ताम्र

{ tāmra }

Puranic Encyclopaedia

TĀMRA   A demon, son of Murāsura. The demon Mura had seven children named Tāmra, Antarīkṣa, Śravaṇa, Vasu, Vibhāvasu, Nabhasvān and Aruṇa. Of these Tāmra was Mahiṣāsura's minister for a long time. The chief minister of Mahiṣāsura was Asilomā; defence minister, Cikṣura; foreign minister, Viḍāla and finance minister, Tāmra. Udarka was the commander-in- chief and Bāṣkala, Trinetra and Kālabandhaka were cabinet Ministers. he was killed along with his father Mura, by Śrī Kṛṣṇa. [10th Skandha Bhāgavata] ; [5th Skandha, Devī Bhāgavata] .

हिन्दी (hindi) WN

    see : ताँबा

प्राचीन चरित्रकोश

ताम्र n.   महिषासुर का कोशाध्यक्ष ।
ताम्र ii. n.   मुर दैत्य के सात पुत्रों में से एक । कृष्ण ने इसके पिता का वध किया । इस लिये अपने भाईयों सहित इसने कृष्ण पर आक्रमण किया । किंतु यह स्वयं मारा गया (नरक३. देखिये) ।

A dictionary, Marathi and English

    copper. 2 calx of copper. 3 In comp. Of a coppery- red color.

Aryabhushan School Dictionary

 n   copper, calx of copper.
 a   red.

मराठी (Marathi) WN

 adjective   तांबे या धातूपासून बनवलेला   Ex. आई पूजेकरिता ताम्र भांड्यांचा उपयोग करते.

MODIFIES NOUN:

पदार्थ

ONTOLOGY:

संबंधसूचक (Relational) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

तांब्याचा

Wordnet:

bd तामानि

ben তাম্র

guj તાંબાનું

kan ತಾಮ್ರ

kas سَرتَلِو , سَرتَلہِ ہُنٛد

kok तांब्याचें

mal ചെമ്പ് നിർമ്മിതമായ

mni ꯀꯧꯔꯤꯒꯤ

pan ਤਾਂਬੀਆ

tam உலோகத்தினாலான

tel రాగితో చేసిన

urd تانبیا , تانبےکا

महाराष्ट्र शब्दकोश

  न. १ तांबे ; एक धातु . २ ( वैद्यक ) ताम्रभस्म .- पु . ( सांकेतिक ) मुसलमान ; यवन ; म्लेंच्छ . तांब्र पहा . ताम्र पराभवाते पाववावे . - भाब ८४ . - वि . तांब्यासारखा आरक्त ; तांबड्या रंगाचा . [ सं . ] चूड - प . कोंबडा . [ सं . ताम्र = तांबडा + सं . चूडा = तुरा ]
०चूड    हस्त )- पु . ( नृत्य ) आंगठा व मधले बोट यांची अग्रे जवळ आणून , तर्जनी वांकवून ठेवून , बाकीची बोटे खोलगट केलेल्या तळहातास चिकटविणे .
(    हस्त )- पु . ( नृत्य ) आंगठा व मधले बोट यांची अग्रे जवळ आणून , तर्जनी वांकवून ठेवून , बाकीची बोटे खोलगट केलेल्या तळहातास चिकटविणे .
०पट    पट्टी नपुस्त्री . १ राजादिकांनी ब्राह्मणादिकांस भूमि इ० कांचे दान , इनाम दिल्याबद्दलचा तांब्याच्या पत्र्यावरील कोरलेला लेख , सनद . २ ( ल . ) शाश्वतीची खात्री , हमी ; निरंतरपणा . [ ताम्र + सं . पट्ट ] ताम्रपट देऊन ठेवणे ( ल . ) कायमचा अधिकार देणे .
०पत्र  न. १ तांब्याचा पत्रा . २ ताम्रपट पहा . [ ताम्र + सं . पत्र = पान , पत्रा ]
०भस्म  न. १ ( वैद्यक ) ताम्र ; तांब्यापासून केलेले रसायन , मात्रा ; ताम्रप्राणिद . २ ( सांकेतिक ; विनोदी भाषेत ) पुरणपोळी .
०मुख  न. तांबड्या तोंडाचे वानर .- वि . लालतोंडया ; मोंगल ; युरोपियन . तांब्र पहा . इराणी , दुराणी , ताम्रमुख व शीख आदिकरुन यांनी हौदे चालविले .
०मुखी वि.   ताम्रमुख पहा . [ ताम्र = तांबडा + मुख = तोंड ]

नेपाली (Nepali) WN

    see : तामा

A Sanskrit English Dictionary

ताम्र  mfn.  mf( आ)n. (√ तम्, [Uṇ.]) of a coppery red colour, [VS. xvi] ( iii, 7"> [Naigh. iii, 7]), [MBh.] &c. ( ताम्रा त्वच्, the 4th of the 7 membranes with which an embryo is covered, iii, 4, 2"> [Suśr. iii, 4, 2])
ताम्र  mfn.  mf( ई)n. made of copper, iii, 21, 17"> [R. iii, 21, 17]; [Suśr.]; vi, 53/54"> [Mn. vi, 53/54]; [BhavP.]
ताम्र  m.  m. a kind of leprosy with large red spots, [Karmavip.]
    N. of a son of नरक भौम, 59, 12"> [BhP. x, 59, 12]
- द्वीप   = , ii, 1172"> [MBh. ii, 1172]; --- 12---

ROOTS:

द्वीप

ताम्र  n.  n. = - ता, [L.]
    copper, [Kauś.]; [Mn.] &c.
   a coppery receptacle, ii, 61, 29"> [MBh. ii, 61, 29]
- द्रु   = , --- 17--- ( cf. ii, 83, 17"> [R. ii, 83, 17])

ROOTS:

द्रु

The Practical Sanskrit-English Dictionary

ताम्र [tāmra] a.  a. [तम्- रक् दीर्घः [Uṇ.2.16.] ]
    made of copper.
   Of a coppery red colour, red; ततोऽनुकुर्याद्विशदस्य तस्यास्ताम्रौष्ठपर्यस्तरुचः स्मितस्य [Ku.1.44;] उदेति सविता ताम्रस्ताम्र एवास्तमेति च Subhāṣ.
-म्रः   A kind of leprosy with red spots.
   म्रम् copper.
   A dark or coppery red.
   A coppery receptacle; ताम्रलोहैः परिवृता निधयो ये चतुः- शताः [Mb.2.61.29.]
-म्री   A copper pot having a small hole at the botton used in measuring time by placing it in a water- vessel.
   Comp. अक्षः a crow.
   the ( indian) cuckoo.
-अर्धः    bell- metal.
-अश्मन्  m. m. a kind of jewel ( पद्मराग); ताम्राश्मरश्मिच्छुरितैर्नखाग्रैः [Śi.3.7.]
-आभम्    red sandal ( रक्तचन्दन).
-उपजीविन्  m. m. a coppersmith.
-ओष्ठः   ( forming ताम्रोष्ठ or ताम्रौष्ठ) a red or cherry lip; [Ku.1.44.] - कारः,
-कुट्टः   a brazier, coppersmith.
    कृमिः a kind of red insect ( इन्द्रगोप).
   the lady bird.
    cochineal.-गर्भम् sulphate of copper.
-चूडः   a cock; संध्याचूडैर- निबिडतमस्ताम्रचूडैरुडूनि । प्रासूयन्त स्फुटमधिवियद्भाण्डमण्डानि यानि ॥ [Rām. Ch.6.96;7.56.]
-चडकः   a particular position of the hand.
-त्रपुजम्    brass.
-द्रुः   the red sandalwood.- द्वीपः the island of ceylon; [Divyāvadāna.36.]
    धातुः red chalk.
    copper; [Rām.3.]
-पट्टः, -पत्रम्   a copper- plate on which grants of land were frequently inscribed; पटे वा ताम्रपट्टे वा स्वमुद्रोपरिचिह्नितम् । अभिलेख्यात्मनो वंश्यानात्मानं च महीपतिः ॥ [Y.1.319.]
-पर्णी  N. N. of a river rising in malaya, celebrated for its pearls; [R.4.5.] hence ताम्रपर्णिक (= obtained in the same river); [Kau.A.2.11.]
-पलः   Alangium Hexapetalum; दद्यात्ताम्रपलं वापि अभावे सर्वकर्मणः Yuktikalpataru.
-पल्लवः   the Aśoka tree.
-पाकिन्   Thespesia Populneoides ( mar. लाखी-पारासा पिंपळ).
-पुष्पः   Kæmpferia rotunda ( mar. बाहवा).-ष्पी bignonia Suaveolens ( mar. धायरी, भुईपाडळ)
-फलकम्   a copper- plate.
- मुख a.  a. copper- faced.
   (खः) a frank or european;
   the Moghals.
-वदनः   ( see ताम्रमुख); योत्स्यन्ति ताम्रवदनैरनेकैः सैनिका इमे [Śiva. B.26.23.]
-वर्णी   the blossom of sesamum.
-लिप्तः  N. N. of a country.
-प्ताः   (pl.) its people or rulers.
-वृक्षः   a species of sandal.- शिखिन् m. a cook.
-सारकः   a sort of Khadira. (- कम्) red sandal- wood.

Shabda-Sagara

ताम्र  mfn.  ( -म्रः-म्री-म्रं) Of a coppery red colour.
  n.  ( -म्रं)
   1. copper.
   2. A kind of sandal, represented as of a dark red colour, and smelling like a lotus.
   3. A dark or coppery red.
  m.  ( -म्रः) A leprosy with large red spots.
  f.  ( -म्री) A copper or metallic cup of prescribed capacity, and perforated by a small hole at the bottom, answering the purpose of an hour glass: it is put into a vessel of water; the water gradually filling it, and the cup sinking, marks the time that has elapsed.
    E. तम् to desire, Unadi affix रक्, and the vowel made long; or ताम्र copper, अण् and ङीष् affixes, implying analogy or derivation.

ROOTS:

तम् रक् ताम्र अण् ङीष्