मल्लारी, विभु, ह्याळसापति, तुझ्या वंदूं पदांभोरुहा. ।
दे भक्तासि अचिंत्य कामफळ हें निंदोनि स्वर्भूरुहा. ।
गाती सादर नाम, पुण्य चरिते जे भक्त तूझे, हरा, ।
संसाराब्धि तरोनि पावति सुखें मुक्तिचिया मोहरा. १
संसारीं रत जीव पंच कलुषें दु:खें सदा वाहती.
जे स्वर्गीं नरकीं मनुष्यनैवहीं कर्मे स्वकें राहती. ।
त्यांचें बंधन केंवि दुर्घट तुटे ? माया कधीं हे घटे ?
ऐशीं हे करुणा करोनि चरितें केलीं तुंवा दुर्घटें. ॥२
माराया मणिमल्ल दुष्ट, कपटी, मायानिधी, तो स्वयें
तेणें निर्जर दंडिलें, म्हणुनियां प्रार्थावयातें भयें. ।
आले त्या अभया दिल्हें, करुनियां शत्रूसि उन्मूलना,
ऐसा हा अवतार केवळ तुझा दीनांचिया पालना. ॥३
विश्वात्मा, जडजंगमांत भरला राहोनियां, सर्वदां
लीला जे करिसी विचित्र सुजना तारावया सर्वदा. ।
देसी मुक्ति तसीच भुक्ति, सहजें ध्यातां तुतें सादरें
कैंची ते नरकादिभीति अथवा कष्टें महादुर्धरें ? ॥४
सारें विश्व तुला भजोनि तरतें संसारमायनिधी;
ऐसा तूं भजकांसि लभ्य सहसा झालासि जैसा निधी. ।
गेले दुखदरिद्रसंभव पुन्हां काशासि दुष्टापदा
पाहों हे सकतील पामर तरी पावोनियां त्वत्पदा. ॥५
या लोकीं मज एकलेंचि त्यजिलें तां काय तें पाहिलें ?
माझें पातक काय एकवटलें, कीं आड तें राहिलें ? ।
पाप्यां माजि मलाच कां निवडिलें ? खोटें मना वाटलें ?
या दु:खें मज नीर हें अतिशयें नेत्रांनुजीं दाटलें. ॥६
पूर्वीं पातकवंत काय नहुते ? तां टाकिले कोणते ?
तूं दीनोद्धर हें विचित्र चरितें गाताति, बा, जाणते. ।
पायीं तोडर बांधिला उकलिला माझ्याचि या कारणीं ?
ऐसा हा तुज काय भार पडिला मद्दोषसंहारणीं ? ॥७
जें तूझ्या स्मरणेंचि पाप न सरे, ऐसें नसे देखिलें.
पाप्यातें करवेचिना, सुरगुरू, त्याला न जें लेखिलें; ।
ऐसेंही असतां, मदीय दुरितें तूं चिंतिसी दुर्धरें,
तेव्हां पामर मी जगांत न कळे कैशापरी उद्धरें. ॥८
तूझ्याही महिमांबुधीहुनि असे मज्जेष्ठ पापांबुधी;
तेव्हां मीच वरिष्ठ तूजहुनि या सन्मानिजे या बुधीं; ।
तूझा तो पुरुषार्थ हीन घडला तारावयातें मला;
तेव्हां कोण भजेल या त्रिजगतीम पादांबुजा कोमला ? ॥९
मोठासा मणिलल्ल दुष्ट वधिला त्वां ज्या प्रतापें तरी,
तो होता विबुधां बुधांसि वळसा देणार त्यां अंतरीं. ।
तैसा पातक दैत्य हा विकसतो मद्देहवासी वधीं.
तेव्हां त्वत्पुरुषार्थ मानिन खरा दु:खासि तूं आवधी. ॥१०
कामाचा वधतांचि कीं विरचिला. क्रोधासि तां दंडिलें.
शोकातें अतिदूरता उडविलें. लोभासि तां भंडिलें. ।
मोहातें तरि मर्दिलें. प्रभुवरा, उच्छेदिलें त्या मदा.
साहाही रिपुंच्या जयासि करुनि तूं वर्तसी, शर्मदा. ॥११
तूंतें जे भजती तयांसि न घडे हे दुष्ट बाधा कधीं.
ते ना पाहति आपदा कलिकृता, देवा, कधीं ना कधीं. ।
तूं विश्वंभर, तूं परात्परगुरू, तूं आद्य सर्वां जनां
कल्पांतीं तुझिया स्वरूपसरिते ये विश्व हें मज्जना. ॥१२
ब्रह्मा होउनि सृष्टि तूंचि करिसी, विष्णूचि तूं पाळिसी
भूतात्मा सकलांतरीं बसुनियां तूं, चिन्मया, चाळिसी. ।
कल्पांतीं नटतांडावासि करुनी भक्षोनियां राहसी.
पूर्णात्मा निज वैभवासि अपुल्या इच्छावशें पाहसी. ॥१३
ऊर्णायूसम विस्तरोनि जग हें, तूं ग्रासिसी मागुती.
पूर्वींपासुनियां स्वभाव असला तूझा श्रुती सांगती. ।
हे गाथा तव कर्णरम्य विलसे गोडी सुधेचेपरी,
यीतें प्राशिति सिद्ध, सज्जन, मुनी; जे श्रेष्ट सर्वांपरी. ॥१४
कल्याणी ! तव देवपावन कथा मी सर्वदा गातसें.
तूझें सुंदर रूप हें निजमनीं मी सर्वदा ध्यातसें. ।
आतां तूं अविलंब पावन करीं. येना मना तेधवां,
तूझें वर्म जगांत दाविन खरें, श्रीह्माळसाळ्या धवा. ॥१५
कोठें तो तव वृद्ध बैल ? ह्य हा कैंचा तुवां आणिला ?
कोठें मूठवळी ? सुवर्णमणिचा हा जीन पालाणिला ।
कैं खट्वांग जुनें घुणें लिबडिलें ? हें खङ्ग कैचें करीं ?
भिक्षापात्र त्यजोनि, भूपति कसा झालासि, बा, लौकरी ? ॥१६
चर्में टाकुनि, दिव्यराजवसनें कोठें मिळालीं तुला ?
मुंडें सांडुनि, मौक्तिकस्रज गळां ज्यांतें शशीची तुला ? ।
कैं गेलें शवभस्म, बेल ? बरवें भंडार भाळीं दिसे.
कैं गेले प्रमथादिभूत गण ते ? तो एकही ना दिसे. ॥१७
सर्पांचीं वलयांगदें विलसती ग्रैवेयकें कुंडलें,
ते कांहींच न दीसती, पुरहरा, माथां जटा मंडळें. ।
आतां सन्मणि कुंडलें मिरवती कानीं, कडीं हस्तकीं.
दिग्वासा, विमलांबरांसि धरिसी उष्णीष हें मस्तकीं. ॥१८
कैंचें हें तुज दिव्य वैभव असें आलें कळेना मला ?
होता कीं बहुकाळ वास तुजला प्रेतावनीं नेमला.
आतां थोरपणासि घेउनि अम्हां संगेंचि ना बोलसी
श्रीकंठा विभवेंचि माजुनि कसा मत्तापरी चालसी ? ॥१९
बाणा, यी हरिली तुवां धणगरी लोभें तरी कोणत्या ?
देवी सुंदर ह्माळसा असुनियां राणी घरीं जाणत्या ।
घाणेरी घुरटी तुला तरि कसी ते मानली नाकळे ?
तीसंगें तुजला कसें सुख गमे ? तूझें तुला हें कळे. ॥२०
तूझी ते प्रियसुंदरी, वरसती, दाक्षायणी, चित्कला,
तीनें दक्षमखांत देह अपुला जाळोनियां टाकिला. ।
झाली भस्म पळांत ते भगवती श्रीअन्नपूर्णेश्वरी.
अन्नार्थी तुजला तदां निरखिलें भूलोक देवेश्वरीं. ॥२१
तेव्हां त्या मुनिनायकीं स्ववनिता अन्ने करीं देउनी
तूला पाठवितां, प्रसन्नमन तूं झालासि तें सेउनी. ।
अन्नें पुष्ट घडोनि, काम उपजे त्या सुंदरी देखतां,
तेव्हां लिंग तुझें गळोन पडलें, शापानळा प्रेरतां. ॥२२
लज्जेनें विष भक्षिलें; परि नये तो मृत्यु, मृत्युंजया.
केलें विव्हळ त्या हळाहळ रसें जैं तूजला, दुर्जया. ।
तैं ते देखतसे तुला भगवती, नारायणी, मोहनी,
जे देवांसि सुधा समर्पण करी, दैत्येश्वरां मोहुनी. ॥२३
ते झाली तव वल्लभा, म्हणुनियां झालासि तेव्हां सुखी.
अर्धार्धांग घडोनियां विलसलां तुम्ही तदा चित्सुखीं. ।
तीनें या तुज वैभवासि दिधलें दारिद्र्य तें खंडिलें.
ते माता अमुची तिच्याच सुकृपें ऐश्वर्य हें जोडिलें. ॥२४
झाली साह्य म्हणोनि शक्ति तुजला आली वधाया अरी.
इंद्राच्या कुलिशा असाध्य हरिचा कुंठीत झाला अरी. ।
तां खङ्गें मणिमल्ल दैत्य वधिला या ह्याळसेच्या बळें.
तां कीजे तरि काय कृत्य न कळे शक्तीविना दुर्बळें ? ॥२५
झाला कीं पुरुषार्थ सर्वहि तुझा तो आजि ठावा मला.
ते तूझी गृहिणी असे भगवती, जे कां लता कोमला. ।
देवीनें तुज नाम रूप दिधलें, तैं लोकिकीं रूढता
झाली; हें, त्रिपुरांतका, न विसरें घेवोनियां मूढता. ॥२६
मोक्षाचा प्रभु दानदीक्षित खरा, स्वातंत्र्य तेथें तुला
आहे साच; परंतु अद्भुत तिच्या कृत्यांसि नाहीं तुला. ।
ज्या जीवांप्रति मोक्ष देसिल तयां देवीच विद्या घडे.
ऐसें वेदमुखें अम्हीं परिसिलें. हे बोल, बा, ऊघडे. ॥२७
तूझी भाज महालसा; घरधणी तूम नागवा, जोगडा.
मीं झालों अतिदीन याचक तुझा. मीहूनि तूं ऊघडा. ।
मागावें तुज काय तें ? म्हणुनियां मौनासि म्यां वाहिलें
तूंही देसिल काय सांग मजला तूझें तुपें राहिलें. ॥२८
आतां व्यर्थ कशासि काय करणें वाग्जल्प हा आगळा. ?
दु:खें म्यां बहु भोगिलीं म्हणुनियां दाटोनि आला गळा.
प्रेमें मीं वदलोंच निष्ठुर तरी तां पाहिजे साहिलें.
दीनातें करुणाकटाक्ष करुनी तां पाहिजे पाहिलें. ॥२९
शांतात्मा करुनानिधी म्हणविसी तूं या जगीं एकला.
तें साचें करणें तुलाच पडलें, खंडेश्वरा, निर्मळा. ।
आहे ब्रीद तुझें; करीं जतन तूं. दासांचिया संकटीं
टाकावीच उडी तुलाचि पडली, विश्वंभरा, एकटी. ॥३०
मागेंना तुज ईश्वरत्व अथवा साम्राज्य लोकत्रयीं.
नेच्छीं मी, विभु, सार्वभौम पदवी जे स्पृष्ट तापत्रयीं. ।
देईं पदसरोजभक्ति अतुळा, हे एक वांछा मनीं.
यी वांचोनि दिली तरी, पुरहरा ते मुक्ति मी ना मनीं. ॥३१
भक्तीचा महिमा तुझा न गणवे जन्माशतें धातया.
हे ज्यांला फळली तुझ्याच करुणे, पूजीच वेदा तया. ।
यासाठीं, जगदीश्वरा, मज असो त्वद्भक्ति हे शंकरी.
सिद्धी सर्व इच्या पदीं विलसती; मुक्ती घरीं किंकरी. ॥३२
ज्या जन्मीं भजनीं तुझ्या मन रते, तो धन्य मानीं, भवा.
नेच्छीम त्वद्भजना विना हरिहरब्रह्मांचिया वैभवा. ।
सारीं जातिल जैं लयासि, निरखूं; आम्हीं उरों सेवटीं;
हांसों त्यांप्रति भक्त होउनि कसे ना वांचलां संकटीं ? ॥३३
अव्यक्तीं लय पावलां, पुनरपी व्यक्तीस येणें घडे;
ऐसें हें भ्रमणें तुम्हांसि पडलें, गीता वदे ऊघडें. ।
आम्ही भक्त तरोनि मायिकपदा, अव्यक्त ही जिंतिलें,
झालों चिन्मय मात्र भक्ति विभवें; श्रीभैरवा चिंतिलें. ॥३४
तेही शंकित जाहले, म्हणति कीं ना चिंतिला हैबती.
हे तों धन्य, सुभक्त, भक्तिविभवें आम्हां शिरीं राबती. ।
आह्मी ईशमदें भुलोनि पडलों अच्छिन्न मायाभ्रमीं.
यातायात पुन: पुन्हा घडतसे आलातचक्रक्रमीं. ॥३५
आतां हे नलगे, म्हणोनि भजती त्वत्पादपद्मांप्रती.
भक्तीनें तरती, अनन्यगतिका, मायानिधी सांप्रती. ।
यासाठीं तव पादभक्तिमहिमा दावी तुझ्या चित्पदा.
त्वद्भक्तीविण सर्व देवपतिची दु:खार्ह ते संपदा. ॥३६
तूं अव्यक्त, अनादि, निर्गुण, विभू, तूं शुद्ध, बुद्ध, स्वयें.
सद्रूपाप्रति जाणतोसि तुझिया तूं एकला निश्चयें. ।
मायातीत, विशुद्धसत्व असतां खेळों तुला आवडे,
तेव्हां निर्मिसि सर्व मायिकपदा बाळापरी रोकडें ॥३७
माया ते तरि अंगिकारुनि जगीं ईशत्व तूं पावसी.
मायाधीन तसा नटोनि बहुशा लोकांपरी दाविसी. ।
आकाशादिक पंचभूतनिवहीं, मात्रामयीं, इंद्रियीं,
सूत्रात्माचि घडोनि वर्तसि, विभू पाहों असें निश्चयीं. ॥३८
वेदांतीं कथिलें तसेंचि कथिलों, सर्वत्र तूं एकला.
तूं सारें नटलासि दाउनि तुझी ऐशी महाचित्कळा. ।
जें जें दृश्य दिसे, तुझेंचि विलसे हें रूप, सत्यात्मका,
मल्लारी, करुणाघना, हयपती, चिन्मूर्ति, चिन्नामका. ॥३९
आतां तूज नमों नभो; पुनरपी साष्टांग तूला नमो.
सूक्ष्मा, तूज नमो नमो गुरुतरा, रूपा, अरूपा, नमो. ।
लोकातीत, नमो. तमात्पर, नमो. सर्वांतरेशा, नमो.
जेजूरीपुरनायकासि शतशा भैराळभूपा नमो. ॥४०
आतां तूं अपुले म्हणोनि जन कां पायां तळीं ठेविजे ?
तूझें जें निजरूप अव्यय असे, तें या दिठीं दाविजे ।
माझें निष्ठुर बोलणें सकळही, मायेश्वरा, साहिजे.
माझ्या हृत्कमळीं, परात्परगुरू, ताम सर्वदा राहिजे. ॥४१
ऐसा हा स्तवराज माधवसुतें निर्मोनि पादांबुजा
केला अर्पण, दिव्यवाक्यलतिका वेंचोनि पद्मांबुजा ।
हे माळा जरि भक्तियुक्त धरिती कंठीं प्रमोदोत्करें,
खंडेराय दया करील करुणासिंधू सुधाशीकरें. ॥४२
त्यातें हा भवसिंधु वत्स ? पदसा होयील पादप्लवें.
ध्यावाहर्निश म्हाळसापति सदा प्रेमें महाउत्सवें. ।
वाचावा स्तवराज भाविक जनीं शार्दूलविक्रीडितें
भावें दिव्य निरंजनें विरचिला युक्ताक्षरें पंडितें. ॥४३
मल्लारीस्तव भक्तिमुक्ति फळ, दे सत्पुत्र, कन्या सती,
अष्टैश्वर्य, धनेशता, विपुल दे सत्कीर्ति ते शाश्वती, ।
विद्याभ्यासविनाचि लाभुनि घडे चातुर्यचिंतामणी,
दीर्घायुष्य, कलत्र सुंदर, मिळे त्रैलोक्य नारीमणी ॥४४
॥इति श्रीमन्निरंजनमाधवविरचित मल्लारीस्तवराजा: ॥