३६६
सर्वजीव तूं जालासी आपण तरी
निरय आपदा भोगिताहे कवण ।
परमात्मया तुमचें अविनाश स्वरुप
तरी येवढें कां कष्ट साधन ।
तूं अंतरीं परब्रह्म सांवळें म्हणोनि
जगत्रय व्यापिलें या ध्यानें ।
म्हणोनी तुमचा पुत्र जालों स्वामिया
जगाअधीन कां केलें माझें जिणें रया ॥१॥
तूं बाप म्हणतां मी लाजिलों
माघारा ठेलों ।
एकीकडे काळ एकीकडे संसार
मध्येंची वाटे ठेलों ।
ऐसिया संनिधी तुज जवळा येवों
पाहें तंव तुझीया देवपणा भ्यालों ॥२॥
नांदबिंदापासाव शरीर जन्मलें असाध्य
करुनी वरी साक्ष देऊनी मदामांसामाजी वाढविलें ।
कर्मदेह वेचुनी सत्य सुकृतालागी उपजविलें ।
तरी हें दैन्य दारिद्र कां भोगविलें ।
तुझीया बापपणा बोलु लागला तरी
मज पुत्रसें वायां म्हणितलें रया ॥३॥
आयुष्याची गणना करुनिया प्रमाण वरी
मनुष्यदेह ऐसें नाम ठेविलें ।
तें आयुष्य कां स्वामी तुम्हीं दोंठायी वाटिलें ।
अर्ध रात्रीचे अर्ध दिवसाचे निरय सत्त्व वेचिलें ।
पैल समर्थाचे बाळक रंके गांजिलें ।
त्याचें थोरपण तें काय जालें रया ॥४॥
बांधोनी जन्म आम्हांकडे भोगविसी आपणया
मायबाप म्हणविसी ।
विश्व प्रसवला या जागासी तरी आधारु
आहे ऐसे अनुवादसी ।
जगत्रजीव तव शिव हे तो
नये माझिया मनासी ।
पैल कीटकिये भृंगिये तैसी जाले
तैसें कां न करिसी आह्मासीरे ॥५॥
अल्प दोषासाठीं आह्मांतें दंडिसी
येवढें कैचे मंत्रसाधन जे भक्ति
करुनि निरसूं तयासी ।
तुज देखतां काळ शरीर फाडफाडुं
भक्षिताहे कवण कां सांडिली ऐसी ।
जठर सीणसीण फुटतील देवा
वायां कष्टविसिल आम्हांसिरे ॥६॥
दर्पणीं पाहातां येकचि दिसे तेथें
अनुसारिखें कांहीं न दिसे ।
रविबिंब उगवलिया किरणीं प्रकाश
आस्तु जालियावरी कांहीं न दिसे
तैसे गुरुशिष्य संवाद सोहं बोध
ऐक्य जालें अभ्यासें ।
याहूनि जाणसी तें करि वेळोवेळां आतां
सांगो मी तें कैसें रया ॥७॥
यमें जाचितां कांहीं नुरे यालागीं
मुनि सेविती वनवास ।
खवणीक फणीक लुंचनीक वसैत
भटभराडे धाकें करिती आरामसंन्यास ।
योग साधावया वनवास सेविती
करिती पवनअभ्यास ।
इंद्रियें दंडून परतोनि गृहस्थान न पवतीच
खडु पान रसु रया ॥८॥
जळींचा तरंगु जळीं निमाला
तो अनुठाया वेगळा नाहीं गेला ।
तैसा तुजमाजी दातारा मध्यें
कां हा प्रपंच वाढविला ।
तूं देव आम्हीं प्राकृत मनुष्यें हा
आगमु कां गमला ।
मज पाहतां हें अवघेंचि लटिकें जैसें
असेल तैसें सांग पां उगला ॥९॥
लवण पाणीयांसी कीं पाणी लवणासीं
ऐक्य जालियाविण निवडेना गुणास ।
लोहो लागलें परिसीं तें उठिलें
कनकेंसी बापरखुमादेविवरा
विठठला परियेसी ।
आजिपासून ये तरी तुझीच आण
पुढती न घाली न निघे
गर्भवासीं रया ॥१०॥
३६७
देखोनि हांव बांधे तें तंव नाहीं होयें ।
आहें ते केही न जाये बापा ।
असें तें दिसों नये नाहीं तें घेवों
थोर काजेविण विटंबिलें कैसें रया ॥१॥
शिव शिव लटिकेचि शिणले ।
येणें लटिकेंनि बहु श्रमविलें ।
साच तें लटिकें लटिकें तें सांच
लिंगा हे खूण जाण रया ॥२॥
आपुली प्रतिष्ठा पूज्य जे होती ।
ईही गुणीं आम्हा उपहति बापा ।
मनाचा फाळका फाटुनि केला बाउला ।
तोचि तो खेळवूं किती रया ॥३॥
आपुलें युक्तीचे वाति वेर्ही गिवसीतां
त्या पदार्थाचे पोटीं लपती रया ।
तें सांडूनियां अभिप्रायाचे बळ
निजतत्त्वीं तें केवीं निवती रया ॥४॥
निज लाळा लिंपोनि जुन्या अस्थि
श्वान चघळूनि करितसे कोड रया ॥५॥
हाता पायांचा निखळ स्त्रीपुरुषांचा येक मेळ ।
देह ऐसा यातें म्हणती बापा आपणपै जगा
प्रतीति मानव हें तंव चिळसवाणें रया ॥६॥
मायबापें आडनावें त्यांचिया वोसंगा ।
निघों म्हणों तरि आपुलिये
साउलिये कां न बैसावें रया ॥७॥
प्रजाचे पोसिलें पुढें पाइकाचें रक्षिलें ।
इंद्रियांचें वोळगणें तें काळाचे खेळणें ।
जगीं राय बोलिजति आतां गोसावी
कवणातें म्हणावें रया ॥८॥
मृगजळ तंव मृगजळींच भरतें देखोनि
धांवणें तंव सीणणें ।
या परि झणी करिसि सदाशिवा
जगा प्रतीति पावउनि झकणें रया ॥९॥
आतां असो हा बोलु तूं एक गोसावी
साच येतुलेनि आम्हां उजरी कोटि
स्वप्न ऐक चेईलिया कैचें
ज्ञानदेव म्हणे ऐसें करी रया ॥१०॥
३६८
तूं विष्णु म्हणोन हें जगचि केवळ ।
येर सकळीक मजशीं सहोदर ।
तेणें कारणें गोत्रेंसि सेकोपजिवीं
आम्हां न संडवे कोडें रया ॥
माहेरा वाचूनि आन कांही नेंणें ।
माहेर तें उपजवी तरंगाचें जीवन ।
तोय वरी सामावे वेगळालें
असिजेल केविं रया ॥१॥
उदरीं सिनार घरदारीं सिनार ।
सिनार दृश्य द्रष्टा ॥
करी त्या मायबापाचेनि उद्वेगें ॥
मी तो सांगोनियां आलों तुझिया पोटा रया ॥२॥
अंगे ब्रह्म झाला तें तुवां वो जाणितलें ।
परि तो अविद्ये घायतळीं सुदला ॥
ते तूं मजलागीं नेणसीच माउलिये
आपुठे पान्हाये वाढविलें रया ॥३॥
तंवचि मी जालों परि उदर
न भेदित जननी ।
जोडलेना वाटी चक्षु पक्ष निघाले
मज तुझाचि वाहाणीं ।
म्हणोनि सामावलों तुझ्या पोटीं रया ॥४॥
ऐशापरि तुम्हा सम सरिसा जालों ।
परि तो नामें वोळखिजे ॥
मी तो बाळ कीं मी तो
वृध्द ऐसें ।
अनत्रअन्यपणें लोक कीजे रया ॥५॥
चेवो तरि स्वप्न स्वप्न तरि चेवो माय
पुता नेणें ऐसें माझें तुझें ।
आपलें आपण म्हणतां लाजिजे
नमो नमो तुज व्याली वांझ रया ॥६॥
आयुवित भव विभव जगीं
जिवांनिडळीं लिहिलें ।
अलग्न तें मज नेणतया अजंगमा
लागुनि पुसोनि घातलें मूळ सानु रया ॥७॥
दृष्टिभेणें रुपा नये काळा भेणें नामाची
सोय सांडियेली ।
तुझ्या रुपीं सर्व रुप रुपस होउनिया
दिठी उतरलीया परि रया ॥८॥
आपुलें वित्त आपणा देखतांचि शंकिजे
त्याविभागाची केउती परि ।
बापरखुमादेवीवरा विठ्ठला तूं
येक सचराचरीं रया ॥९॥