Dictionaries | References

पत्रम्

   { patram }
Script: Devanagari

पत्रम्

The Practical Sanskrit-English Dictionary | Sanskrit  English |   | 
पत्रम् [patram]   [पत्-ष्ट्रन्]
   A leaf (of a tree); पत्रं पुष्पं फलं तोयं यो मे भक्त्या प्रयच्छति [Bg.9.26;] धत्ते भरं कुसुमपत्रफलावलीनाम् [Bv.1.] 94.
   The leaf of a flower, lotus &c.; नीलोत्पलपत्रधारया [Ś.1.18.]
   A leaf for writing upon, a paper, a leaf written upon; सुरवरतरुशाखा लेखनी पत्रमुर्वी [Mahimna 32.] पत्रमारोप्य दीयताम् [Ś.6.] 'commit to writing', [V.2.14.]
   A letter, document; विवादेऽन्विष्यते पत्रं पत्राभावे तु साक्षिणः [Pt.1.43.]
   A challenge; आत्मनः पूजाख्यात्यर्थं गुणोत्कर्ष- प्रतिपादको लेखो यद्विपक्षोपरि दीयते तत्पत्रम् [N.7.93;] विद्याधर com.
   any thin leaf or plate of metal, a goldleaf.
   The wing of a bird, a pinion, feather of an arrow; यावद्वा मक्षिकायाः पत्रम् [Bṛi. Up.3.3.2;] [R.2.31;] सद्यः प्रवालोद्गमचारुपत्रे नीते समाप्तिं नवचूतबाणे [Ku.3.27.]
   A vehicle in general (car, horse, camel &c.); दिशः पपात पत्रेण वेगनिष्कम्पकेतुना [R.15.84;] [N.3.16;] [Mb.12.] 67.25; [Śi.12.2.]
   painting the person (particularly the face) with musk, sandal-juice or other fragrant substances; रचय कुचयोः पत्रं चित्रं कुरुष्व कपोलयोः [Gīt.12;] [R.13.55.]
   The blade of a sword, knife &c.
   A knife, dagger.
   Comp. अङ्गम् the Bhūrja tree.
   red sanders.
-अङ्गुलिः   drawing lines of painting with the finger on the person (throat, forehead &c.) with coloured sandal, saffron, or any other fragrant substance.
   अञ्जनम् ink.
   blacking.
-आढ्यम्   the root of long pepper.
-आलम्बनम्   a challenge; cf. पत्रा- लम्बनं करोति 'to challenge to a controversy'.
-आरूढ a.  a. written down.
-आवलिः  f. f.
   red chalk.
   a row of leaves.
   the lines of painting drawn on the body with cosmetics as a decoration.
   आवली a row of leaves.
   = ˚आवलि (3).
   mixture of young Aśvattha leaves with barley and honey.
-आहारः   feeding on leaves.
-ऊर्णम्   wove-silk, a sik-garment; स्नानीयवस्त्र- क्रियया पत्रोर्णं वोपयुज्यते [M.5.12.]
-उल्लासः   the bud or eye of a plant.
-काहला   the noise or sound made by the flapping of wings or rustling of leaves.
-कृच्छ्रम्   a sort of penance, drinking the infusion of leaves of various plants.
-गर्भा   a small cake with very thin layers inside (mar. चिरोटा).
-घना   a plant with full leaves (सातल).-झङ्कारः the current of a river.
-तण्डुला   a woman.-दारकः a saw.
-नाडिका   the fibre of a leaf.
-न्यासः   inserting feathers (into an arrow).
-परशुः   a file.
-पालः   a long dagger, large knife.
   (ली) the feathered part of an arrow.
   a pair or scissors.
-पाश्या   an ornament (a gold-leaf) on the forehead.
-पिशाचिका   An umbrella or a kind of cap made of leaves.
-पुटम्   a vessel of leaves; दुग्ध्वा पयः पत्रपुटे मदीयं पुत्रोपभुङ्क्ष्वेति तमादिदेश [R.2.65.] -पुष्पा the holy basil.
-बन्धः   adorning with flowers.-बा(वा)लः an oar.
-भङ्गः, -भङ्गिः, -ङ्गी  f. f.
   drawing lines or figures of painting on the face and person with fragrant and coloured substances, such as musk, saffron, sandal-juice, yellow pigment &c., as a mark of decoration; कस्तूरीवरपत्रभङ्गनिकरो मृष्टो न गण्डस्थले [Ś. Til.7.] (used frequently in K.).
   leaves or leafy branches fed to elephants; [Mātaṅga L.9.1.]
-मालः   calamus Rotung (mar. वेत).
-यौवनम्   a young leaf or sprout.-रञ्जनम् embellishing a page.
-रथः   a bird; [Rām.3.19.] 1; ज्वलन्तमग्निं तममित्रतापनः समास्तरत्पत्ररथो नदीभिः [Mb.1.] 32.25; व्यर्थीकृतं पत्ररथेन तेन [N.3.6.] ˚इन्द्रः N. of Garuḍa. ˚इन्द्रकेतुः N. of Viṣṇu; [R.18.13.]
-लता   a long knife or poniard.
-रे (ले) -खा, -वल्लरी, -वल्लि:, -वल्ली  f. f. see पत्रभङ्ग above; [R.6.72;16.67;] [Ṛs.6.7;] [Śi.8.56,59;] विपत्रलेखा निरलक्तकाधरा निरञ्जनाक्षीरपि विभ्रतीः श्रियम् [Ki.8.4.] -वाज a. furnished with feathers (as an arrow).
   वाहः a bird; अध्याकाशं बभ्रमुः पत्रवाहाः [Śi.18.73.]
   an arrow; प्रमुखेऽभिहताश्च पत्रवाहाः प्रसन्नं माधवमुक्तवत्सदन्तैः [Śi.2.25.]
   a letter-carrier.
-विशेषकः   lines of painting &c.; see पत्रभङ्ग; स्वेदोद्गमः किंपुरुषाङ्गनानां चक्रे पदं पत्रविशेषकेषु [Ku.3.33;] ---32---
-वेष्टः   a kind of ear-ring; विश्लेषिमुक्ताकल- पत्रवेष्टः [R.16.67.]
-शाकः   a vegetable consisting chiefly of leaves; पत्रशाकं तु बर्हिणः [Ms.12.65;] [Y.3.213.]
-शिरा   the vein or fibre of a leaf.
-श्रेष्ठः   the Bilva tree. -सूचिःf. a thorn.
-हिमम्   wintry or snowy weather.

पत्रम्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN | Sanskrit  Sanskrit |   | 
 noun  दीर्घं पर्णम्।   Ex. पलाण्डोः तृणादीनाञ्च पर्णानां पत्रम् इति आख्या।
ONTOLOGY:
भाग (part of)संज्ञा (Noun)
 noun  वेष्टनविरहितं तत् लेखपत्रं यद् पत्रगृहद्वारा विना अतिरिक्तपत्रमुद्रया प्रेषितुं शक्यते।   Ex. अधुना पत्रस्य मूल्यम् एकं रुप्यकम् अस्ति।
MERO STUFF OBJECT:
पत्रम्
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
 noun  कर्गजस्य स्थूलः भागः यः क्स्यापि विशेषस्य कार्यस्य कृते उपयुज्यते।   Ex. पत्रस्य नैकाः प्रकाराः सन्ति।
MERO STUFF OBJECT:
पत्रम्
ONTOLOGY:
भाग (part of)संज्ञा (Noun)
 noun  धातोः सः प्रकारः यः कर्गजम् इव सुपेशः भवति।   Ex. सः ताम्रस्य पत्रे लक्ष्मीयन्त्रम् निरमात्।
MERO STUFF OBJECT:
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
 noun  ग्रन्थस्य पत्रम्।   Ex. अस्मिन् ग्रन्थे शताधिकानि पत्राणि सन्ति।
HOLO COMPONENT OBJECT:
पत्रम्
HOLO MEMBER COLLECTION:
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
 noun  कस्यापि ग्रन्थस्य पुस्तिकायाः वा कर्गजः।   Ex. बालकेन अस्य पुस्तकस्य पत्रं छिन्नम्।
MERO COMPONENT OBJECT:
पत्रम्
ONTOLOGY:
भाग (part of)संज्ञा (Noun)
 noun  कर्गजपत्रे लिखितः वृत्तान्तः।   Ex. वन्दना विदेशस्थं भ्रातरं नियमेन पत्रं लिखति।
ONTOLOGY:
व्यक्ति (person)स्तनपायी (Mammal)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
malഎഴുത്ത്‌
mniꯆꯤꯊꯤ
urdخط , مکتوب , رسالہ , چٹھی , مراسلہ , رقعہ
 noun  लेखनार्थे चित्रणार्थे वा उपयुज्यमानं तृणलगुडादिविनिर्मितमज्जायाः पटसदृशम् अधिकरणम्।   Ex. तेन पत्रे मम हस्ताक्षरं कारितम्।
HYPONYMY:
MERO COMPONENT OBJECT:
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
 noun  सङ्गणकशास्त्रानुसारेण अनियताभिगस्मृतेः विद्यमानः निश्चितपरिमाणयुक्तः खण्डः ।   Ex. पत्रस्य परिवर्तनेन अभिस्मृतेः अपेक्षया व्यपदिष्टस्मृतिः अधिका वर्धते ।
ONTOLOGY:
अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
 noun  क्रीडापत्रस्य स्थूलकर्गजस्य प्रत्येकं भागः ।   Ex. क्रीडापत्रस्य पत्रं कलात्मकं तथा च वर्तुलाकारम् अस्ति
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
 noun  कृतककर्गजादिभिः विनिर्मितं चतुष्कोणं किञ्चित् स्थूलं वस्तु यस्योपरि किञ्चित् महत्त्वपूर्णं लेखितं वर्तते ।   Ex. तस्य पत्रं नष्टम् ।
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
   see : पक्षः, लेपपत्रम्, तेजःपत्त्रम्, फलम्, लेख्यपत्रम्, पर्णम्, अङ्कितः, पक्षः

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP