खंड २ - अध्याय ५१

श्रीगणेशाय नमः । गृत्समद सांगे कथा अद्‌भुत । प्रल्हाद भक्तिभावें ऐकत । मदासुराचें सर्व कर्म अद्‌भुत । मदमोहयुक्त अत्यंत ॥१॥
ऐसा काळ काही लोटत । दैत्य वीरांच्या समवेत । तेव्हां त्रिपुर मदासुरा म्हणत । ऐका प्रभू माझें वचन ॥२॥
हितकारक जें दैत्यांप्रत । सुखद अखंड आनंदप्रत असत । पूर्वी त्रिभुवन जिंकून समस्त । दैत्य संतोष पावले ॥३॥
वनांत गिरिगुहांत  । देव सारे निवसत । ते शत्रू अमुचे निर्मित । नरसिंहासी गुप्तपणें ॥४॥
हिरण्यकशिपु प्रभूस मारित । नृसिंह तेव्हां अकस्मात । ऐश्या क्रमें अन्यही संहत । दैत्याधीश तें झाले ॥५॥
आता आपण ब्रह्मांडधिपति । झालात जरी निश्चिती । परी देवांस मुक्त सोडून शांति । कैसी लाभेल आपणासी ॥६॥
आपुले नित्य शत्रू असत । देव ऐसे वर्णन वेदांत । ते आमुचे मित्र होत । हें कैसे शक्य होय? ॥७॥
म्हणोनि त्यांच्या विनाशाप्रत । नृपसत्तमा व्हावें प्रसक्त । अन्यथा कालांतरें ओढवत । विनाश आपुले निःसंशय ॥८॥
शस्त्रास्त्रें पीडित न मरती । म्हणोनी देवांसी अमर म्हणती । वेदांत त्यांची ऐसी ख्याती । घोररुप ते न संशय ॥९॥
त्याचें मरण ओढवेल । जरी कर्मनाश होईल । कर्मान्नांशावर सबल । देवतांचे जीवन पूर्ण ॥१०॥
म्हणोनी यज्ञयागादी कर्में करिती । ते ब्राह्मण ताडनीय जगती । आसुर कर्म जे करिती । सन्मान त्यांचा करावा ॥११॥
अन्य वर्णाश्रम स्थित । असती कर्मनिष्ठ विप्र जे जगांत । विप्रजात होतां विनष्ट । तेही नष्ट होतील ॥१२॥
म्हणोनी दैत्येंद्रा आज्ञा करावी । कर्मखंडनाची असुरां बरवी । सर्वत्र कर्मे असुरभावें व्हावीं । ऐसी घोषणा करावी ॥१३॥
ऐसें विनवून शांत राहात । महादैत्य तो उत्सुक मनांत । तेव्हा मदासुर त्यासी म्हणत । योग्य सल्ला आहे तुझा ॥१४॥
अरे त्रिपुरा बुद्धिमंता । जैसे आले तुझिया चित्ता । तैसेंचि तूं करी आतां । दैत्यवीरांसमवेत ॥१५॥
ऐसी राजाज्ञा लाभत । त्रिपुरही तें मदोन्मत्त । दैत्य गणांसमवेत । निघाला कर्मखंडनार्थ ॥१६॥
जेथ जेथ पृथ्वीवरी यज्ञ कर्म चालत । तेथ तेथ जाउनी असुरांसहित । तारक मुनिगणांसी पकडित । ताडन करी बहुविध त्यांना ॥१७॥
काहींचा तेणें वध केला । तेव्हां अन्य मुनींसी कंप सुटला । कर्मदूषण करण्याला । कोणी जाहले तत्पर ॥१८॥
कोणी त्या दुष्टा शरण जाती । त्याच्या आज्ञेंत वर्तती । ब्राह्मणधम ऐसे निवसती । कोणी पळाले वनांतरी ॥१९॥
वनांत स्वधर्माचरण करिती । भयरहित ते स्वचित्तीं । सिंहादींचे भय त्यागिती । मरण्यासाठी उद्युक्त ते ॥२०॥
सिंहादी हिंस्त्र पशू समीप राहत । ते स्वकर्मे आचरती धर्मरत । ते दैत्यांसी न ज्ञात । अन्य कर्मभ्रष्ट जाहले ॥२१॥
दैत्यांचे हस्तक मंदिरें फोडिती । यज्ञांवा विध्वस करिती । तपोवन वृक्ष तोडिती । प्रल्हादा ते त्या वेळीं ॥२२॥
आसुरकर्म सर्वत्र स्थापित । ब्राह्मणादी उत्तम वर्णांत । दुष्टसंकारादी कर्मे करवित । हाहाकार जगीं माजला ॥२३॥
स्वधर्माविरहें जग पीडित । दुष्टांचा छळ सारे सोशित । स्वाहा वषट्‌कारादी बंद होत । स्वधादिकही विनष्ट झालें ॥२४॥
तेव्हां देवगण सारे इच्छिती । दैत्यांचा वध करण्या त्वरिती । उपोषणें घडून ते होती । निस्तेज ते सपरिवार ॥२५॥
सर्व देव सभा घेती । दैत्यांचा वध कवण्या रीती । करावा याचा विचार करिती । परी कांहीं उपाय सुचेना ॥२६॥
सनत्कुमार महायोगी येत । देवांच्या भाग्ययोगें अकस्मात । सर्वांच्या हितकरणीं जो रत । देव त्यांचें स्वागत करिती ॥२७॥
सर्व उपचारें त्यास पूजिती । परम आदरें प्रणाम करिती । कंदमूलादिक समर्पिती । भक्तिभावें तयासी ॥२८॥
नंतर तयासी विनविती । मदासुरवध कोण्या रीती । शक्य होय ती युक्ति । सांगावी त्वरित आम्हांसी ॥२९॥
धन्म तप ज्ञान । देह पूर्वज सारें पावन । तुमच्या अंध्रिमकमलांचे दर्शन । घडून कृतकृत्य सकल झाले ॥३०॥
मदासुरें स्वबळे जिंकिलें । त्रिलोक्याचें स्वराज्य सगळें । त्याच्या वधार्थ काय केलें । पाहिजे तें सांगा त्वरित ॥३१॥
महामते तुम्हा ज्ञात । जरी मदासुरवद्याचा उपाय निश्चित । तरी साधूंच्या रक्षणाप्रत । सांगावा तो आम्हांसी ॥३२॥
सर्वज्ञा तुला नमन करित । आम्ही देवगण समस्त । साधू देवता विप्रगण पीडित । मदासुराच्या आज्ञेनें ॥३३॥
कर्मनाश सर्वत्र झाला । सज्जनांचा वाली न उरला । आपण ब्रह्म साक्षात्‍ अवतरला । समशील सर्व प्राण्यांसी ॥३४॥
परी हया दोषयुक्ता एकास वधावें । अतिदुष्टा विलया न्यावें । जग सारें सुखी करावें । स्वतः न मारिता उपाय सांग ॥३५॥
मार्गदर्शन करावें आम्हांप्रत । साधूजन सन्मार्ग दाखवित । दीनांचे अनाथांचे होत । संरक्षक धर्मनिष्ठांचे ॥३६॥
महामुने सत्कर्मनिरत । प्राण्यांसी करिती जगतांत । विकर्माचा संहार करित । हिंसा तिला न म्हणती ॥३७॥
महायोग्या जी हितकर्ती । विरुद्ध कर्मासी खंडिती । ती हिंसा न होय निश्चिती । अज्ञान दूर करिती साधू ॥३८॥
म्हणोनी आम्हांसी उपाय । मदासुरनाशार्थ जो होय । सांगोनी करावी सोय । धर्मसंस्थापनें धर्मान्नाची ॥३९॥
ओमिति श्रीमदान्त्ये पुराणोपनिषदि श्रीमन्मौद्‌गले महापुराणे द्वितीये खंडे एकदंतचरिते सनत्कुमारदेवसमागमो नामैकपंचाशत्तमोऽध्यायः समाप्तः । श्रीगजाननार्पणमस्तु ।