Dictionaries | References

दुःख

   { duḥkha(m), duḥkha }
Script: Devanagari

दुःख     

Puranic Encyclopaedia  | English  English
DUḤKHA(M)   Agni Purāṇa tells the following about the origin of Duḥkham. Hiṁsā (violence) is the wife of Adharma (unrighteousness). To the couple were born two daughters called Anṛta (falsehood) and Nikṛta (fraud) and from them were born the daughters Bhayā (fear) Naraka (hell) Māyā (illusion) and Vedanā (pain). Māyā brought forth Mṛtyu (death), the annihilator of all living objects, and Vedanā, from Raurava (a particular hell) brought forth Duḥkha (sorrow, grief). From Mṛtyu were born Jāti (caste), Jarā (wrinkles), Śoka (sorrow), Tṛṣṇā (covetouseness) and Krodha (anger). [Agni Purāṇa, Chapter 19] .

दुःख     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
noun  किसी उचित, आवश्यक या प्रिय बात के न होने पर मन में होनेवाला दुख   Ex. मुझे दुःख के साथ कहना पड़ रहा है कि मैं आपका काम समय पर पूरा नहीं कर पाउँगा ।
HYPONYMY:
अफसोस दिल की फाँस
ONTOLOGY:
मानसिक अवस्था (Mental State)अवस्था (State)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
दुख खेद अफ़सोस अफसोस मलाल क्षोभ रंज अनुताप दिलगीरी मलोला मलमला अलम वत आज़ुर्दगी आमनस्य ताम ऊर्मि
Wordnet:
asmদুখিত
bdदुखु
benখেদ
gujખેદ
kanಖೇದ
kasاَفسوٗس
kokखंत
malഖേദം
marखेद
nepखेद
oriଦୁଃଖ
panਅਫਸੋਸ
sanखेद
tamவேதனை
telదుఃఖం
urdافسوس , ملال , رنج , آزردگی , غم , دلگیری , دل گرفتگی , الم
See : दुख

दुःख     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
With painful effort and great ado.

दुःख     

ना.  क्लेश , पीडा , यातना , व्यथा , वेदना ;
ना.  खिन्नता , खेद , ताप , पश्चात्ताप , वाईट वाटणे . विषण्णता , शोक .

दुःख     

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi
noun  जिच्यापासून माणसाला आपली सुटका करून घ्यावीशी वाटते ती मानसिक वा शारीरिक अप्रिय अनुभूती   Ex. मुलांचे संगोपन नीट व्हावे म्हणून तिला खूप दुःखे सोसावी लागली
HYPONYMY:
शरीरभोग खेद यातना शोक अस्मिता मनस्ताप अतीव दुःख विषाद भूतबाधा दुःखातिरेक मृत्युभय त्रास षट् क्लेश
ONTOLOGY:
मानसिक अवस्था (Mental State)अवस्था (State)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
पीडा कष्ट ताप त्रास खस्ता तसदी विषाद
Wordnet:
asmদুখ
bdदुखु
benদুঃখ
gujદુ
hinदुख
kanದುಃಖ
kasمُصیٖبَت , تَکلیٖف
kokदुख्ख
malവ്യസനം
mniꯑꯋꯥꯕ
nepदु:ख
oriଦୁଃଖ
panਤਕਲੀਫ਼
sanदुःखम्
tamதுக்கம்
telదుఃఖం
urdتکلیف , کوفت , دکھ , پریشانی , اضطراب , درد , الم , اندوہ , آزارمشقت , سزا , ایزا , الجھن
See : व्यथा

दुःख     

 न. 
  1. दुःसह , अनिष्ट अनुभव ; पीडा ; क्लेश ; यातना ; वेदना . जी वेदना आपल्याला प्रतिकूल ते दुःख . - गीर ९६ .
  2. अडचण ; त्रास ; कष्ट ; रोग ; त्रासदायक गोष्ट .
  3. उपदंश ; गरमी .
  4. खेद ; शोक ; पश्चात्ताप .
  5. ( गो . ) अश्रू ; आंसु . [ सं . ] ( वाप्र . )

०घोटणे   दुःख करणे ; शोक करणे . बोलतां असे दुःख घोटिती । - कीर्तन १ . २७ .
०पाहून डाग देणे   
  1. दुःखाचे बीज शोधून तेवढ्याच जागी इलाज करणे .
  2. ज्या मानाने अपराध असेल त्याच मानाने शिक्षा करणे .

०मानणे   ( एखाद्या गोष्टीबद्दल ) वाईट वाटणे ; विषाद , खेद मानणे ; शोक करणे .
०मानणे   ( एखाद्या गोष्टीबद्दल ) वाईट वाटणे ; विषाद , खेद मानणे ; शोक करणे .
दुःखे पापे क्रिवि .   अतिशय कष्ट व त्रास सोसून ; मोठ्या प्रयासाने . सामाशब्द -
दुःखाचा वांटा  पु . कपाळी , वांट्यांस आलेले दुःख , भोग ; खडतर दुर्भाग्य . ( क्रि० उचलणे ; घेणे ; सोसणे ; भोगणे ).
०वेशीस बांधणे   ( गांवच्या वेशीला बांधलेली वस्तु सर्वांस दिसते यावरुन ) ( आपले ) दुःख , अडचण सर्वांना कळविणे ; आपले संकट , त्रास ; पीडा लोकांमध्ये जाहीर करणे .
दुःखाचा वांटा उचलणे    ( एखाद्याच्या ) दुःखात वांटेकरी होणे . 
दुःखावर डाग , डागण्या देणे , फासण्या घालणे - टाकणे    दैववशात दुःख पावलेल्या मनुष्यास मर्मभेदक भाषणाने आणखी दुःख देणे ; जखमेवर मीठ घालणे , चोळणे .
दुःखाचा वांटेली - विभागी वि .   ( प्रत्यक्ष , सहानुभूतीने एखाद्याच्या ) दुःखाचा वांटेकरी झालेला ; समदुःखी .
दुःखाचा प्राणी  पु .  ज्याला जन्मभर संकटे व दुःखे सोसावी लागली असा मनुष्य ; ज्यावर एकामागून एक दुर्दैवाचे घाले आले असा मनुष्य ; जन्मांतहि सुखाचे वारे न मिळालेला मनुष्य . याच्या उलट ऐश्वर्याचा प्राणी .
०कारक वि.  ज्यापासून दुःख होते असे ; दुःखद ; दुःखदायक . [ दुःख + सं . कारक = करणारे ]
०दाटणी  स्त्री. 
  1. एका मागून एक दुःखे कोसळणे ; दुःखपरंपरा .
  2. दुःखाकुलता ; दुःखाची वाढ , आधिक्य . [ दुःख दाटणे ]

०दायक वि.  ( दुसर्‍यास ) दुःख देण्याचा ज्याचा स्वभाव आहे असा . [ दुःख + सं . दायक = देणारे ]
०परिणामी, पर्यवसायी वि .  ज्याचा शेवट दुःखकारक , शोककारक झाला आहे असे ( नाटक , गोष्ट इ० ). ( इं . ) ट्रॅजिक . याच्या उलट आनंदपर्यवसायी ; ( इं . ) कॉमिक . ही गोष्ट दुःखपरिणामी आहे . - पाव्ह . प्रस्तावना पृ . १ . [ दुःख + परिणामी , पर्यवसायी = परिणत होणारे अंत पावणारे ]
०प्रद वि.  दुःखकदायक . [ दुःख + सं . प्र .+ दा = देणे ]
०प्रद वि.  दुःखकदायक . [ दुःख + सं . प्र .+ दा = देणे ]

दुःख     

नेपाली (Nepali) WN | Nepali  Nepali
See : खेद

दुःख     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
दुःख  mfn. 1.mfn. (according to grammarians properly written दुष्-ख and said to be from दुस् and [cf.सु-ख॑]; but more probably a Prākritized form for दुः-स्थq.v.) uneasy, uncomfortable, unpleasant, difficult, [R.] ; [Hariv.] (compar.-तर, [MBh.] ; [R.] )
दुःख  f. n. (ifc.f(). ) uneasiness, pain, sorrow, trouble, difficulty, [ŚBr. xiv, 7, 2, 15] ; [Mn.] ; [MBh.] &c. (personified as the son of नरक and वेदना, [VP.] )
दुःख  n. n.impers. it is difficult to or to be (inf.with an acc. or nom.[R. vii, 6, 38] ; [Bhag. v, 6] )
दुःखम्   -√ अस्, to be sad or uneasy, [Ratn. iv, 19/20]
कृ   -√ , to cause or feel pain, [Yājñ. ii, 218] ; [MBh. xii, 5298.]
दुःख   2.Nom.P.°खति, to pain, [SaddhP.]

दुःख     

दुःख [duḥkha] a.  a. [दुष्टानि खानि यस्मिन्, दुष्टं खनति खन्-ड, दुःख्-अच् वा [Tv.] ]
Painful, disagreeable, unpleasant; सिंहानां निनदा दुःखाः श्रोतुं दुःखमतो वनम् [Rām.]
Difficult, uneasy.
खम् Sorrow, grief, unhappiness, distress, pain, agony; सुखं हि दुःखान्यनुभूय शोभते [Mk.1.1;] यदेवोपनतं दुः- खात्सुखं तद्रसवत्तरम् [V.3.21;] so दुःखसुख, समदुःखसुख &c.
Trouble, difficulty; [Ś. Til.12;] अर्थानामर्जने दुःखमर्जितानां च रक्षणे । आये दुःखं व्यये दुःखं धिगर्थाः कष्टसंश्रयाः ॥ [Pt.1.163.] (दुःखम् and दुःखेन are used as adverbs in the sense of 'hardly' 'with difficulty' 'or trouble' [Ś.7.13.] अव्यक्ता हि गतिर्दुःखं देहवद्भिरवाप्यते [Bg.12.5;] [Ku.4.13;] [Pt.1.;] [R.19.49;] [H.1.158] ). -Comp.
-अतीत a.  a. freed from pain.
-अन्तः   final emancipation.
-आर्त, -अन्वित a.  a. pained, afflicted, distressed.
-कर a.  a. painful, troublesome,
-गतम्   adversity, calamity; [Mb.12.]
-ग्रामः   'the scene of suffering', worldly existence.
-छिन्न   a.
tough, hard.
pained, distressed.
-च्छेद्य   also दुःखो- च्छेद्य a.
hard.
to be conquered with difficulty. प्रजानुरागाद्धर्माच्च दुःखोच्छेद्यो हि धार्मिकः [H.4.24.]
-जात a.  a. feeling pain.
-जीविन् a.  a. living in pain or distress; [Ms. 11.9.]
-त्रयाभिघातः   unbearable association of the three sufferings; दुःखत्रयाभिघाताज्जिज्ञासा Sāṅ. [K.1.]
-दुःखम्   (instr.) with great difficulty; (धारयन्ती) शय्योत्सङ्गे निहित- मसकृद्दुःखदुःखेन गात्रम् [Me.95.]
-दुःखिन् a.  a. having sorrow upon sorrow; मया रक्षति दुःखदुःखी [Bhāg.11.11.19.] -दोह्या (a cow) difficult to be milked.
-प्राय, बहुल a.  a. full of trouble or grief.
-भागिन्, -भाज् a.  a. unhappy. [Ms.4.157.] भोगः occurrence of trouble or misery.
-योगः   infliction of pain; [Ms.]
-लव्य a.  a. hard to be pierced or cut; [B. R.4.11.]
-लोकः   worldly life, the world as a scene of constant suffering.
hard to please or manage, bad tempered, irritable; उपेत्य सा दोहददुःख- शीलताम् [R.3.6;] [Ś.4.]
accustomed to the misery of; कामेकपत्नीव्रतदुःखशीलाम् [Ku.3.7;] 'who is accustomed to (suffer) the misery (hard lot) of a perfectly chaste life.
passing (time) unhappily.
impassable
-सागरः   'the sea of troubles'; worldly life.

दुःख     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
दुःख   r. 10th cl. (दुःखयति-ते) To give pain. चुरा० उभ० अक० सेट् .
दुःख  n.  (-खं)
1. Pain, sorrow. affliction, distress, unhappiness.
2. The world.
3. Difficulty, trouble.
E. दुःख to give pain, affix अच्; or दु bad, and ख्या to call; or खन् to dig, aff. दुष्टानि खानि यस्मिन्, or दुष्टं खनति .
ROOTS:
दुःख अच्; दु ख्या खन् दुष्टानि खानि यस्मिन् दुष्टं खनति .

दुःख     

See : क्लेशः, खेद

Related Words

अडचणीचें दुःख आणि जांवई वैद्य   अडचणीचे ठिकाणीं दुःख आणि जांवई वैद्य   अतीव दुःख   ईश्र्वर असे साही, तर दुःख होत नाहीं   अंतर्यामीचें दुःख अंतर्यामास ठाऊक   इंग्रजी दुःख   एक वेळीं दुःख होणें, दुजे समयीं सुख जाणें   आधी दुःख मग सुख   कोडग्‍याला दुःख नाहीं, कृपणाला सुख नाहीं   दुःख   गुरूं काढतें भूक आणि मूल (पोर) काढतें दुःख   एक नन्ना म्हणती, आलें दुःख निवारती   एका दिवसाचें सुख, त्याचें दुणें होय दुःख   दुःख भोगणे   यमपुरीचें दुःख   दुःख घोटणें   दुःख सोसणे   रणां पडिल्ल्या दुःख ना, लाथे दुःख   नखभर सुख, हातभर दुःख   सुखामागें दुःख आहेच   ज्‍याप्रमाणें दुःख, त्‍याप्रमाणें सुख   दुःख वेशीस बांधणें   आप दुःख भारी, परदुःख शीतळ   आपलें दुःख विघ्नासमान, दुसर्‍याचें दुःख लग्नासमान   आरंभी आशेचे दुःख   अडचणींचे दुःख   अन्न कमी बहु मुलें सुख देऊन दुःख आणिलें   गरीब गर्वी, लोभी धनी, पाहतां दुःख वाटे मनीं   गव्हाइतके सुख, पायली इतकें दुःख   उद्योगानें सुख, रिकामपणीं दुःख   आशेसारखें दुःख नाही, निराशेसारखें सुख नाहीं   आशेसारखे सुख नाहीं आणि निराशेसारखें दुःख नाहीं   ईश्र्वरी कल्याणापासून, दुःख हरून होय सधन   कथलें दुःख   अवघड जागीं दुःख आणि जांवई वैद्य   खेद   घोवु मेलेल्‍याकइ बोड ताशिल्‍लें दुःख होड   पडल्ल्या दुःख ना, हांसता ताजो राग येता   मानलें तर सुख, नाहीं तर दुःख   खंत   सुख सांगचें सुखेस्ताक आणि दुःख सांगचें दुःखेस्ताक्‍   दुःख सांगे दुख्याक, सुख सागे सुख्याक   दुःख शोका वाद्य गान, चित्तास वाटे समाधान   गोळे मारतां सुख, पण हिशेब देतां दुःख   सज्जन दुःखातें न मोजी, दुःख वसे दुर्जनास   सुख सांगावें जना, दुःख सांगावें मना   सुख सांगावें जनाला, दुःख सांगावें मनाला   ज्‍याला जोड लागतो त्‍याला त्‍याचें दुःख (कळतें)   संताप   दुःख चतुष्टय   दुःख पाएको   दुःख मानणें   सांसारिक दुःख   दुख   बम्मनकी गई बछडी, रावणकी गई लंक, दोनो दुःख समान है, ओ राजा ए रंक   ସନ୍ତାପ   ਸੰਤਾਪ   सन्ताप   सन्तापः   ക്ലേശം   वेलीस दुःख नाहीं, वाळुकास दुःख नाहीं   दुःख पाहून डाग देणें   दुःख पाहून डाग द्यावा   दुष्टाचरणी मनुष्याला अंतीं दुःख   लहानपणीं दुःख, मोठेपणीं सुख   जांघाडी दुःख, जांवई वैद्य   दरद्याजवळ दुःख सांगावें   पोट चोळून दुःख काढणें   पोटाचें दुःख काढणें   पोटाचें दुःख सोसणें   সন্তাপ   સંતાપ   माहेरचें सुख, सासरीम होतें दुःख   डोंगरास दुःख आणि शिंपीभर औषध   اَفسوٗس   দুখিত   খেদ   ખેદ   ਅਫਸੋਸ   ಖೇದ   ഖേദം   दुख्ख   सासूचें अवघड ठिकाणीं दुःख आणि जांवई वैद्य   हातापायास दुःख (श्रम) तर पोटास सुख   झालें तें पुरवतें, अवई मोठें दुःख देतें   दुःख सांगावें मान, सुख सांगावें जना   दुर्दैवानें दुःख मोठें, निराशेनें अधिक वाटे   म्हातारी मेल्याचें दुःख नाहीं पण काळ सोकावतो   दोळ्यांत रगत नातिल्याक सुख दुःख सांगावें वे?   पोराचा कापला खवडा तर न्हाव्याला काय दुःख?   (संकटें दुःख इ. नीं) अवघड सांगणें   (संकटें दुःख इ. नीं) कठीण सांगणें   (संकटें दुःख इ. नीं) जड सांगणें   sadness   compunction   self-reproach   remorse   burned-out   burned-over   burnt-out   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP