विदुर उवाच
ये त्वयाभिहिता ब्रह्मन सुताः प्राचीनबर्हिषः ।
ते रुद्रगीतेन हरिं सिद्धिमापुः प्रतोष्य काम ॥१॥
किं बार्हस्पत्येह परत्र वाथ ।
कैवल्यनाथप्रियपार्श्ववर्तिनः ।
आसाद्य देवं गिरिशं यदृच्छया प्रापू परं नूनमथ प्रचेतसः ॥२॥
मैत्रेय उवाच
प्रचेतसोऽन्तरुदधौ पितृरादेशकारिणः ।
जपयज्ञेन तपसा पुरत्र्जनमतोषयन ॥३॥
दशवर्षसहस्रान्ते पुरुषस्तु सनातनः ।
तेषामाविरभूत्कृच्छ्रं शान्तेन शमयन रुचा ॥४॥
सुपर्णस्कन्धमारुढो मेरुश्रृंगमिवाम्बुदः ।
पीतवासा मणिग्रीवः कुर्वन वितिमिरा दिशः ॥५॥
काशिष्णुना कनकवर्णविभुषणेन भ्राजत्कपोलवदनो विलसत्किरीटः ।
आष्टायुधैरनुचरैर्मुनिभिः सुरेन्दै रासेवितो गरुडकिन्नरगीतकीर्तिः ॥६॥
पीनायताष्टभुजमण्डलमध्यलक्ष्म्या स्पर्शच्छ्रिया परिवृतो वनमालयाऽऽद्यः ।
बर्हिष्मतः पुरुष आह सुतान प्रपन्नान पर्जन्यनादरुतया सघृणावलोकः ॥७॥
श्रीभगवानुवाच
वरं वृणीध्वं भंद्र वो यूयं मे नृपनन्दना ।
सौहार्देनापृथग्धर्मास्तृष्टोऽहं सौहृर्दन वः ॥८॥
योऽनुस्मरति सन्ध्यायां युष्माननुदिनं नरः ।
तस्य भ्रातुष्वात्मसाम्यं तथा भुतेषु सौहृदम ॥९॥
ये तु मां रुद्रगीतेन सायं प्रातः समाहिताः ।
स्तुवन्त्यहं कामन्वारान्द्रास्य प्रज्ञां च शोभनाम ॥१०॥
यद्युयं पितुरादेशमग्नहीष्ट्ग मुदान्विताः ।
अथो व उशती कीर्तिर्लोकाननु भविष्यति ॥११॥
भविता विश्रुतः पुत्रोऽनवमो ब्रह्मणो गुणैः ।
य एतामात्मवीर्येण त्रिलोकीं पुरयिष्यति ॥१२॥
कण्डो प्रम्लोचया लब्धा कन्या कमललोचना ।
तां चापविद्धां जगृहुर्भुरुहा नृपनन्दनाः ॥१३॥
क्षुत्क्षामाया मुखे राजा सोमः पीयुषवर्षिणीम ।
देशिनीं रोदमानाया निदधे स दयान्वितः ॥१४॥
प्रजाविसर्ग आदिष्टा पित्रा मामनुवर्तता ।
तत्र कन्यां वरारोहां तामुद्वहत माचिरम ॥१५॥
अपृथग्धर्मशीलांना सर्वेषा वः सुमध्यमा ।
अपृथग्धार्मशीलेयं भूयाप्तन्यर्पिताशया ॥१६॥
दिव्यवर्षसहस्राणां सहस्रमहतौजसः \
भौमन भोक्ष्यथ भोगान वै दिव्यांश्चानुग्रहान्न्मम ॥१७॥
अथ मय्यनपायिन्य भक्त्या पक्कगुणाशयाः ।
उपयास्यथ मद्धाम निर्विद्य निरयादतः ॥१८॥
गृहेष्वाविषतां चापि पुंसां कुशलकर्मणाम ।
मद्वार्तायातयामानां न बन्धाय गृहा मताः ॥१९॥
नव्यवदधृदये यज्ज्ञो ब्रह्मौतदब्रह्मावादिभिः ।
न मुह्रुन्ति न शोचन्ति न हृषन्ति यतो गताः ॥२०॥
मैत्रेय उवाच
एवंब्रुवाण पुरुषार्थभाजनं जनार्दनं प्रात्र्जलयः प्रचेतसः ।
तद्दर्शनध्वस्ततमोरजोमला गिरागृणन गद्गदया सुहृत्तमम ॥२१॥
प्रचेतस ऊचुः
नमो नमः क्लेशविनाशनाय निरुपितोदारगुणह्र्याय ।
मनोवचोवेगपुरोजवाय सर्वाक्षमार्गैरगताध्वने नमः ॥२२॥
शुद्धाय शान्ताय नमः स्वनिष्ठ्या मनस्यपार्थं विलसदद्वयाय ।
नमो गजत्स्थानलयोदयेषु गृहीतमायागुणविग्रहाय ॥२३॥
नमो विशुद्धसत्त्वाय हरये हरिमेधसे ।
वासुदेवाय कृष्णाय प्रभवे सर्वसात्वताम ॥२४॥
नमः कमलनाभयं नमः कमलमालिने ।
नमः कमलपादाय नमस्ते कमलेक्षण ॥२५॥
नमः कमलकित्र्जल्कपिशंगमलावाससे ।
सर्वभुतनिवासाय नमोऽयुंक्ष्महि साक्षिणे ॥२६॥
रुपं भगवता त्वेतदशेषक्लेशसंक्षयम ।
आविष्कृतंनः क्लिष्टानां किमन्यदनुकम्पितम ॥२७॥
एतावत्त्वं हि विभुभिर्भाव्यं दीनेषु वत्सलैः ।
यदनुस्मर्यते काले स्वबुद्धायाऽभस्ररन्धन ॥२८॥
येनोपशान्तिर्भुतानां क्षुल्लकानामपीहताम ।
अन्तर्हितोऽन्तहृदये कस्मान्नो वेद नाशिषः ॥२९॥
असावेव वरोऽस्माकमीप्सीतो जगतःपते ।
प्रसन्नो भगवान ये षामपवर्गगुरुर्गतिः ॥३०॥
वरं वृणीमहेऽथापि नाथ त्वत्परतः परात ।
न ह्रान्तस्त्वद्विभुतींना सोऽनन्त इति गीयसे ॥३१॥
पारिजातेऽत्र्जसा लब्धे सारंगोऽन्यन्न सेवते ।
त्वदंघ्रिमुलमासाद्य साक्षात्किं किं वृणीमहि ॥३२॥
यावत्ते मायया स्पृष्टा भ्रमाम इह कर्मभिः
तावद्भवत्प्रसंगांना संगः स्नान्नो भवे भवे ॥३३॥
तुलयाम अलवेनापि न स्वर्गं नापुनर्भवम ।
भगवत्संगिसंगस्य मर्त्यांना किमुताशिषा ॥३४॥
यत्रेंड्यन्ते कथा मृष्टास्तृष्णायां प्रशमो यतः ।
निर्वैरं यत्र भुतेषु नोद्वेगो यत्र कश्चन ॥३५॥
यत्र नारायणः साक्षाद्भगवान्नयासिनां गतिः ।
संस्तुयतें सत्कथासु मुक्तसंगैः पुनः पुनः ॥३६॥
तेषां विचरतां पदभ्यां तीर्थांना पावनेच्छया ।
भीतस्य किं न रोचेत तावकानां समागमः॥३७॥
वयं तु साक्षाद्भगवन भवस्य प्रियस्य सख्युः क्षणसंगमेन ।
सदुश्चिकित्स्यस्य भवस्य मृत्यो र्भिषक्तमं त्वाद्य गर्तिम गताः स्मः ॥३८॥
यन्नः स्वधीतं गुरवः प्रसादिता विप्राश्च वृद्धाश्च सदानुवृत्या ।
आर्या नताः सुहृदो भ्रातरश्च सर्वाणि भुतान्यनसुययैव ॥३९॥
यन्नः सुतप्तं तप एतदीश निरन्धसां कालमदभ्रमप्सु ।
सर्वं तदेतत्पुरुषस्य कालमदभ्रमप्सु ।
सर्वं तदेतत्पुरुषस्य भ्रुमो वृणोमहे ते परितोषणाय ॥४०॥
मनुः स्वयम्भुर्भगवान भवश्च येऽन्ये तपोज्ञानविशुद्धसत्वा ।
अदृष्टपारा अपि यन्महिम्रः स्तुवन्त्यथोत्वाऽऽत्मसमं गृणीमः ॥४१॥
नमः समाय शुद्धाय पुरुषाय पराय च ।
वासुदेवाय सत्वाय तुभ्यं भगवते नमः ॥४२॥
मैत्रेय उवाच
इति प्रचेतोभिरभिष्टुतो हरिः प्रीतस्तथेत्याह शरण्यवत्सलः ।
अनिच्छतां यानमतृत्पचक्षुषां ययौ स्वधामानपवर्गवीर्यः ॥४३॥
अथ निर्याय सलिलात्प्रचेतस उदन्वतः ।
वीक्ष्याकुप्यन्द्रुमैश्छन्नां गां गां रोदधुमिवोच्छ्रितैः ॥४४॥
ततोऽग्निमारुतौ राजन्नमुत्र्चन्मुखतो रुषा ।
महीं निर्वीरुधं कर्तुं संवर्तक इवात्यये ॥४५॥
भस्मसात्क्रियमाणांसतान्द्रुमान वीक्ष्य पितामहः ।
आगतः शमयामास पुत्रान बर्हिष्मतो नयैः ॥४६॥
तत्रावशिष्टा ये वृक्षा भीता दुहितरं तदा ।
उज्जह्रुस्ते प्रचेतोभ्य उपदिष्टाः स्वयम्भुवा ॥४७॥
ते च ब्रह्माण आदेशान्मारिषामुइपयेमिरे ।
यस्यां महदवज्ञानादजन्यजनयोनिजः ॥४८॥
चाक्षुचे त्वन्तरे प्राप्ते प्राक्सर्गे कालविद्रुते ।
यः ससर्ज प्रजा इष्टा स दक्षो दैवचोदितः ॥४९॥
यो जायमानः सर्वेषां तेजस्तेजस्विनांरुचा ।
स्वयोपादत्त दाक्ष्याच्च कर्मणां दक्षमब्रुवन ॥५०॥
तं प्रजासर्गरक्षायमनादिरभिषिच्य च ।
युयोज युयुजेऽन्यांश्च स वै सर्वप्रजापतीन ॥५१॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां चतुर्थस्कन्धे त्रिंशोऽध्यायः ॥३०॥