मणि

{ maṇiḥ, maṇi }

बर'/बड़ो (Bodo) WN

    see : रत्न

Puranic Encyclopaedia

MAṆI I   A serpent born of the family of Dhṛtarāṣṭra. this serpent was burnt to death in the Sarpasatra of Janamejaya. [Śloka 19, Chapter 57, Ādi Parva] .
MAṆI II   A sage. this sage was a member of the Brahmasabhā. [Śloka 24, Chapter 11, Sabhā Parva] .
MAṆI III    one of the two Pārṣadas given to Subrahmaṇya by Candra. The other one was named Sumaṇi. [Śloka 32, Chapter 45, Śalya Parva] .
MAṆI IV   A son born to Kaśyapaprajāpati of his wife Kadrū. Maṇi lived near the city of Girivraja. this serpent did penance to please Śiva and obtained a boon that Garuḍa should give refuge to him. [31: 6, Ādi Parva] ; [Brahmāṇḍa Purāṇa] .

हिन्दी (hindi) WN

 noun   योनि का अगला भाग   Ex. स्त्रियों का खतना करते समय मणि को काट दिया जाता है ।

ONTOLOGY:

इत्यादि (POF)"> भाग ( part of) ➜ इत्यादि (N)">संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

भगांकुर योनिलिंग

Wordnet:

bd सिफा बिजौ

ben যোনিলিঙ্গ

guj ભગાંકુર

kan ಹೋತಿನ ಕೊರಳ ಮೂಲೆ

kas بچہِ دٲنۍ ہُند برنٛہٮ۪م حصہ

kok शिस्निका

mal യോനീമുഖം

mni ꯍꯛꯆꯥꯡꯊꯣꯡꯒꯤ꯭ꯃꯃꯥꯡ

ori ମଣି

pan ਮਣੀ

san योनिः

tel క్లిటారిస్

urd بظر , ٹنا۔چھولا

 noun   लिंग का अग्र भाग   Ex. मुसलमानों में मणि की त्वचा को काटने का रिवाज़ है ।

ONTOLOGY:

इत्यादि (POF)"> भाग ( part of) ➜ इत्यादि (N)">संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

सुपारी सुपाड़ी सुपाड़ा

Wordnet:

bd आथोन खर

ben লিঙ্গচ্ছদ

guj મણિ

kan ಲಿಂಗದ ಮುಂದಿನ ಭಾಗ

kas کلہٕ

kok शिस्नबंध

mal ലിംഗാഗ്രചര്മ്മം

mni ꯍꯛꯆꯥꯡꯊꯣꯡꯒꯤ꯭ꯎꯅꯁꯥ

ori ଲିଙ୍ଗତ୍ୱଚା

san मणिः

tam சுன்னத்துக் கல்யாணம்

tel శిశ్నము అగ్ర భాగం

urd سپاڑا , حشفہ

 noun   वह रत्न जिसमें छेद करके भी पहना जा सकता है   Ex. सीमा मणियों की माला पहनी है ।

ONTOLOGY:

इत्यादि (OBJCT)"> वस्तु (Object) ➜ इत्यादि (INANI)">निर्जीव (Inanimate) ➜ इत्यादि (N)">संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

आयस

Wordnet:

bd मनि

guj મણિ

kas لال

mal രത്നം

mni ꯃꯅꯤ

nep मणि

san मणिः

tam இரத்தினம்

urd مَنِی , آیَس

प्राचीन चरित्रकोश

मणि n.   एक नाग, जो कश्यप एवं कद्रु का पुत्र था । गिरिव्रज नगरी के निकत इसका निवासस्थान था [म.आ.३१.६] । इसने शिव की तपस्या कर गरुड से अभयदान का वर प्राप्त किया था [ब्रह्म.९०] ।
मणि II. n.   ब्रह्मा की सभा का एक ऋषि [म.स.११.१२५ पंक्ति.६] ।
मणि III. n.   स्कंद का एक पार्षद, जो उसे चंद्रमा के द्वारा दिये गये दो पार्षदों में से एक था । दूसरे पार्षद का नाम सुमालिन् था [म.श.४५.२९] ।

A dictionary, Marathi and English

   A gem, bead &c. see मणी.

Aryabhushan School Dictionary

  m  A gem, bead.

महाराष्ट्र शब्दकोश

   पु. 
    हिरा ; माणिक ; रत्न ; माळेंत ओंवण्याचा गोलक , गोळी . मकरकुंडलें तळपती श्रवणीं । कंठीं कौस्तुभमणि विराजित । - तुगा १ . दगड , लाकूड इ० कातून घडून तयार करतात ती गोलवस्तु .
   शिश्नाची बोंडी .
    योनिलिंग ; दाणा
   ( ल . ) कोणत्याहि गुणानें श्रेष्ठ , ललामभूत मनुष्य .
   ज्याच्या भोंकातून दोरी ओंवून एखादी जड वस्तु वर उचलतात , खेंचतात किंवा भारा , ओझें इत्यादि आवळतात ती लाकडाची कप्पी ; ( इं . ) पुली .
   निकणांतून पाखडून निघालेले पोंचट दाणे मदन पहा .
   सापाच्या किंवा हत्तीच्या डोक्यांतील एक रत्न . क्रोधें चवताळतो ज्यापरी जातिवत जो फणी । त्तयाचा कोणी हरितां मणी । - विक ३२ .
   पुरुषाचें रेत .
   लोखंडाच्या पत्र्यास भोंक पाडण्याकरितां त्याच्याखालीं ठेवतात तो छिद्रयुक्त ठोकळा . [ सं . मणि ] म्ह० सुतासाठीं मणि फोडणें - अत्यंत अल्प लाभासाठी फार मोठी हानि करुन घेणें . एका माळेचे मणी - ( जपाच्या माळेंतील मणी सारखेच असावे लागतात यावरुन ल . ) एकसारखे वाईट , दुर्वर्तनी .
०कंठ   पु. पक्षिविशेष ; तास ; चाष .
०कर्णिका  स्त्री. 
    काशी येथील एक तीर्थ .
    एक विशिष्ट आकाराची पाणी पिण्याची लोटी , तपेली . [ सं . ]
०कार   पु.  जवाहिरी ; जव्हेरी ; मण्यार . [ सं . ]
०घोळणी  स्त्री.  मणी तयार करण्याचें सोनाराचें एक उपकरण .
०ज वि.  अंड्यापासून उत्पन्न झालेला ( पक्षी इ० ); अंडज . परि आधीं तंव स्वेदज । जारज उद्भिज मणिज । - ज्ञा १५ . १४८ . [ सं . ]
०नीभ वि.   सर्व शरीराचा रंग गौरवर्ण व फक्त टाळूच्या ठिकाणीं तांबडा असा ( घोडा )- अश्वप १ . २२ .
०पुर    पूर - न . ( योग ) नाभिस्थानाजवळील एक चक्र . या ठिकाणीं डं पासून फं पर्यंत अक्षरें असून , मोक्षदायी म्हणून या चक्राचें चिंतन करतात . नाभिस्थानीं मणिपुर कमळ । - विउ १ . ५० . मणिपूरेंसीं झुंजे । राहोनियां । - ज्ञा ६ . २१५ .
०बंध   पु. 
    मणगट .
    एक वृत्त . याच्या चरणांत नऊ अक्षरें व भ , म , स हे गण असतात . उदा० द्रव्य मिळावें याकरितां । कां हलक्यांना आर्जवितां । काय नव्हे हो तो धनवान । ईश रमेचा जो भगवान । [ सं . ]
०भूमिकाकर्म  न. ६४ कलापैकीं एक कला ; त्रिकोण , चतुष्कोन इ० आकृतींत जमिनीवर मण्यांची रचना करणें . [ सं . ]
०भूषण  न. रत्नांचा अलंकार . अष्टादशपुराणें । तींचि मणिभूषणें । - ज्ञा १ . ५ . [ सं . ]
०मंगळसूत्र  न. 
    मुहूर्तमणि व मंगळसूत्र .
   स्त्रियांचा मणि व मंगळसूत्र एकत्र ओवलेला एक अलंकार . मणखुरा - पु . सोनाराची मणि इ० करण्याची ऐरण . [ मणि + खुरा ] मणदोरा - पु
   गाडीवरचें ओझें बांधावयाची दोरी व ज्याच्या भोंकातून दोरी ओवून खेचतात तो मणी , ठोकळा समुच्चयानें .
    नदी ओलांडणारी नाव इकडेतिकडे वाहवत जाऊं नये म्हणून नदीच्या दोन्ही काठांवर पुरलेल्या दोन खांबांना बांधलेली दोरी व तिच्यावरुन सरकणारा लाकडी मणी , ठोकळा .
    पिशवी , बटवा इ० चें तोंड उघडावयाची किंवा बंद करावावयाची दोरी ; धांवता दोरा ; ओढदोरा .
   लोंबत सोडलेला पडदा ज्या दोरीवरुन सरकविला जातो ती दोरी .
   स्त्रिया कंबरेला बांधतात तो अभिमंत्रित दोरा .
   वस्त्राच्या शेवटीं किंवा ताग्याच्या शेवटीं जे आडवे जाड धागे ठासलेले असतात ते समुच्चयानें . [ मणि + दोरा ] मणेर , मण्यार - पु . एक विषारी सापाची जात . मणेर , री , मण्यार - पु .
    एक जात किंवा तींतील व्यक्ति . हे लोक बांगड्या , मणी , कांकणें तयार करतात व विकतात .
    स्टेशनरी सामान विकणारा दुकानदार .
   जवाहिर्‍या ; सराफ . मणेरी , मण्यारी - वि .
    मण्यार लोकांसंबंधीं .
    स्टेशनरी सामानासंबंधीं . - मुंव्या ११ .

नेपाली (Nepali) WN

 noun   यस्तो रत्‍न जसलाई दुलो पारेर पहिरिन सकिन्छ   Ex. सीमा मणिको माला लाउँछिन्

ONTOLOGY:

इत्यादि (OBJCT)"> वस्तु (Object) ➜ इत्यादि (INANI)">निर्जीव (Inanimate) ➜ इत्यादि (N)">संज्ञा (Noun)

Wordnet:

bd मनि

guj મણિ

kas لال

mal രത്നം

mni ꯃꯅꯤ

san मणिः

tam இரத்தினம்

urd مَنِی , آیَس

A Sanskrit English Dictionary

मणि  f.  m. ( f( इ) only, [L.]; f( ई)., [Siṉhâs.]; मणी-व = मणी [du.] इव, [Naiṣ.]) a jewel, gem, pearl ( also fig.), any ornament or amulet, globule, crystal, [RV.] &c. &c.
   a magnet, loadstone, [Kap.]
    glans penis, [Suśr.]
    also title or epithet).">N. of the jewel- lotus prayer, 37 2"> [MWB. 37 2]
    clitoris, [L.]
   the hump (of a camel), [MBh.]
   the dependent fleshy excrescences on a goat's neck, [VarBṛS.]
कण्ठ-म्°    thyroid cartilage, --- 10--- ( cf.)

ROOTS:

कण्ठ म्°

मणि- बन्ध   the wrist (= ), --- 11---

ROOTS:

मणि बन्ध

   a large water- jar, [L.]
    also title or epithet).">N. of a नाग, [MBh.]
   of a companion of स्कन्द ( associated with सु-मणि), ib.
   of a sage, ib.
तूणि   of a son of युयुधान, ib. (in, [Hariv.] v.l.)
   of a king of the किंनरs, [Kāraṇḍ.]
   of various works and a collection of magical formulas ( also abridged for तत्त्व- चिन्तामणि and सिद्धान्त- शिरोमणि).
मणि   [ cf. Gk. μάννος, μόννος; Lat. part of Etymology of ">monile; Germ. part of Etymology of ">mane, part of Etymology of ">Māhne; Eng. part of Etymology of ">mane.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

मणिः [maṇiḥ]   [मण्- इन् स्त्रीत्वपक्षे वा ङीप्] ( said to be f. also, but rarely used)
   A jewel, gem, precious stone; मणिर्लुठति पादेषु काचः शिरसि धार्यते । यथैवास्ते तथैवास्तां काचः काचो मणिर्मणिः [H.2.68;] अलब्धशाणोत्कषणा नृपाणां न जातु मौलौ मणयो वसन्ति [Bv.1.73;] मणौ वज्रसमुत्कीर्णे सूत्रस्येवास्ति मे गतिः [R.1.4;3.18.]
   An ornament in general.
    anything best of its kind; cf. रत्न.
   A magnet, loadstone.
   The wrist.
   A water- pot.
    clitoris.
    glans penis.
   A crystal; क्वचिन्मणिनिकाशोदाम् (नदीम्) [Rām. 2.95.9.]
   The fleshy excrescence on the neck of a goat ( also written मणी in these senses).
   An ingot, a lump (of gold); यथा सोम्यैकेन लोहमणिना सर्वं लोहमयं विज्ञातं स्यात् [Ch. Up.6.1.5.] -Comp.
-इन्द्रः, -राजः   a diamond.
-कण्ठः   the blue jay.
-कण्ठकः   a cock.- कर्णिका,
-कर्णी  N. N. of a sacred pool in Benares.
- काचः   the feathered part of an arrow.
-काञ्चनयोगः   a rare combination of mutually worthy things.
-काननम्   the neck.
-कारः   a lapidary, jeweller; मणिकाराश्च ये केचित् [Rām.2.83.12.]
-गुणः   a quality of gems; षडश्रश्चतुरश्रो वृत्तो वा, तीव्ररागसंश्थानवानच्छः स्निग्धो गुरुरर्चिष्मानन्तर्गतप्रभः प्रभानु- लेपी चेति मणिगुणाः [Kau.A.2.11.29.]
-ग्रीवः   a son of Kubera.
-तारकः   the crane or Sārasa bird.
-तुण्डः   a striped hyena; Nighaṇṭaratnākara.
-तुलाकोटिः   a foot ornament consisting of jewels.
-दण्ड a.  a. having a handle adorned with jewels.
-दर्पणः   a jewelled mirror.
    दीपः a lamp having jewels; मणिदीपप्रकाशितं ...... पश्येदं रङ्गमन्दिरम्
   a jewel serving as a lamp.
-दोषः   a flaw or defect in a jewel.
    द्वीपः the hood of the serpent Ananta.
  N. N. of a fabulous island in the ocean of nectar; सुधासिन्धोर्मध्ये सुरविटपिवाटीपरिसरे । मणिद्वीपे नीपोपवनवति चिन्तामणिगृहे Saundaryalaharī. -धनुःm.,
-धनुस्  n. n. a rainbow.
-पाली   a female keeper of jewels.
-पुष्पकः  N. N. of the conchshell of Sahadeva; नकुलः सहदेवश्च सुघोषमणिपुष्पकौ [Bg.1.16.]
    पूरः the navel,
   a kind of bodice richly adorned with jewels.
   ( रम्) N. of a town in Kaliṅga.
   the pit of the stomach, or a mystical circle on the navel ( also मणि- पूरक); तदूर्ध्वे नाभिदेशे तु मणिपूरं महाप्रभम् । ...... मणिवद् भिन्नं तत्पद्मं मणिपूरं तथोच्यते Yogagrantha. ˚पतिः an epithet of Babhruvāhana.
-प्रवेकः   a most excellent jewel.
-प्रभा  N. N. of a metre.
    बन्धः the wrist; रक्षाकरण्डकमस्य मणिबन्धे न दृश्यते [Ś.7.]
   the fastening of jewels; [R.12.12;] मणिबन्धैर्निगूढैश्च सुश्लिष्टशुभसन्धिभिः --- 10---
   a kind of metre.
    बन्धनम् fastening on of jewels, a string or ornament of pearls.
   that part of a ring or bracelet where the jewels are set; collet; --- 11---
   the wrist; ...... मणिबन्धनात् कनकवलयं स्रस्तं स्रस्तं मया प्रतिसार्यते [Ś.3.13.] -बीजः,
-वीजः   the pomegranate tree.
-भावरः   an indian crane; Nighaṇṭaratnākara.
-भित्तिः  f. f. N. of the palace of Śesa.
-भूः  f. f. a floor set with jewels.
-भूमिः  f. f.
   a mine of jewels.
   a jewelled floor, floor inlaid with jewels.
    मण्डपः N. of the residence of Śeṣa.
   a crystal hall.
-मन्तकम्   a variety of diamonds; [Kau.A.2.11.29.]
-मन्थम्    rock- salt; क्वणन्मणिमन्थभूधर भवशिला- लेहायेहाचणो लवणस्यति [N.19.18.]
    माला a string or necklace of jewels.
    lustre, splendour, beauty.
   a circular impression left by a bite (in amorous sports).
  N. N. of Lakṣmī.
-मेखल a.  a. girdled with gems.
-यष्टिः  m. m., f. a jewelled stick, a string of jewels.
-रत्नम्   a jewel, gem.
-रागः   the colour of jewels. (- गम्) vermilion.
-विग्रह a.  a. jewelled; काञ्चनीं मणिविग्रहाम् [Rām.6.128.75.]
-विशेषः   an excellent jewel.
-शिला   a jewelled slab.
-सरः   a necklace; मणिसरममलं तारकपटलं नखदशशशिभूषिते [Gīt.]
-शृङ्गः   the god of the sun.
-सूत्रम्   a string of pearls.
-सोपानम्   a jewelled staircase.
-स्तम्भः   a pillar inlaid with jewels.
-हर्म्यम्   a jewelled or crystal palace.

Shabda-Sagara

मणि  mf.  ( -णिः-णिः- णी)
   1. A gem, a jewel, a pracious stone.
   2. Orna- ment in general.
   3. A load- stone, a magnet.
   4. any thing excell- ent of its kind.
   5. A pearl.
   6. fleshy processes pending from the neck of a goat.
   7. A small water- pot.
   8. The glans penis. 9. The clitoris.
    10. The wrist.
    11. one of the Nāgas or serpent chiefs of Pātāla.
    E. मण् to sound, aff. इन् .

ROOTS:

मण् इन् .