तृतीयपरिच्छेद - अविभक्तांना विशेष

अविभक्तांना विशेष सांगतो -
अविभक्तानांविशेषमाहपृथ्वीचंद्रोदयेमरीचिः बहवः स्युर्यदापुत्राः पितुरेकत्रवासिनः सर्वेषांतु मतंकृत्वाज्येष्ठेनैवतुयत्कृतं द्रव्येणचाविभक्तेनसर्वैरेवकृतंभवेत् ज्येष्ठस्यकर्तृत्वेपिसर्वेफलभागिनइत्यर्थः तेनयेब्रह्मचर्यपरान्नवर्जनादयः फलसंस्कारास्तेसर्वेषांभवंतीतिसिद्धम् संसृष्टिनामप्येवम् तुल्यत्वात् विभक्तानां विशेषमाहोशनाः नवश्राद्धंसपिंडत्वंश्राद्धान्यपिचषोडश एकेनैवतुकार्याणिसविभक्तधनेष्वपि लघुहारीतः सपिंडीकरणांतानियानिश्राद्धानिषोडश पृथड्नैवसुताः कुर्युः पृथग्द्रव्याअपिक्कचित् ऊर्ध्वंसपिंडीकरणात्सर्वेकुर्युः पृथक् पृथक् मदनरत्ने विभक्तास्तुपृथक्कुर्युः प्रतिसंवत्सरादिकं एकेनैवाविभक्तेषुकृतेसर्वैस्तुतत्कृतम् एतेनाब्दिकादिष्वविभक्तानामनियमइतिवदन्‍शूलपाणिः परास्तः ।

पृथ्वीचंद्रोदयांत मरीचि - “ जेव्हां बापाचे बहुत पुत्र असून ते एकत्र रहात असतील तेव्हां त्या सर्वांचें मत घेऊन ज्येष्ठ पुत्रानेंच समायिक द्रव्यानें जें और्ध्वदेहिक कर्म केलें तें सर्वांनींच केल्यासारखें होतें. ” म्हणजे ज्येष्ठानें केलें असलें तरी त्याचें फळ सर्वांना मिळतें, असा इत्यर्थ आहे, त्यामुळें ब्रह्मचर्य परान्नवर्जन इत्यादिक होणारे संस्कार ते सर्वांना होतात, असें सिद्ध झालें. संसृष्टि ( पूर्वीं विभक्त असून नंतर एकत्र झालेले ) जे त्यांना देखील असेंच समजावें. कारण, ते यांच्यासारखेच आहेत. विभक्तांना विशेष सांगतो उशना - “ भ्राते विभक्त असले तरी नवश्राद्ध ( दशाहांत होणारें ), सपिंडीकरण आणि षोडशश्राद्धें हीं एकानेंच करावीं. ” लघुहारीत - “ पुत्र वेगवेगळे द्रव्य घेऊन राहणारे असले तरी त्यांनीं सपिंडीकरणापर्यंत होणारीं षोडश श्राद्धें कधींही वेगवेगळीं करुं नयेत. सपिंडीकरणानंतरचीं श्राद्धें सर्वांनीं वेगवेगळीं करावीं. ” मदनरत्नांत सांगतो - “ विभक्त असतील त्यांनीं प्रतिसांवत्सरादिक श्राद्ध वेगवेगळें करावें. आणि अविभक्त असतील तर एकानेंच केलें असतां तें सर्वांनीं केल्यासारखें होतें ” असें सांगितल्यामुळें ‘ आब्दिकादिश्राद्धाविषयीं अविभक्तांस - एकानेंच करावें असा नियम नाहीं. असें सांगणारा शूलपाणि परास्त ( खंडित ) झाला.