(भुजंगप्रयात्)
भृगूसी वदे भूपती सोमकांत ।
कसा जाहला दक्ष देहीं सुकांत ॥
असा आंगवायू मुनी मुद्गलाचा ।
कसा तो असे त्या मुनी उत्तमाचा ॥१॥
कसा लाभ झाला त्वरेनें तपाचा ।
कसा लाभ झाला प्रभूदर्शनाचा ॥
बरें पूर्वजन्मीं पुण्य तें काय केलें ।
असें व्यंग कैसें तया देहिं आलें ॥२॥
जईं मुद्गलानें तपा फार केलें ।
तईं त्याजला दर्शनें मुक्त केलें ॥
नसे हें कसें जाहलें सांग मातें ।
असें भूपती पूसितो त्या मुनीतें ॥३॥
मुनी भूपतीला कथी वृत्त जें तें ।
करी संशयो दूर भूपा अतां तें ॥
सतीनें प्रधानें मनें शांत केलीं ।
कथा ही पुढें ऐकिली त्याच कालीं ॥४॥
(गीति)
पूर्वी सिंधूदेशीं, पल्ली नामें पुरांत कल्लयाण ।
नामें वैश्य असे तो, धार्मिक नी दानशूर तो जाण ॥५॥
कांता इंदुमति ती, साध्वी आणिक पतिव्रता त्याची ।
समयोचित कालीं ती, बल्लाळभिद सुपुत्र जन्मेची ॥६॥
बालक लहान असतां, देवपुजेचा तयास बहु छंद ।
खेळगडयांसह जाई, ग्रामाबाहेर नित्य हा नाद ॥७॥
दगडांचे देव करी, त्यांची पूजा करीत बैसतसे ।
मित्रांसह एक दिनीं, गोटयांच्या गणपतीस पूजितसे ॥८॥
दूर्वा आणिक पर्णां, गणपतिला पूजिती हि तोक असे ।
काया वाचा मनसें, तल्लिन झाले वनांत मधु-प असे ॥९॥
ध्यानीं निमग्न कोणी, कोणी जपती गणेशनामास ।
कोणी नाचति भजनीं, कोणी करिती गणेशगानास ॥१०॥
कोणी देऊळ करिती, मंडप करिती बहूतसा वानीं ।
गंधाक्षतादि योजिती, नाना उपचार बाळ त्या रानीं ॥११॥
पूजेची सामग्री, रानांतिल जीं फुलें तशीं पानीं ।
त्यांतील एक बालक, पुराण सांगे तयांस बोधूनी ॥१२॥
इतरीं निवेदिलें तें, एकाग्रें करुन शांतशा चित्तीं ।
एणेंपरि शिशु सारें नाना कार्ये करुन रंजन तीं ॥१३॥
ते सर्व तोक झाले, पूजेमजी वनांत ते गुंग ।
तृष्णा क्षुधाधि सारे, विस्मृति झाले जसे मधा भृंग ॥१४॥
(भुजंगप्रयात्)
मुलांची असे काळजी पालकांसी ।
म्हणूनी तयां शोधिती ग्रामवासी ॥
कळे त्या कुमारास येई सवें तो ।
वणिक्पुत्र बल्लाळ नेतो वनीं तो ॥१५॥
असे सांगती लोक ते ग्रामवासी ।
सुता आवरीं वैश्य कल्लयाण यासी ॥
जरी तूं तया नावरीसी तरी हें ।
करुं श्रूत सारें पुरी श्रेष्ठ त्या हें ॥१६॥
अशा भाषणा ऐकुनी वैश्य जेव्हां ।
तया क्रोध आला वना जाइ तेव्हां ॥
मुलें पाहती क्रोधमुद्रा तयाची ।
करीं देखिली यष्टि ही जाण साची ॥१७॥
असें पाहुनी तोक सारे फरारी ।
तया सांपडे पुत्र त्यांचा पुढारी ॥
तया ताडुनीयां रक्तबंबाळ केलें ।
तया वृक्ष-वल्लीं तिथें बांधियलें ॥१८॥
मुखें बोलला कोणता देव सोडी ।
तुला खावया कोण घालील कोडी ॥
स्वहस्तें करी भंग त्या मंदिराचा ।
स्वहस्तें त्यजी देवही पूजनाचा ॥१९॥
भृगू सांगती वैश्यवार्ता नृपाला ।
पुढें सूत त्याचा स्तवी त्या प्रभूला ॥
तुझ्या पूजनें विघ्न हें नाश होतें ।
तुझें नांव हें विघ्नहर्ता असे तें ॥२०॥
परंतू तुझ्या पूजनें योग ऐसा ।
चमत्कार वाटे असा भोग कैसा ॥
स्तवी यापरी पूर्ण भक्ती करुन ।
पहा तोक त्यातें नमीं आळवून ॥२१॥
(शार्दूलविक्रीडित)
शेषानें त्यजिलें जगास रवि तो सोडी प्रभेला जरी ।
अग्नीनें त्यजिलें स्वतेज अपुलें सोडी न भक्तां तरी ॥
ऐशी कीर्ति तुझी प्रथीत श्रवणीं ग्रंथांतरीं हें असे ।
कोपानें फुगला पित्यास वदला शापासही देतसे ॥२२॥
मोडी मंदिर ही प्रभूस त्यजिलें साठीं तुला शाप हा ।
होसी अंध मुका तसा बधिर तूं कुब्जी तनू ही पहा ॥
माझी भक्ति जरी तुम्हांस रुचली साचा करी शाप हा ।
बोले बालक हा स्तवास करुनी बापास शापीत हा ॥२३॥
(गीति)
तातें ताडण केलें, बंधन केलें म्हणून वाईट ।
वाटत नाहीं मजला, पण पूजा भंगणेंच वाईट ॥२४॥
कोणी झाला तरिही जड देहासी करील तो बद्ध ।
मन्मन भक्तिस तोही, योग्य नसे बंधनासि हें सिद्ध ॥२५॥
हे देवा मी तुजला, अनन्यभावें भजोन मरणार ।
शाश्वत नाहीं देहहि, योजियला त्याग खास साचार ॥२६॥
(इंद्रवज्रा)
बल्लाळ भक्ती निरखून भाव ।
रुपीं नटे तो द्विज-राज देव ॥
उदयास येई रविराज जेव्हां ।
प्रकाश पसरे जगतांत तेव्हां ॥२७॥
पाहून त्यातें करि बंध मुक्त ।
साष्टांग वंदी बल्लाळ भक्त ॥
शरीर झालें बहुतेजयुक्त ।
ज्ञानेंच झाला परिपूर्ण भुक्त ॥२८॥
(ओवी)
जगत्कर्ता । जगत्भर्ता । सुखकर्ता । विनायका ॥२९॥
दुःखहर्ता विघ्नहर्ता । भक्त्यर्था । गजानना ॥३०॥
संरक्षिता । पालिता । ज्ञातादाता । गणाधिपा ॥३१॥
बुद्धिदाता । सिद्धिदाता । विद्यादाता । गणपती ॥३२॥
धनदाता । वरदाता । भयत्राता । गजानना ॥३३॥
शत्रुहंता । कलावंता । यशदाता । विनायका ॥३४॥
(शुद्ध कामदा)
ऐकुनी स्तुती तुष्ट जाहले क्षेम देउनी त्यास बोलिले ।
शाप हा तुझा सत्य होइल देह सर्वही भग्न होईल ॥३५॥
(इंद्रवज्रा)
बल्लाळ बोले बहु आदरानें ।
भक्तीस देई पहिले वरानें ॥
क्षेत्रांत राहे दुसरे वरानें ।
विघ्नास नाशी अपुल्या बळानें ॥३६॥
(गीति)
गणपति म्हणे तयाला, राहें येथें करुनियां वास ।
यात्रेकरुहि घेती, माझ्या आधीं तुझ्याच नामास ॥३७॥
माझे भक्तस्थाना, बल्लाळायुत विनायकस्थान ।
ऐसे भक्तहि सारे, वदती हें भक्तिभावनें करुन ॥३८॥