(द्विभूमिविधानम्)
द्वितल पञ्चधा मानं वक्ष्ये संक्षेपतः क्रमात् ।
पञ्चषड्ढस्तमारभ्य द्विद्विहस्तविवर्धनात् ॥१॥
सैकार्कमनुहस्तान्तमुत्सेधं पूर्ववद् भवेत् ।
तारे सप्तर्तुभागे तु भागं सौष्ठिकविस्तृतम् ॥२॥
कोष्ठं तु द्विगुणायामं शेषं हारं सपञ्जरम् ।
विमानोत्सेधं विभजेदष्टाविंशतिसड्ख्यया ॥३॥
ईशदृगृतुबन्धांशैर्भूतेनेत्रशिवांशकैः ।
नेत्रसार्धचतुर्भागैरध्यर्धेन यथाक्रमम् ॥४॥
मसूरकाङ्घ्रिकं मञ्चाङ्घ्रिमञ्चवितर्दिकम् ।
कन्धरं शिखरं कुम्भं मूलतः परिकल्पयेत् ॥५॥
स्वस्तिकम्
चतुसत्रमधिष्ठानं तद्वत् कन्धरमस्तकम् ।
चतुष्कूटसमायुक्तं चतुष्कोष्ठसमन्वितम् ॥६॥
दभ्रनीडानुपर्यष्टौ षडष्टैवाल्पनासिकम् ।
शिखरं चोरुनीडाभिर्वेदसड्ख्याभिरन्वितम् ॥७॥
हारान्तरस्य मध्ये तु कुड्यं कुम्भलतान्वितम् ।
तोरणेर्वेदिकाद्यैस्तु नानाचित्रैर्विचित्रितम् ॥८॥
सर्वदेवार्हकं शस्तं नाम्नैतत् स्वस्तिकं भवेत् ।
विपुलसुन्दरम्
तदेव सौष्ठिकं निम्नमुन्नतं कोष्ठकं यदि ॥९॥
अन्तरप्रस्तरोपेतमेतद् विपुलसुन्दरम् ।
कूटलक्षणम्
अंशमंशत्रयं सत्रिपादांशं साङ्घ्रिभागिकम् ॥१०॥
भागत्रयं वितर्द्यङ्प्रस्तरग्रीवमस्तकम् ।
पादोदये दशांशे तु द्वितलादिविमानके ॥११॥
अन्तरप्रस्तरोपेतं कूटशालोन्नतं मतम् ।
तदेव कोष्ठकं निम्नं सौष्ठिकं चोन्नतं यदि ॥१२॥
अन्तरप्रस्तरोपेतमेतत् कैलासमुच्यते ।
तदेव वर्तुलं वेदिकन्धरं शिखरं घटम् ॥१३॥
अष्टकूटं चतुश्शालोपेतं सप्ताष्टनासिकम् ।
कोष्ठकान्निर्गमं मध्ये द्वित्रिदण्डेन सौष्ठिकात् ॥१४॥
समग्रीवाशिरोयुक्तं कूटकोष्ठकमीरितम् ।
नानाधिष्ठानसंयुक्तं नानापादैरलङ्कृतम् ॥१५॥
नाम्नैतत् पर्वतं प्रोक्तं विमानं सार्वदेशिकम् ।
तदेव शिखरे चार्धकोष्ठकं तु चतुष्ट्यम् ॥१६॥
चतुरस्त्रशिरोयुक्तं चतुष्कूटसमन्वितम् ।
नानाधिष्ठानसंयुक्तं षडष्टैवाल्पनासिकम् ॥१७॥
नाम्नैतत् स्वस्तिबन्धं स्यान्नानावयवशोभितम् ।
तदेव सौष्ठिकं कोष्ठमन्तरप्रस्तरैर्युतम् ॥१८॥
हाराल्पपञ्जरं निम्नं नवाष्टैर्वाल्पनासिकम् ।
नानालङ्कारसंयुक्तं कल्याणमिति पठ्यते ॥१९॥
तदेव शिखरे चार्धकोष्ठकं रहितं तु चेत् ।
चतुर्नीडासमायुक्तमेतत् पाञ्चालमिष्यते ॥२०॥
तदेवाष्टस्त्रकं वेदीकन्धरं शिखरं घटम् ।
शिखरेऽष्टमहानासि नाम्नैतद् विष्णुकान्तम् ॥२१॥
तदेव कूटशालानामन्तरप्रस्तरं विना ।
तच्चतुर्भागमाधिक्यमायतं चतुरस्त्रकम् ॥२२॥
आयतास्त्रं तथा वेदीकन्धरं शिखरं भवेत् ।
स्थूपित्रयसमायुक्तमेतन्नाम्ना सुमङ्गलम् ॥२३॥
तदेवायतवृत्तं चेद् वेदिकाकन्धरं शिरः ।
सर्वावयवसंयुक्तमेतद् गान्धारमिष्यते ॥२४॥
तारादर्धांशमाध्क्यमायतं चतुरस्त्रकम् ।
द्व्यस्त्रवृत्तशिरोयुक्त नेत्रशालामुखान्वितम् ॥२५॥
हस्तिपृष्ठमिदं द्व्यस्त्रं वृत्तं वापि मसूरकम् ।
चतुरस्त्रमधिष्ठानं वृत्तं स्याद् गर्भगेहकम् ॥२६॥
सर्वालङ्कारसंयुक्तमेत्रन्नाम्ना मनोहरम् ।
तदेव जन्माद्या कुम्भाद् वृत्तं चेति बहिर्बहिः ॥२७॥
शेषं पूर्ववदुद्दिष्टमिष्टमीश्वरकान्तकम् ।
तदेव चतुरस्त्रं स्याद् गर्भगेहं मसूरकम् ॥२८॥
वर्तुलं जन्मतः स्थूपिकान्तं चेद् वृत्तहर्म्यकम् ।
आयतास्त्रमधिष्ठानं षडस्त्रं कन्धरं शिरः ॥२९॥
तदेव पूर्ववत् सर्वं नाम्ना कुबेरकान्तकम् ।
मानं पञ्चविधं धाम्नां भेदं पञ्चदशैव हि ॥३०॥
द्वितलानाम यथा प्रोक्तं तथा कुर्याद् विचक्षणः ।
पुनः धामभेदाः
सञ्चितासञ्चितं चैवोपसञ्चितमिति त्रिधा ॥३१॥
स्त्रीपुंनपुंसकं चैव त्रिविधं तत् प्रवक्ष्यते ।
इष्टकाभिः शिलाभिर्वा सञ्चितं यद् घनीकृतम् ॥३२॥
कपोतादिशिरोयुक्तं तत्तत् पुंस्त्वं समीरितम् ।
ऐष्टकं दारुजं सौधं भोगयुक्तागसंयुतम् ॥३३॥
स्त्रीत्वं ह्यसञ्चितं भोगाभोगयुक्तं द्रुमेष्टकैः ।
घनाघनाङ्गयुक् षण्डमुपसञ्चितमिष्यते ॥३४॥
खण्डभवनम्
ऊर्ध्वतलपादनिजदैर्घ्यमुनिभागे
स्थूप्युदयमेकमथ कं प्रति गुणांशम् ।
द्व्यंशि गलमंशकवितर्दिकमधस्तात्
खण्डभवनस्य विधिरुक्तमुरुधीभिः ॥३॥
तोरणम्
पादोदये दशनवाष्टविभाजिते तत्
सप्तर्तुपञ्चचरणायतमत्र भागम् ।
शेषं झषांशमुदयार्धविशालकं वा
षट्पञ्चवेदचरणेन भवेद्विशालम् ॥३६॥
नीडस्य तावदुदयं च विशालमङ्घ्रे
र्मूलात् त्रिपादविपुलं तलिपं तयोश्च ।
हारान्तरे सदनमध्यपदे च कूते
कोष्ठे च तोरणमलङ्कृतमेव कुर्यात् ॥३७॥
द्वारस्योभयपार्श्वे द्वारसमीपे तु वाथ पदमध्ये ।
द्वारपवासगुहा स्यादुत्तरमण्डान्तकं तु वोच्चं तत् ॥३८॥
खण्डान्तपोतिकान्तं तोरणमात्रोदयं तु वा कथितम् ।
युक्त्या प्रवेशयुक्त्या सर्वस्मिन् धाम्नि कर्तव्याः ॥३९॥
इति मयमते वस्तुशास्त्रे द्विभूमिविधानं नाम विंशोऽध्यायः