7.]