मराठी मुख्य सूची|मराठी साहित्य|मराठी व्याकरण|अलंकारदर्श|अर्थालंकार| श्लेष अर्थालंकार उपमा अनन्वय उपमेयोपमा प्रतीप रुपक परिणाम उल्लेख स्मरण भ्रांतिमान् संदेह अपन्हुति उत्प्रेक्षा अतिशयोक्ति तुल्ययोगिता दीपक आवृत्तिदीपक प्रतिवस्तूपमा दृष्टांत निदर्शना व्यतिरेक सहोक्ति विनोक्ति समासोक्ति परिकर श्लेष अप्रस्तुतप्रशंसा प्रस्तुतांकुर पर्यायोक्त व्याजस्तुती व्याजनिंदा आक्षेप विरोधाभास विशेषोक्ति विभावना असंभव असंगती विषम सम विचित्र अधिक अल्प अन्योन्य विशेष व्याघात कारणमाला एकावली मालादीपक सार यथासंख्य परिवृत्ति पर्याय परिसंख्य विकल्प समुच्चय कारदीपक समाधि प्रत्यनीक काव्यार्थपत्ति काव्यलिंग अर्थांतरन्यास विकस्वर प्रौढोक्ति संभावना मिथ्याध्यवसिति ललित प्रहर्षण विषादन उल्लास अवज्ञा अनुज्ञा लेश मुद्रा रत्नावली तद्रूण पूर्वरुप अतद्रूण अनुगुण मीलित सामान्य उन्मीलीत विशेषक उत्तर सूक्ष्म पिहित व्याजोक्ति गूढोक्ति विवृतोक्ति युक्ति लोकोक्ति छेकोक्ति वक्रोक्ति स्वभावोक्ति भाविक उदात्त अत्युक्ति निरुक्ति प्रतिषेध विधि हेतु प्रत्यक्षप्रमाण अनुमान उपमानप्रमाण शब्दप्रमाण अर्थापत्ति अनुपलब्धि संभव ऐतिह्य अनुकूल आशी रसवत् प्रेय ऊर्जस्वित् समाहित भावोदय भावसंधि भावशबलता संसृष्टि संकर चेतनगुणोक्ति अर्थालंकार - श्लेष काव्यास ज्याच्या योगाने शोभा येते त्यास अलंकार असे म्हणतात. Tags : grammermarathiअलंकारमराठीव्याकरण श्लेष Translation - भाषांतर अनुष्टुप्-नानार्थ निघती जेथें श्लेष त्या ह्णणती बुध ॥निघे कीलाल बहु ज्या शोभला वाहिनीपती ॥१॥गद्य-याचे प्रकृतानेक - विषय, अप्रकृतानेक विषय, प्रकृता-प्रकृतानेक विषय, असे तीन भेद आहेत. अनुष्टुप्-शिलीमुखांनीं लुब्धांनीं आकुलीभाव प्राप्त जे ॥तुझे नेत्र वनीं वृद्ध - कमला सारिखेच कीं ॥२॥अहो आरुढ उदयीं कांतिमान रक्त मंडल ॥हरितो हृदया राजा लोकांचे मृदुलीं करीं ॥३॥श्लोक-सूर्यकांत धरि मंद अग्नितें । दावितें तमहि पुष्टतेस तें ॥नेत्रही तिमिरदोष सेविती । औषधीश जरि हो न हे गती ॥४॥आर्या-हा अतिजरठ बहुत गुरु युक्तचि मोठे पयोधरांनी हो ॥परिणत-दिक्करिकांही अगम्य रुपा तटी धरि पहा हो ॥५॥श्लोक-दयार्द्र चित्तें जरि शत्रुरुपी । काकोदरा रक्षियलें तथापी ॥जो पूतनामारण शूरदेव । राखो मला ईश्वर तो सदैव ॥६॥तूं मीलन कुटिल नीरस जडहि पुनर्भवपणोंहि कच साच ।धरिला शिरींहि न स्वप्रकृतिगुण त्यजिसि नाम कच साच ॥७॥आदिपर्व.श्लोक-होतलि नंदनविलास जयास तो हा ।आहे धनंजयहि धर्महि जाणतो हा ॥रत्नाकरीं तुजविराजविता विहारी ।हा पाहिजे तरि वरी नळरुपधारीं ॥८॥रघुनाथपंडित.गद्य-पहिले श्लोकांत " कीला," व "वाहिनीपती" हे दोन शब्द श्लिष्ट आहेत. "कीलाल," शब्दाचा अर्थ जल व रक्त; आणि "वाहिनीपती" शब्दाचा अर्थ समुद्र व सेनापती असे आहेत. दुसरे श्लोकांत " लुब्ध," "शिलीमुख," वनींवृद्ध," व "कमल" हे चार शब्द श्लिष्ट असून त्यांचा अर्थ कमलपर व हरिणपर आहे. तिसरे श्लोकांत " उदय," "रक्तमंडल, " " राजा," व " "कर" हे चार शब्द श्लिष्ट असून त्यांचा अर्थ नृपवर व चंद्रपर आहे. चवथे श्लोकांत चंद्र व वैद्य जवळ नसल्यामुळें ज्या ज्या गोष्टी घडतात त्यांचें वर्णन श्लिष्ट पदांनीं केले आहे. पांचवा श्लोक माघांत रेवतकगिरि वर्णन करितांना घातला आहे. परंतु यांतील पदें श्लिष्ट असल्यामुळें या श्लोकापासून एक वृद्ध वेश्यापरहि अर्थ निघतो.सहावा श्लोक रामपर व कृष्णपर आहे. यांत "काकोदर" व "पूतनामारणशूर" हीं पदें श्लिष्ट आहेत. यांत "काकोदर" याचा अर्थ रामपर करतांना (काक:अदर) अशीं पदें पाडावीं ह्णणजे "निर्भय कावळा" असा अर्थ होतो. या ऐंद्र काकविषयीं कथा रामायणांत दिली आहे. दुसरा काकोदर याचा अर्थ " कालियासर्प" असा आहे. दुसर्या श्लिष्ट शब्दाची (पूतनामा-रनशूर) अशी पदें पाडावी ह्णणजे अर्थ रामपर लावितां येतो. कृष्णपर अर्थ करावयाचा असतां (पूतना-मारण-शूर) असें समस्यंत पद घेऊन विग्रह करावा. N/A References : N/A Last Updated : February 23, 2018 Comments | अभिप्राय Comments written here will be public after appropriate moderation. Like us on Facebook to send us a private message. TOP