केवल

{ kēvala, kevala }

Puranic Encyclopaedia

KEVALA   A city of ancient India. It is mentioned in [Mahābhārata, Vana Parva, Chapter 254, Stanzas 10 and 11] that Karṇa conquered this city.

हिन्दी (hindi) WN

 adjective  औरों को छोड़कर या और कुछ नहीं   Ex. इस समय केवल भगवान ही उसकी सहायता कर सकते हैं ।

MODIFIES NOUN:

अवस्था वस्तु क्रिया

ONTOLOGY:

विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

सिर्फ़ मात्र खाली ख़ाली बस निपट महज महज़ सिर्फ एकमेव

Wordnet:

asm কেৱল

bd ल

ben কেবল

guj કેવળ

kan ಕೇವಲ

kas صرف

kok फकत

mal മാത്രം

mar फक्त

mni ꯈꯛꯇ

ori କେବଳ

pan ਸਿਰਫ

san केवल

tel కేవలం

urd صرف , محض , بس

   See : अकेला, सिर्फ़, सिर्फ़

प्राचीन चरित्रकोश

केवल n.  (सू. दिष्ट.) नर राजा का पुत्र । इसका पुत्र बंधूमत् ।
केवल II. n.  स्वायंभुव मन्वन्तर के अजित् देवों में से एक ।
केवल III. n.  ब्रह्मांड मतानुसार व्यास की यजुःशिष्यपरंपरा के याज्ञवल्क्य का वाजसनेय शिष्य (व्यास देखिये) ।

A dictionary, Marathi and English

   Pure, mere, simple, unmingled, uncompounded. Ex. हें भांडें के0 चांदीचें आहे. 2 Alone, sole, only, one. Ex. के0 तांदूळ असल्यानें भोजन होत नाहीं. 3 Used as ad Exactly, precisely, strictly. Ex. के0 नाहीं म्हणवत नाहीं; के0 हाच असा दिसत नाहीं; के0 तूंच यावें नलगे तुझा भाऊ आला तर कामास येईल. 4 Altogether; in every respect; the very thing; the very same. Ex. ही नगरी के0 लंकाच. केवलनैयायिक A mere logician. केवलवैयाकरण A mere grammarian.

Aryabhushan School Dictionary

 a   Pure, simple, unmingled. Alone, sole, only.
 ad   Exactly, precisely, strictly. Ex. केवळ नाहीं म्हणवत नाहीं.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 वि.  केवळ , नर्भेळ , निव्वळ , नुसता , शुद्ध , स्वच्छ ;
 वि.  एकटा , एकला , फक्त , मात्र ;
 वि.  अगदी , निखालस , हुबेहूब .

महाराष्ट्र शब्दकोश

 वि.  दीन ; ज्याबद्दल कींव , दया उप्तन्न होईल असा ; बापुडा ; विव्हळणारा ( स्वर , मुद्रा इ० ) ' कां मातेनें टाकिलें तान्हें । तें अनाथ दिसे केविलवाणें । ' ' बंधु नको मजकडे केविलवाणा .' - एक ( सं . कृपालु ; प्रा . किवालु ; म . केविल ( कींव )+ वाणा )
 वि.  एकटा . ( सं .)
 वि.  १ शुद्ध ; स्वच्छ ; भिश्र नसलेलें ; निर्भळ . हें भांडें केवळ चांदींचें आहे .' २ ज्यास दुसर्‍या कोणाचेंहि साहाय्य नाहीं असा ; एकटा ; फक्त ; मात्र . केवळ तांदुळ असल्यानें भोजन होत नाहीं .' ३ निवळ ; नुसता ; शुद्ध ' तो केवळ भोळा नाहीं कीं ठकला जाईल .' - क्रिवि . १ बरोबर रीतीनें ; नियमित रीतीनें ; नियमानें ; निश्चितपणें ; ' केवळ नाहीं म्हणवत नाहीं .' ' केवळ तूंच यावें नलगें तुझा भाऊ आला तर कामास येईल .' २ अगदी ; लिखालस ; हुबेहुब ; सादृश्यामुळें तद्रूप दिसणारें . ' ही नगरी केवळ लंका दिसतें . ' ३ बिलकूल ; मुळींच दक्षिणेंत केवळ असामी नाहीं दुसरा । - ऐपो २३६ . - वि . निश्चळ ; अकर्ता . ' तो पुरुष स्वतंत्र असुन निसर्गत ; केवळ म्हणजे अकर्ता . ' तो पुरुष स्वतंत्र असुन निसर्गत ; केवळ म्हणजे अकर्ता आहे .' ०गीर १६२ . सामा शब्द -
०उष्णमान  न. मूल शुन्यांशापासूनची उष्णतेची तीव्रता ( इं .) अँबसोल्यूट टेम्परेचर .
०प्रयोगी वि.  उद्‍गावाचक ( अव्यय ); जीं अव्ययें वाक्यांत असतां ज्यांवरुन वक्त्यांचे अथवा सांगणाराचें हर्षशोकादि जे मानसिक विकार अथवा उद्‍गार यांचा उदबोध होतो त्यांस - त्यांचा वाक्यांतील इतर शब्दांशी काहीं संबंध नसतो म्हणुन केवलप्रयोग अव्ययें अथवा उदगारवाचक अव्ययें म्हणतात .
०नैय्यायिक   वैय्याकरण - पु . नुसता न्याय अथवा व्याकरण जाणणारा . व्यतिरेकी - वि . ( न्याय ) केवळ नस्तिपक्षानें संबंद्ध असलेला ; अभावाचा संबंध असणारा ; यांच्या उलट केवलान्वयीं ; अन्वयव्याप्ति पहा . ( सं .) केवलेश्वर वादी - वि . फक्त इश्वराचें अस्तित्व मानून धर्म हा ईश्वरप्रणीत आहे हें मत न मानणारा .

A Sanskrit English Dictionary

केवल  n.  mf( आ, ई)n. ( m. nom. pl. ए, [RV. x, 51, 9]) ( f. ई, [RV. x, 73, 6]; [AV.]; [ŚBr.]; आ, [Mn.] &c. See, [Pāṇ. 4-1, 30]) ( n. in comp. [Pāṇ. 2-1, 49]) exclusively one's own (not common to others), [RV.]; [AV.]
   alone, only, mere, sole, one, excluding others, [RV.]; [AV.]; [TS.] &c.
   not connected with anything else, isolated, abstract, absolute
   simple, pure, uncompounded, unmingled, [ŚBr.] &c.
   entire, whole, all, [Mn.]; [MBh.] &c.
   selfish, envious, [L.]
केवल  m.  m. (= केलक) a dancer, tumbler, [Gal.]
    N. of a prince, [BhP. ix, 2, 30]
केवल  n.  n. the doctrine of the absolute unity of spirit
केवल-ज्ञान   the highest possible knowledge (= ), [Jain.]

ROOTS:

केवल ज्ञान

केरल    N. of a country ( v.l.), [MBh. vi, 9, 34.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

केवल [kēvala] a.  a. [केव् सेवने वृषा˚ कल]
   Peculiar, exclusive, uncommon; किं तया क्रियते लक्ष्म्या या वधूरिव केवला [Pt.2.134.]
   Alone, mere, sole, only, isolated; स हि तस्य न केवलां श्रियं प्रतिपेदे सकलान् गुणानपि [R.8.5;] न केवलानां पयसां प्रसूति- मवेहि मां कामदुघां प्रसन्नाम् 2.63;15.1; [Ku.2.34.]
   Whole, entire, absolute, perfect.
   Bare, uncovered (as ground); निषेदुषी स्थण्डिल एव केवले [Ku.5.12.]
   Pure, simple, unmingled, unattended (by anything else); कातर्यं केवला नीतिः [R.17.47.]
   Selfish, envious.
   ली, लम् The doctrine of absolute unity of spirit and matter.
   One of the five types of knowledge according to the Jainas; (श्रुतज्ञान, मतिज्ञान, अवधिज्ञान, मनःपर्ययज्ञान and केवलज्ञान).-ली Astronomical science.
-लम्   ind. Only, merely, solely, entirely, absolutely, wholly; केवलमिदमेव पृच्छामि [K.155;] न केवलंअपि not only-but;. वसु तस्य विभोर्न केवलं गुणवत्तापि परप्रयोजना [R.8.31;] cf. also 3.19;2,31.
   Silently, quietly; न हि मेऽव्याहृतं कुर्यात्सर्वलोकोऽपि केवलम् [Mb.12.2.28.] -Comp.
-अद्वैतम्   a particular doctrine of अद्वैत.
-अन्वयिन्   see under अन्वय.
-आत्मन् a.  a. one whose essence is absolute unity; नमस्त्रिमूर्तये तुभ्यं प्राक्सृष्टेः केवलात्मने [Ku.2.4.]
-ज्ञानम्   the highest possible knowledge, (Jaina Phil.).
-ज्ञानिन्  m. m. one who has obtained the highest possible knowledge.
   द्रव्यम् black pepper.
   mere mattar or substance.
-ज्ञानम्   highest Knowledge; जयन्ति ते जिना येषां केवलज्ञानशालिनाम् [Pt.5.12.] -नैयायिकः a mere logician (not proficient in any other branch of learning); so ˚वैयाकरण.
-व्यतिरेकिन्  m. m. pertaining to only one of the varieties of inference according to न्यायशास्त्र.

Shabda-Sagara

केवल  mfn.  ( -लः-ला or -ली-लं)
   1. One, alone, only.
   2. All, entire, whole. m. ( -लः) An envious or selfish man. n. adv. ( -लं)
   1. Absolutely, certainly.
   2. Only, alone. Subst.
   3. A species of knowledge, that of the unity of spirit.
    E. केव् to sprinkle, कल aff.

ROOTS:

केव् कल

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 adjective  अन्यं विना।   Ex. अधुना केवलः ईश्वरः एव सहाय्यकः।

MODIFIES NOUN:

क्रिया वस्तुः दशा

ONTOLOGY:

विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

एकमेव मात्र

Wordnet:

asm কেৱল

bd ल

ben কেবল

guj કેવળ

hin केवल

kan ಕೇವಲ

kas صرف

kok फकत

mal മാത്രം

mar फक्त

mni ꯈꯛꯇ

ori କେବଳ

pan ਸਿਰਫ

tel కేవలం

urd صرف , محض , بس