४६२
घरदार वोखटें त्यजूं म्हणसी तरी
शरीरा येवढें जाड ।
मायबाप वोखटी त्यजूं म्हणसी तरी
अहंकार अविद्येचें कोड ॥
बंधु सखे त्यजूं म्हणसी तरी
काम क्रोध मद मत्सर अवघड ।
बहिणी पाठीच्या त्यजूं म्हणसी आशा
तृष्णा माया अवघड रया ॥१॥
त्यजिलें तें काय कासया म्हणिजे
सांग पा मजपांशीं ऐसें ।
जया भेणें तूं जासी वनांतरा
तें तंव तुजचि सरिसें रया ॥२॥
स्त्रीं वोखटी त्यजूं म्हणसी तरी
कल्पने येवढी भोगती ।
पुत्र अपत्य त्यजूं म्हणसी
तरी इंद्रियांसि नाहीं निवृत्ति ।
सकळ गणगोत त्यजूं म्हणसी
तरी हे अष्टधा प्रकृति ।
आवघेंचि त्यजूं पाहे म्हणसी तरी
मना नाहीं निज शांति रया ॥३॥
अवघींचि तुज जवळी दुमदुमित असतां
वरीवरी मुंडिसी कां करिसी विटंबना ।
सहज संतोषें असोनि तैसा जैसा
परि तो सदगुरु पाविजे खुणा ।
आपुले आश्रमीं स्वधर्मीं असतां
सर्वत्र एकुचि जाणा ।
बापरखुमादेविवरुविठ्ठलु इतुकिया
साठीं नेईल वैकुंठभुवना ॥४॥
४६३
प्रपंचाचें जगडवाळ दुस्तर जरी मानिसी ।
त्याग करुनि केउता जासी ।
जें जें त्यागिलें तें तें तुज माजी ।
त्यागिलें तें काय सांग आम्हांसी ।
तुझें तुजचि माजि प्रपंचेंसि तूं सर्वामाजी वर्तसी ।
ऐसें जाणोनिया कां विटंबिसी बापा ।
टाकूनि केउता जासी रया ॥१॥
मनेंसि विचारी निर्धारुनी योग करी ।
तुझें तुजमाजि अरे आतां विचारी बापा ।
अरिमित्रसम होऊनि मनें हें शुध्द होय ।
तेंचि तूं होऊनि राहे जाण बापा ॥२॥
बाह्य त्यागिसि तरी तो त्यागुचि नव्हे
पालटिसी तरी ते विटंबना ।
धरिसी तरीचि तो बंधु मोक्ष
मागता हे जडपणा ।
तरि गेलिया जड तो मोक्षचि नव्हे
साचा चुकलासि उगाणा ।
वृत्तिशून्याकारें अवलोकितां तंव
तेणें नव्हें तुज वस्तुज्ञान ।
ऐसें जाणोनी कां सिणसीरे बापा ।
हेचि धरुनि राहे निज खुण रया ॥३॥
म्हणौनि आतां इतुकें करी ।
साच तें हे धरी तुझें मन होय
तुज अधिकारी ।
तैं सर्वही त्याग तुज
फ़ळती बापा ।
जैं एकचि होऊनि निर्धारी नलगे
सिणणें दंडणे येणेंचि आश्रमभावें
ऐसेंचि मनें निर्धारी ।
बाप रखुमादेविवरुविठ्ठलु
चिंतितां सर्व प्रपंचाची
जाली बोहरी ।
निवृत्तिरायें खुणा दाऊनि सकळा ।
निजीं निजाचे निज निर्धारी रया ॥४॥
४६४
आलियाचा संतोष गेलियाची हानी ।
त्याचा अतिसो वेंचे तयाची काहणी ॥
ऐसे संकल्प नाहीं विकल्प देहीं
वरि वरि मुंडिलिया होय कांही ।
तरि बहुरुप्याच्या ठाई काईं काई
नटु नसे रया ॥१॥
आधीं भीतरी दंडावा पाठी
बाहिजु मुंडावा ।
नाहीं तरी योगभांडिवा कां
करिसी रया ॥ध्रु०॥
मागितलीया भीक जरि होय निर्दोष ।
तरि सणिये रजक काय न मागती ॥
देवपणें फ़ुग धरिसील गाढा ।
तरी वायाविण मूढा सिंतरलासी ॥२॥
थिगळी घालोनि गळां म्हणसी
न भियें कळिकाळा ।
तरि काय कर्मा वेगळा कै
हो पाहासी ॥
योगिया म्हणिजे कैसा भीतरी
काश्मिरी जैसा ।
मीनालिया पदार्थासरिसा
होउनी मिळे ॥३॥
ह्रदयीं नाहीं जालेपण क्रोधें
भवंडिसी लोचन ।
अंगीं भस्मउधळण राख राखेल काई ॥
खर लोळे उकरडां काय परत्रचिया चाडा ।
तैसा मठीं बांधोनि मूढा वर्म चुकलासी ॥४॥
तीर्थव्रत-जपस्नान वाउगें करिसी ध्यान ।
ऐसें करितां आने आन मार्ग चुकलासी ॥
शुध्द करुनियां मन सेवी निवृत्तीचे चरण ।
विठ्ठलविठ्ठल म्हण नाहीं
तरी नाडलासी ॥५॥
४६५
येणेचि आश्रमें नित्यनैमित्यें कर्मे ।
वर्णाश्रमधर्म त्यागून कोठें जासी ।
म्हणोनि येकचि विदारी बापा ।
जेणें सार्थक होय संसारासी ।
विकल्प नको धरुं ।
अंतर धरुनि राहे या सगुणासी रया ॥१॥
आवडी धरुनी गोडी घेई का ध्यानीं ।
परतोन मग योनि नाहीं तूज ॥२॥
सांडी सांडी त्याग नास्तिकाचे
मस्त नलगे करणें अटणें ।
नानाविधि वाउगे जड
कां सिणवणें ।
केंविं मन होय शुध्दी ।
एकलेंचि मन करुनि स्वाधीन ।
सगुणींचि काय सिध्दि नलभे रया ॥३॥
म्हणोनि येकाकारवृत्ति सगुणीं बैसली ।
प्रीतिचि निर्गुणीचि आर्ति जाण संपदा ।
याची सांडि मांडी न करी ।
निरुतें चित्तीं धरी ।
स्वस्वरुपीं असे सदा
बापरखुमदेविवरुविठ्ठलु चिंतितां सुख
सगुणींची जोडे आनंदु रया ॥४॥
४६६
कां सांडिसी गृहाश्रम ।
कां सांडिसी क्रियाकर्म ।
कासया सांडिसीं कुळींचें धर्म ।
आहे तें वर्म वेगळेंची ॥१॥
भस्मउधळण जटाभारु ।
अथवा उदास दिगंबरु ।
न धरि लोकांचा आधारु ।
आहे तो विचारु वेगळाचि ॥२॥
जप तप अनुष्ठान ।
क्रियाकर्म यज्ञ दान ।
कासया इंद्रियां बंधन ।
आहें तें निधान वेगळेंचि ॥३॥
वेदशास्त्र जाणीतलें ।
आगमीं पूर्ण ज्ञान झालें ।
पुराण मात्र धांडोळिलें ।
आहे तें राहिलें वेगळेंचि ॥४॥
शब्दब्रह्में होसि आगळा ।
म्हणसि न भियें कळिकाळा ।
बोधेंविण सुख सोहळा ।
आहे तो जिव्हाळा वेगळाचि ॥५॥
याकारणें श्रीगुरुनाथु ।
जंव मस्तकीं न ठेवि हातु ।
निवृत्तिदास असे विनवितु ।
तंव निवांतु केवि होय ॥६॥