तीर्थमाहात्म्य प्रकरणमें नर्मदा तथा उसके समीपवर्तीं तीर्थोंकी महिमा, मार्कण्डेय तथा युधिष्ठिरके संवादकी समाप्ति
मार्कण्डेय उवाच
ततो गच्छेत राजेन्द्र भृगुतीर्थमनुत्तमम ।
तत्र देवो भृगुः पुर्वं रुद्रमाराधयत पुरा ॥१॥
दर्शनात तस्य देवस्य सद्यः पापात प्रमुच्यते ।
एतत क्षेत्रं सुविपुलं सर्वपापप्रणाशनम ॥२॥
उपानहोस्तथा युग्मां देयमन्नं सकात्र्जनम ।
भोजनं च यथाशक्ति तदस्याक्षयमुच्यते ॥३॥
क्षरन्ति सर्वदानानि यज्ञदानं तपः क्रिया ।
अक्षयं तत तपस्तप्तं भृगुतीर्थे युधिष्ठिर ॥४॥
तस्यैव तपसोग्रेण तुष्टेन त्रिपुरारिणा ।
सांनिध्यं तत्र कथितं भृगुतीर्थे युधिष्ठिर ॥५॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र गौतमेश्वरमुत्तमम ।
यत्राराध्य त्रिशुलांग गौतमः सिद्धिमाप्नुयात ॥६॥
तत्र स्नात्वा नरो राजन उपवासपरायनः ।
कात्र्चनेन विमानेन ब्रह्मालोके महीयते ॥७॥
वृषोत्सर्गं ततो गच्छेच्छाश्वतं पदमाप्नुयात ।
न जानन्ति नरा मुढा विष्णोर्मायाविमोहिताः ॥८॥
धौतपापं ततो गच्छेदं धौतं यत्र वृषेण तु ।
नर्मदायां स्थितं राजनं सर्वपातकनाशनम ।
तत्र तीर्थे नरः स्नात्वा ब्रह्माहत्यां व्यपोहति ॥९॥
तत्र तीर्थे तु राजेन्द्र प्राणत्यागं करोति यः ।
चतुर्भुजस्त्रिनेत्रश्च हरतुल्यबलो भवेत ॥१०॥
वसेत कल्पायुतं साग्रं शिवतुल्यापराक्रमः ।
कालेन महता जातः पृथिव्यामेकराड़ भवेत ॥११॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र हंसतीर्थमनुत्तमम ।
तत्र स्नात्वा नरो राजन ब्रह्मालोके महीयते ॥१२॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र सिद्धों यत्र जनार्दनः ।
वराहतीर्थमाख्यांता विष्णुलोकगतिप्रदम ॥१३॥
ततो गच्छेत राजेंन्द्र चन्द्रतीर्थमनुत्तमम ।
पौर्णमास्यां विशेषेण स्नानं तत्र समाचरेत ।
स्नातमात्रो नरस्तत्र चंन्द्रलोके महीयते ॥१४॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र कन्यातीर्थमनुत्तमम ।
शुक्लपक्षे तृतीयांयां स्नानं तत्र समाचरेत ।
स्नातमात्रो नरस्तत्र पृथिव्यामेकराड़ भवेत ॥१५॥
देवतीर्थं ततो गच्छेत सर्वदेवनमस्कृतम ।
तत्र स्नात्वा च राजेन्द्र दैवतैः सह मोदते ॥१६॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र शिखितीर्थमनुत्तमम ।
यत तत्र दीयते दानं सर्वं कोटिगुणं भवेत ॥१७॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र तीर्थं पैतामहं शुभम ।
यत तत्र क्रियते श्राद्धं सर्वं तदक्षयं भवेत ॥१८॥
सावित्रीतीर्थमासाद्य यस्तु प्राणान परित्यजेत ।
विधुय सर्वपापानि ब्रह्मलोके महीयते ॥१९॥
मनोहरं तु तत्रैव तीर्थंक परमशोभनम ।
तत्र स्नात्वा नरो राजन दैवतैः सह मोदते ॥२०॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र मानसं तीर्थमुत्तमम ।
स्नात्वा तत्र नरो राजन रुद्रलोके महियते ॥२१॥
स्वर्गबिन्दुं ततो गच्छेत तीर्थं देवनमस्कृतम ।
तत्र स्नात्वा नरो राजन दुर्गतिं नैव गच्छति ॥२२॥
अप्सरेशं ततो गच्छेत स्नानं तत्र समाचरेत ।
क्रीडते नाकलोकस्थो ह्राप्सरोभिः स मोदते ॥२३॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र भारभुतिमनुत्तमम ।
उपोषितोऽर्चयेदीशं रुद्रलोकं महीयते ।
अस्मिस्तीर्थे मृतो राजन गाणपत्यमवाप्नुयात ॥२४॥
कार्तिके मासि देवेशमर्चयेत पार्वतीपतिम ।
अश्वमेधात दशगुणं प्रवदन्ति मनीषिणः ॥२५॥
वृषभं यः प्रयच्छेत तत्र कुन्देन्दुसप्रभम ।
वृषयुक्तेन यानेन रुद्रलोकं स गच्छति ॥२६॥
एतत तीर्थ समासाद्य यस्तु प्राणान परित्याजेत ।
सर्वपापविशुद्धात्मा रुद्रलोकं स गच्छति ॥२७॥
जलप्रवेशं यः कुर्यात तस्मिस्तीर्थे नराधिप ।
हंसयुक्तेन यानेन स्वर्गलोकं स गच्छति ॥२८॥
एरण्ड्या नर्मदायास्तु संगमं लोकविश्रुतम ।
तत्र तीर्थंक महापुण्यं सर्वपापप्रणाशनम ॥२९॥
उपवासपरो भूत्वा नित्यं व्रतपरायणः ।
तत्र स्नात्वा तु राजेन्द्र मुच्यते ब्रह्माहत्यया ॥३०॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र नर्मदोदधिसंगमम ।
जमदग्निरिति ख्यातः सिद्धो यत्र जनार्दनः ॥३१॥
तत्र स्नात्वा नरो राजन नर्मदोदधिसंगमें ।
त्रिगुणं चाश्वमेधस्य फलं प्राप्नोति मानवः ॥३२॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र पिंगलेश्वरमुत्तमम ।
तत्र स्नात्वा नरो राजन रुद्रलोकं महीयते ॥३३॥
तत्रोपवासं यः कृत्वा पश्येत विमलेश्वरम ।
सप्तजन्मकृतं पापं हित्वा याति शिवालयम ॥३४॥
ततो गच्छेत राजेन्द्र आलिकातीर्थमुत्तमम ।
उपोष्य रजनीमेकां नियतो नियताशनः ।
अस्य तीर्थस्य महाम्त्यान्मुच्यते ब्रह्माहत्यया ॥३५॥
एतानि तव संक्षेपात प्राधान्यात कथितानि तु ।
न शक्य विस्तराद वक्तुं संख्या तीर्थेषु पाण्डव ॥३६॥
एषा पवित्रा विमला नदी त्रैलोक्यविश्रुता ।
नर्मदा सरितां श्रेष्ठा महादेवस्य वल्लभा ॥३७॥
मनसा संस्मरेद्यस्तु नर्मदां वै युधिष्ठिर ।
चान्द्रायणशतं साग्रं लभते नात्र संशयः ॥३८॥
अश्रद्दधानाः पुरुषा नास्तिक्यं घोरमाश्रिताः ।
पतन्ति नरके घोरे इत्याह परमेश्वरः ॥३९॥
नर्मदां सेवते नित्यं स्वयं देवो महेश्वरः ।
तेन पुण्या नदी ज्ञेया ब्रह्माहत्यापहारिणी ॥४०॥
इति श्रीकूर्मपुराणे षटसाहस्रयां संहितायामुपरिविभागे चत्वारिंशोऽध्यायः ॥४०॥