आई

हिन्दी (hindi) WN

See : मृत्यु काल, आयु

कोंकणी (Konkani) WN

See : आजी

A dictionary, Marathi and English

A term expressing Fraternity or Brotherhood.

Aryabhushan School Dictionary

 f  A mother.
आईजीच्या दोंदावर बाईजी उदार.   Used where one person is generous upon the property of another.
आई जेंवू घालीना, बाप भीक मागू देईना   A fix, a dilemma; betwixt two difficulties.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

ना.  अम्मा , अम्मी , जननी , जन्मदात्री , ममी , माउली , माता , मातुश्री .

मराठी (Marathi) WN

noun  जन्म देणारी स्त्री   Ex. आई ही मुलांची पहिली गुरू आहे.

HYPONYMY:

तडित्प्रभा वीरमाता राजमाता

ONTOLOGY:

व्यक्ति (Person) ➜ स्तनपायी (Mammal) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

माय माऊली माउली मातोश्री मातुश्री जननी जन्मदात्री माता

Wordnet:

asm মা

bd आय

ben মা

guj માતા

hin माँ

kan ಮಾತ

kas موج

kok आवय

mal അമ്മ

mni ꯃꯃꯥ

nep आमा

ori ବୋଉ

pan ਮਾਤਾ

san माता

tam அம்மா

tel అమ్మ

urd ماں , والدہ , مائی , اماں , مادر , ام

noun  एखाद्या पूज्य किंवा आदरणीय स्त्री किंवा देवीच्या नावाआधी किंवा तिला संबोधित करण्यासाठी वापरला जाणारा शब्द   Ex. येथील आई भवानीचे मंदिर तीर्थक्षेत्र म्हणून नावारूपास आले आहे. /हे माता पार्वतीचे मंदीर आहे..

ONTOLOGY:

उपाधि (Title) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

माता

Wordnet:

kas ماتا , مان

san माता

महाराष्ट्र शब्दकोश

 स्त्री. 
एक भावदर्शक प्रत्यय . हा विशेषणास लावला असतां भाववाचक नाम होतें . उ० भला - भलाई कुचर = कुचराई ; नरमाई , बारकाई , गनिमाई . [ फा . ]
जननी ; माता . आई वदे बा न मानीं संकट - दावि १६० .
जगदंबा ; देवी ; देवींच्या नावापुढें लावावयाचें उपपद ; जसें - तुकाई , मरीआई , काळआई .
( सांकेतिक ) वारकरी पंथांतील लोक ज्ञानेश्वरीस म्हणतात .
( सामा . ) देवी आईच नवसु नाहीं पुरविला - दावि ३४७ .
देवी ( रोग ); फोड्या .
लहान मुलाला लडिवाळपणें संबोधितात . [ सं . आर्ये , किंवा अयि ? सं . आदि ? प्रा . आइ ? ] शिवाय अइ पहा . म्ह
आईचें दूध कीं गायीचें दूध = दोन समान गोष्टीपैकीं सरसनिरस ठरवितां येत नाहीं अशा वेळीं योजतात . यासारखीच दुसरी म्हण आई गोड कीं खाई गोड .
आईजीच्या दोंदावर ( जिवावर ) बाईजी उदार = दुसर्‍याच्या मालमत्तेवर उदारपणा दाखविणें ; आयती चैन करणें .
आई जेवूं घालीना , बाप भीक मागूं देईना = दोन संकटें आलीं असतां किंवा दोन परस्परविरुध्द मतांच्या अधिकार्‍यांची मर्जी संभाळावयाची असतां योजतात ( इकडे आड तिकडे विहीर याप्रमाणें ).
एका आईचीं लेंकरें = बंधुभाव दाखविण्याकरितां योजतात .
लहानपणीं आई आई , थोरपणीं बायलाबाई = लहानपणीं आईची आठवण वारंवार होते पण प्रौढपणीं स्त्रीमुळें विसर पडतो .
आई मेल्यावर बाप मावसा ( निष्काळजी ) होतो .
०आंग  न. आईपणा - मायपणा ज्या अंगापासून येतो तें अंग ; स्त्रीचें किंवा प्राण्यांतील मादीचें जननेंद्रिय , व आंतील गर्भाशयाचा भाग ; गुह्यांग . बाळंत होतांना तिला त्रास झाला , आईअंग बाहेर आलें [ आई + अंग ]
०काळी  स्त्री. शेतजमीन . ही आईसारखी पोषक असते म्हणून आदरार्थी . - गांवगाडा . [ आई + काळी = शेतजमीन ]
०पांढर  स्त्री. गांवठाण ; गांव ज्या जमिनींत वसतो ती जमीन ; ही शेताच्या निरुपयोगी म्हणजे साधारण पांढर्‍या रंगाची असते . [ आई + पांढरी ]
०पोरका वि.  आईवांचून उघडा पडलेला ; ज्याची आई मेली आहे असें ( मूल )
०बाई  स्त्री. 
आईसारखी वयानें श्रेष्ठ , सुस्वभावी अशी बाई ; आईप्रमाणें स्त्री . म्ह० देई घेई ती आई बाई , न देई ती मसणांत जाई .
शेजारची बाई ; शेजारपाजारची स्त्री ; शेजारीण .
कोणी तरी बाई . ( अनेकवचनी उपयोग ). म्ह० परीट नागविला तर आयाबाया नागविल्या = परटाच्या येथें चोरी झाली तर त्यांचें कांहीं जात नाही , उलट इतर लोक उघडे पडतात .
०करणें   खुशामत करणें ; गोंजारणें .
०बाप  पु. आई व बाप ; वडील व मातोश्री ; मातापिता . ( अव . ) आई व बाप . माझीं आईंबापें आणि माझे शिक्षक जें मला सांगतात तें कां केलें पाहिजे ? - मराठी ३ रें पुस्तक ( १८७३ ) पृ . ४१ . आईबापावरुन पावणें , आईबाप उध्दरणें आईबापावरुन शिव्या देणें ; वेड्यावांकड्या , वाईट शिव्या देणें .
०माई  स्त्री. व्यापक अर्थानें बाई ; एखादी आईसारखी मानलेली स्त्री , माउली ; आई - बाई .
०माई   - आईवरुन शिव्या देणें .
उध्दरणें   - आईवरुन शिव्या देणें .
०माई   - खुषमस्करी करणें ; मनधरणी करणें .
करणें   - खुषमस्करी करणें ; मनधरणी करणें .