मैत्रेय उवाच
एतावदुक्त्त्वा विरराम शंकरः पत्न्यंगनाशं ह्युभयत्र चिन्तयन ।
सुहृद्दिदृक्षुः परिशंकिता भवा न्निष्क्रामती निर्विशती द्विधाऽऽस सा ॥१॥
सुहृद्दिदृक्षाप्रतिघातदुर्मनाः स्नेहाद्रुदत्यश्रुकलातिविह्लला ।
भवं भवान्यप्रतिपुरुषं रुषा प्रधक्ष्यतीवैक्षत जातवेपथुः ॥२॥
ततो विनिः श्वस्य सती विहाय तं शोकेन रोषेण च दुयता हृदा ।
पित्रोरगात्स्त्रेणविमुढधीर्गृहान प्रेम्णाऽऽत्मनो योऽर्धमदात्सतां प्रियः ॥३॥
तामन्वगच्छन द्रुतविक्रमां सती मेकां त्रिनेत्रानुचराः सहस्त्रशः ।
सपार्षदयक्षा मणिमन्मदादयः पुरो वृषेन्द्रास्तरसा गतव्यथाः ॥४॥
तां सारिकाकन्दुकदर्पणाम्बुजश्वेतातपत्रव्यजनस्रगादिभिः ।
गीतायनैर्दुन्दुभिशंखंवेणुभिर्वृषेन्द्रुमारोप्य विटकींता ययः ॥५॥
आब्रह्याघोषोर्जितयज्ञवैशसं विप्रर्षिजुष्टं विब्रुधैश्च सर्वशः ।
मृद्दार्वयःकांचनदर्भचर्मभिर्निसृष्टभान्डं यजनं समाविशत ॥६॥
तामागतां तत्र न कश्चनाद्रियद विमानितां यज्ञकृतो भयाज्जनः ।
ऋते स्वसृर्वै जननीं च सादराः प्रेमाश्रुकण्ठ्यः परिषस्वजुर्मुदा ॥७॥
सौदर्यसम्प्रश्नसमर्थवार्तया मात्रा च मातृष्वसृभिश्च सादरम ।
दत्तां सपर्यां वरमासनं च सा नादत्त पिताऽप्रतिनन्दिता सती ॥८॥
अरुद्रभागं तमवेक्ष्य चाध्वरं पित्रा च देवे कृतहेलनं विभौ ।
अनादृता यज्ञसदस्यधीश्वरी चुकोप लोकानिव धक्ष्यती रुषा ॥९॥
जगर्ह सामर्षविपन्नया गिरा शिवद्विषं धुमपथश्रमस्ययम ।
स्वतेजसा भुतगणान समूत्थितान निगृहा देवी जगतोऽभिश्रृण्वतः ॥१०॥
श्रीदेव्युवाज
न यस्य लोकेऽस्त्यतिशायनः प्रिय स्तथाप्रियो देहभृतां प्रियात्मनः ।
तस्मिन समस्तात्मनि मुक्तवैरकै ऋते भवन्तं कतमः प्रतीपयेत ॥११॥
दोषान परेषां हि गुणेषु साधवो गृह्णन्ति केचिन्न भवादृशा द्विज ।
गुणंश्च फल्गुन बहुलीकरिष्णवो महत्तमास्तेष्वविदद्भावानघम ॥१२॥
नाश्चर्यमेतद्यदसत्सु सर्वदा महाद्विनिन्दा कुणपात्मवदिषु ।
सेर्ष्य महापुरुषपादपांसुभि र्निरस्ततेजःसु तदेव शोभनम ॥१३॥
यद द्वयक्षरं नाम गिरेरितं नृणां सकृत्प्रसंगादघमाशु हन्ति तत ।
पवित्रकीर्ति तमलडघ्यशासनं भवानहो द्वेष्टि शिवं शिवेतर ॥१४॥
यत्पादपद्मं महतां मनोऽलिभि र्निषेवितं ब्रह्मारसासवार्थिभिः ।
लोकस्य यद्वर्षति चाशिषोऽर्थिन स्तस्मै भवान द्रुह्यार्ति विश्वबन्धवे ॥१५॥
किं वा शिवाख्यमशिवं न विदुस्त्वदन्ये ब्रह्मादयस्तवकीर्य जटाः श्मशाने ।
तन्माल्यभस्मनृकपाल्यवसप्तिशाचै र्ये मूर्धेभिर्दधति तच्चरणावसृष्टम ॥१६॥
कर्णीं पिधाय निरयाद्यदकल्प ईशे धर्मावितर्यसृणिभिर्नृभिरस्यमाने ।
छिन्द्यात्प्रसह्या रुशतीमसतीं प्रभुश्चे ज्जिह्लामसुनपि ततो विसृजेत्स धर्मः ॥१७॥
अतस्तवोप्तन्नमिदं कलेवरं न धारयिष्ये शितिकण्ठगर्हिणः ।
जग्धस्य मोहाद्धि विशुद्धिमन्धसी जुगुप्सितस्योद्धरणं प्रचक्षते ॥१८॥
न वेदवादाननुवर्तते मतिः स्व एव लोके रमतो महामुनेः ।
यथा गतिर्देवमनुष्ययोः पृथक स्व एव धर्मे न परं क्षिपेत्स्थितः ॥१९॥
कर्म प्रवृतं च निवृत्तमप्यृतं वेदे विविच्याभयलिंगमाश्रितम ।
विरोधि तद्योगपदैककर्तरि द्वयं तथा ब्रह्मणि कर्म नर्च्छति ॥२०॥
मा वः पदव्यः पितरस्मदास्थिता या यज्ञशालासु न धुमवर्त्मभः ।
तदन्नतृत्पैरसुभृद्धिरिडिता अव्यक्तलिंका अवधुतसेविताह ॥२१॥
नैतेन देहेन हरे कृतागसो देहोद्भवेनलमलं कुजन्मना ।
व्रीडा ममाभुत्कुजनपसंगत स्तज्जनम धिग यो महातामवद्यकृत ॥२२॥
गोत्रं त्वदीयं भगवान वृषध्वजो दाक्षायणीत्याह यदा सुदुर्मनाः ।
व्यपेतनर्मस्मितमाशु तद्धयहं व्युत्सक्ष्य एतत्कुणपं त्वदंगजम ॥२३॥
मैत्रेय उवाच
इत्यध्वरे दक्षमनुद्य शत्रुहन क्षितावुदींची निषसाद शान्तवाक ।
स्पृष्टा जलं पीतदुकुलसंवृता निमील्य दुग्योगपथं समाविशत ॥२४॥
कुत्वा समानावनिलौ जितासना सोदानमुत्थाप्य च नाभिचक्रतः ।
शनैर्हृदि स्थाप्य धियोरसि स्थितं कण्ठाद भ्रुवोर्ममध्यनिन्दितानयन ॥२५॥
एवं स्वदेह महतां महीयसा मुहुः समारोपितमंकमादरात ।
जिहासती दक्षरुषा मनस्विनी दधार गात्रेष्वनिलाग्निधारणाम ॥२६॥
ततः स्वभर्तश्चरणम्बुजासवं जगद्वरोश्चिन्तयती न चापरम ।
ददर्श देहो हतकल्मषः सती सद्यः प्रजज्वाल समाधिजाग्निना ॥२७॥
तत्पश्यतां खे भुवि चाद्भुतं महद हाहे ति वादः सुमहानजायत ।
हन्त प्रिया दैवतमस्य देवी जहावसुन केन सती प्रकोपिता ॥२८॥
अहो अनात्म्यं महदस्य पश्यत प्रजापतेर्यस्य चराचरं प्रजाः ।
जहावसुन यद्विमताऽऽत्मजा सती मनस्विनी मानमभीक्ष्णमर्हति ॥२९॥
सोऽयं दुर्मर्षहृदयो ब्रह्माध्रुक च लोकेऽपकीर्ति महतीमवाप्स्यति ।
यदंगजां स्वां पुरुषद्विडुद्यातां न प्रत्यषे धन्मृतये ऽपराधतः ॥३०॥
वदत्येवं जने सत्या दृष्ट्वासुत्यागमद्भुतम ।
दक्षं तपार्षदा हन्तुमुदतिष्ठन्नुदायुधाः ॥३१॥
तेषामापततां वेगं निशाम्य भगवान भृगुः ।
यज्ञघ्रघ्रेन यजुषा दक्षिणाग्नौ जुहाव ह ॥३२॥
अध्वर्युणा हूयमाने देवा उत्पेतुरोजसा ।
ऋभवो नाम तपसा सोमं प्राप्ताः सहस्त्रशः ॥३३॥
तैरलातायुधैः सर्वे प्रथमाः सहगुह्याकाः ।
हन्यमाना दिशो भेजुरुशद्भिर्ब्रह्मातेजसा ॥३४॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमंहंस्या संहितायां चतुर्थस्कन्धे सतीदेहोत्सर्गी नाम चतुर्थोऽध्यायः ॥४॥