खंड ६ - अध्याय ३०

॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ आदिशक्ति सांगे तदनंतर । महेशान जाहले भ्रांत फार । मयूरक्षेत्रीं मयूरेश्वर । त्यांना दिसला त्या वेळीं ॥१॥
तेव्हां ते स्वानंदरूप गणनायकास । ध्यातो भ्रुशुण्डीस ब्रह्मरूपास । ते आठ विती गणपप्रियास । पूजिती प्रार्थिती गणेश्वरासी ॥२॥
देवेश म्हणती मयूरा दाखवी । स्वरूप आपुलें सत्वरी । अज्ञान आवरण दूर करी । आम्ही विनत तुझिया पायीं ॥३॥
आतां आम्हांस रक्षावें । आम्हां तुझ्याहून अन्य न ठावें । आद्य तत्त्व तूंचि स्वभावें । दया करी दयाळा ॥४॥
वेदमुख्य षडंगासहित । गणेशश्वासातून संभूत । तेथ आले अकस्मात । देवेशांसी ज्ञानदाते ॥५॥
त्यास पाहून तेजःपुंजास । देवसत्तम करिती वंदनास । म्हणती विनम्र वचन तयास । कोण आपण सांगावें ॥६॥
अज्ञान आवरणें युक्त । गणेशस्मरणीं आसक्त । आम्हीं असतां या स्थलाप्रत । गणेशानें कां पाठविलें ॥७॥
वेद तेव्हां त्यांस सांगती । आम्ही वेद षडंगासह प्रीती । आलों आतां सांगा चित्तां । तुमच्या कोणतें दुःख असे ॥८॥
तेव्हां ते देव वृत्तान्त । वेदांस सांगती समस्त । तो ऐकून वेदमुख्य त्यांस दाखवित । मयूराचें स्वरूप ॥९॥
तदनंतर ब्रह्ममय क्षेत्र पाहून । ज्योतिर्मय जें शोभन । सर्वही देव प्रणास करून । प्रवेश करते जाहले ॥१०॥
देवेश ते वेदांसहित । करिती प्रवेश विधियुक्त । वेदाज्ञेनें होऊन ह्रष्ट । स्थापिती मूर्ती मोरयाची ॥११॥
पूजन करून ध्यानपर । विधानें जपती मंत्र थोर । निराहार राहून विघ्नहार । तोषविला त्या देवांनीं ॥१२॥
त्या वेळीं ते देवेश स्थापित । तो उत्तम मूर्ति क्षेत्रांत । भाद्रपद शुक्ल चतुर्थीसी असत । समय होता माध्यान्हीचा ॥१३॥
सोमवार स्वाति नक्षत्र महान । दैवयोगें शुभकाळ पाहून । शक्तीही परम शोभन । एकवटल्या त्या योगांत ॥१४॥
अन्यशक्ति आदिशक्तीप्रद । प्रश्न तेव्हां विचारित । सृष्टिहीन स्थिति जेव्हां असत । मासादिक तेव्हां कैसे आले ॥१५॥
हें कुतूहल आमुच्या चित्तांत । तें शमवावें सांप्रत । आदिशक्तित तैं उत्तर देत । ऐका शक्तींनो एकचित्तें ॥१६॥
दृश्यबावात्मक काळ होत । युगायुगांत । विनष्ट । सदा सर्व ब्रह्मांत । ब्रह्माकार वर्ततसे ॥१७॥
कालमानानें विघ्नेश योगनिद्रेंत । जेव्हां जग लय पावत । निद्राविहीन तो सृजित । उत्तमोत्तम सृष्टि सारी ॥१८॥
ब्रह्मांत ब्रह्मरूप स्थित । काळ तो सदा मंडित । न कळतही जन जे सेवित । गणेशासी पूजिती ध्याती ॥१९॥
ते नर होती सिद्धियुक्त । यांत संशय कांहीं नसत । कळत अथवा नकळत । स्पर्शितां अग्निकण जाळितो तसाची ॥२०॥
माघ शुक्ल चतुर्थीस । गणेश देई वरदानास । अंगारकयुक्त मुहूतास । मूर्तीतून बाहेर प्रकटला ॥२१॥
मयूरावरि होता स्थित । ऐश्या चतुर्भुज ढुंढीस पाहत । सिद्धिबुद्धीसमायुक्त । भालचंद्र महोदरासी ॥२२॥
तीननेत्र शेष नाभीवर । चिंतामणिधर उदार । शूर्पकर्ण गजवदन मनोहर । एकदंतें सुशोभित ॥२३॥
पाश अंकुश भग्नदन्त धरित । जो आपुल्या हातांत । भूषण वस्त्रांनि विराजित । ऐशा प्रभूस पाहती ॥२४॥
तेव्हां उठून माझ्या सहित । त्यास भक्ति भावें वंदित । पूजिती स्तविती मुदितचित्त । ब्रह्मादि ते देवमुख्य ॥२५॥
अनादिरूपास मोरवाहनास । निजनाथास सकल अवभासास । मनोवाणीहीनास । मनोवाणीवचस्था नमन ॥२६॥
गणनाथा स्तुत्यासी । आनादि पुराणदेवासी । सकलादिपूज्यासी ह्रदिस्थासी  । आनंदप्रदासी नमन असो ॥२७॥
परेशासी चतुःप्रचालकासी । परमार्थभूतासी गणानाथासी । आपुल्या बळें जग निर्मिसी । स्तवनीया तुज नमस्कार ॥२८॥
स्वबोधगासी जगीं ईशसंस्थासी । विदेहभावें सदा आत्मसंस्थासी । नमितों त्या गणनाथासी । त्यांच्या विहीन स्वसुखप्रलीन ॥२९॥
अयोगरुपें निवृत्तिस्थ । निजात्मग योगधर स्वधीस्थ । त्या ईडयास गणनाथास चित्तस्थ । नमितोंआम्हीं भक्तीनें ॥३०॥
स्वभक्तास शांतिप्रदाता । गजवक्रधर शांति उद्‍गाता । चतुर्भुज एकरद सिद्धिदाता । त्रिनेत्रधर जो त्यासा नमित्रों ॥३१॥
महोदरासी पाशधरासी । बीजासी अमोघवीर्यासी । परात्परासी शूर्पश्रुतीसी । विभु गणेशा तुज नमितों ॥३२॥
गणनाथासी स्तुत्यासी । नमन सृष्टिकर्त्या ब्रह्मदेवरूपासी । पाळक विष्णुरुपें होसी । संहार । करिसी शंबुरूपानें ॥३३॥
अनाथांच्या नाथासी । शक्तिमंतासी मोहधारकासी । कर्मख्पासी भानूसी । हेरंबासी नमितों आम्हीं ॥३४॥
मयूरेशासी देवासी । मयूरध्वज धारकासी । विघ्नेशासी गणनाथासी । महाविघ्नचालका तुज नमितों ॥३५॥
ब्रह्माचें तुं ब्रह्मरूप असत । देवादीसही शांतिलाभे तुझ्यांत । ऐश्या तुज आम्हीं मंदचित्त । कैंसे स्तवूं पूर्णपणें ॥३६॥
गणेशाना म्हणून नमितों । नाथा विनम्रपणें प्रार्थितों । महाभक्तिप्रिया तुज ध्यातों । तुष्ट होऊन भक्टरक्षण करी ॥३७॥
ऐसें स्तवन करून । पुनरपि करिती गणेशास नमन । आनंदाश्रुयुक्त नयन । रोमांच त्यांच्या अंगावरी ॥३८॥
त्यास वरती उठवून । श्रीगणेश बोलती वचन । तुम्हीं रचिलेलें हें स्तोत्र महान । वाचका श्रोत्यासी सर्वद ॥३९॥
पुराविन ऐश्या नराचें वांच्छित । वर मागा तुम्ही सांप्रत । देईन मीं तपतोषित । स्थापना स्तोत्रें संतुष्ट ॥४०॥
देवेश तेव्हां तयास प्रार्थिति । विघ्नेशा जरी संतुष्ट चित्ती । आम्हां वर देण्या कृपामति । दृढभक्ति दे तुझ्यापायीं ॥४१॥
तैसेंच आमुचें कार्य सांगावें । स्वानंदानें जें जगीं व्हावें । गणाधीशा आम्हीं करावें । आज्ञापालन ही इच्छा असे ॥४२॥
श्रीगणेश तेव्हां त्यांस सांगती । चतुर्मुख ब्रह्मदेवा तूं जगतीं । सृष्टि निर्माण करी सांप्रतीं । रजोयुक्त तूं आता ॥४३॥
अहंविवर्जित तूं ब्रह्मा नावें ख्यात । होशिल या त्रिभुवनांत । विष्णु तूं चतुर्भुजयुक्त । सत्त्वयुक्त पालन करी ॥४४॥
नाना अवतार घेऊन । माझें नित्य करून स्मरण । सिद्धि पावशील पावन । तुझें कार्य सांगितलें ॥४५॥
पंचमुखा शिवा तूम करी प्रहार । ज्ञात जगांत । होशील हर । माझें स्मरण करितां बंधहीन सत्वर । तूं होशिल निःसंशय ॥४६॥
चतुर्भुजें तुं क्रियायुक्त । मोहवी या जगताप्रत । नानावेदविभागांगी मज पूजित । सिद्धि तुजला लाभेल ॥४७॥
शक्तिनामें होशील ख्यात । अनघे तूं सर्व शक्तियुक्त । सहस्त्रकर सूर्या तूं जगांत । कर्माधार होऊनियां ॥४८॥
चराचरांचें करी धारण । मज स्मरूनही बंधहीन । ऐसी आज्ञा त्या देवांस करुन । विशेष सामर्थ्य प्रदान करी ॥४९॥
जेसै संकल्पाची सिद्धि व्हावी । ऐसी बळप्राप्ति बरवी । देऊन तयांसी स्वभावीं । शक्तितनगर आयुधे ॥५०॥
तैशीच वाहनादि निर्मून । तीं प्रत्येक मुख्य देवांस अर्पून । त्या मूर्तीत प्रवेशून । गजानन अंतर्धान पावले ॥५१॥
मुख्य देव तदनंतर जात । आपापल्या स्थानांप्रत । चराचर जग ते निर्मित । यथाभाग क्रीडा करिती ॥५२॥
तेथ जे मु ख्यरूप जगांत । देव प्रजापति मुखांतून उद्‍भूत । त्या महेश ते पाठवित । मयूरेशाच्या सेवेसाठीं ॥५३॥
ते गणेशाचें ध्यान करिती । मयूरक्षेत्रीं वर लाभती । आपापलीं कार्यें पार पाडिती । आपुल्या पदीं राहून ॥५४॥
ऐशा क्रमें सर्व चराचरमय । मयूरेशास आराधिती नित्य । त्यायोगें सत्तायुक्त । होऊन धन्य जाहले ॥५५॥
तदनंतर सर्वांगभावें सेविती । मयूरेशासी परम प्रीती । क्षेत्रवासपर ते होती । देवींनो ते सर्व देल ॥५६॥
शंकर त्या मयूरक्षेत्रांत । पुनरपि उग्र तप आचरित । गणेशवरदान लाभत । त्यायोगें महादेव जाहला तो ॥५७॥
हें मयूरक्षेत्राचें महिमान । देवींनी सांगितलें मीं प्रसन्न । सर्व सिद्धिप्रद जें महान । ऐकतां वाचितां पुरुषार्थलाभ ॥५८॥
धर्म अर्थ काम मोक्ष लाभत । अंतीं ब्रह्ममय तो होत । जो हें माहात्म्य वाचून दाखवित । अन्य भाविकांसी श्रद्धेनें ॥५९॥
यासम पावन त्रिभुवनांत । अन्य कांहींही नसत । वेदशास्त्र पुराणांत । सारांतलें हें सार असे ॥६०॥
जो हें माहात्म्य ऐकेल । तो पुत्रपौत्रें युक्त होईल । सर्वही इच्छित लाभेल  । अपुत्रास गुणवंत पुत्रलाभ ॥६१॥
सर्वभावें व्रतें करित । त्यास शतपट पुण्य लाभत । तीर्थें क्षेत्रमुख्यें सेवित । त्यांसी पुण्य शताधिक त्याहून ॥६२॥
वेदशास्त्र पुराणें ऐकून । नरास लाभे जें फळ महान । त्याहून अधिक पुण्य लाभून । धन्य होतसे साधक ॥६३॥
बहुत काय सांगूं मात । यासदृश साधन अन्य न पुनीत । सत्य हें त्रिवार उक्त । ऐसें तुम्हीं जाणावें ॥६४॥
जेथ साक्षात ब्रह्मपति। स्वानंदवाचक क्षेत्र जगतीं । कमंडलू नदी वाहे त्वरितगति । त्यासम अन्य काय असणार ? ॥६५॥
ब्रहाभूयादिक ख्यात । वेदादींत हें माहात्म्य अद्‍भुत । त्याची समता जगांत । शक्तींनो अन्या अधिक लाभेल कैसी ॥६६॥
जो प्राणी नित्य भक्तियुक्त । हें महात्म्य श्रद्धेनें वाचित । तोअ प्रत्यक्ष गणेशरूप होत । त्याच्या दर्शनें दुःखें हरती ॥६७॥
अथवा शुक्ल कृष्ण चतुर्थीस । जो करी याच्या वाचनास  । त्याचा घेती जें दर्शनास । तेही पवित्र नर होती ॥६८॥
जो संस्कारहीन न वाचित । अथवा हें कदापि न ऐकत । तो सदा पापवंचित । दुःखी होईल निःसंशय ॥६९॥
हें महिमान भक्तिहीत नराप्रत । विघ्नकर्त्यासी न सांगावें जगांत । शठ पापयुक्त जे पाखंड निरत । त्यांना हें न सांगावें ॥७०॥
जे विघ्नेश्वरास भावें भजती । त्यांना कैसी जन्मगती । निघ्नभयें त्यासी नसती । म्हणोनि भजा गणेशासी ॥७१॥
सत्पात्र नर पाहून वाचन । करावें या चरित्राचें पावन । जो भक्तियुक्त असेल जन । तो यास न निंदील ॥७२॥
देवींनो सर्व सार सांगितलें । सर्वप्रद जें परम भलें । तेथ जाऊन गणेशातें सेविलें । पाहिजे तुम्हीं भक्तियुक्त ॥७३॥
तरीच देह धारणेचें फळ लाभाल । सार्थक जीवनाचें होईल । अन्यथा पतिततुल्या व्हाल । यांत संशय कांहीं नसे ॥७४॥
ओमिति श्रीमदान्त्ये पुराणोपनिषदि श्रीमन्मौद्‍गले षष्ठे खंडे विकटचरिते मयूरेशक्षेत्रमाहात्म्यसमाप्तिवर्णनं नाम त्रिंशत्तमोऽध्यायः समाप्तः । श्रीगजाननार्पणमस्तु ।