अधिकार

{ adhikārḥ }

बर'/बड़ो (Bodo) WN

   See : मोनथाय

हिन्दी (hindi) WN

 noun  वह अधिकार जिसके आधार पर कोई वस्तु अपने पास रखी अथवा किसी से ली या माँगी जा सकती हो   Ex. सीता का भी इस सम्पत्ति पर अधिकार है ।

HYPONYMY:

नागरिकता उत्तराधिकार कस्टडी ज़मींदारी अधिवासित्व आभुक्ति मानवाधिकार सूचना का अधिकार पेटेंट प्रतिलिप्याधिकार

ONTOLOGY:

ज्ञान (Cognition) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

हक़ हक स्वत्व स्वत्त्व स्वत्वाधिकार स्वत्त्वाधिकार दावा दखल दख़ल मालिकाना अधिकृति इख्तियार अख़्तियार अख्तियार इख़्तियार तहत इजारा

Wordnet:

asm অধিকাৰ

bd मोनथाय

ben অধিকার

guj અધિકાર

kan ಅಧಿಕಾರ

kok अधिकार

mal അവകാശം

mar अधिकार

mni ꯍꯛ

nep अधिकार

ori ଅଧିକାର

san अधिकारः

tel అధికారము

urd حق , اختیار , دخل , دعویٰ , اجارہ , اجارہ داری , , تحت

 noun  वह योग्यता या सामर्थ्य जिसके कारण किसी में कुछ कर सकने का बल आता है   Ex. कुछ लोग अपने अधिकार का दुरुपयोग करते हैं ।

HYPONYMY:

सत्ता निषेधाधिकार इंद्रत्व

ONTOLOGY:

गुण (Quality) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

शक्ति ताकत ताक़त

Wordnet:

kas حَق

kok अधिकार

san अधिकारः

urd زور , صلاحیت , طاقت , قوت , اختیار

   See : क़ब्ज़ा, वश, आधिपत्य

कोंकणी (Konkani) WN

 noun  खंयचीय वस्त वा संपत, बी हांचेर जावपी बळाचें प्रभुत्व   Ex. सैनिकांनी कोंट आपल्या ताब्यांत घेतलें / ह्या वाठारांत डाकवांचो ताबो आसा

HYPONYMY:

विशेशाधिकार एकाधिकार अधिकार मताधिकार वांटो विचाराधिकार इश्क्रितूर

ONTOLOGY:

स्वामित्व (possession) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

ताबो

Wordnet:

asm অধিকাৰ

bd बेंथायाव लाबोना

ben অধিকার

guj અધિકાર

hin क़ब्ज़ा

kan ಅಧಿಕಾರ

kas قبضہٕ

mal കീഴടക്കല്

mar ताबा

mni ꯈꯨꯗꯨꯝ꯭ꯆꯟꯕ꯭ꯐꯤꯕꯝ

nep अधिकार

ori ଅଧିକାର

pan ਕਬਜ਼ਾ

tam ஆதிக்கம்

tel అధికారం

urd قبضہ , قابو , تسلط , اختیار , زور , دعوی , اقتدار

 noun  जाच्या आदारार खंयचीय वस्तू आपले लागीं दवरूं येता वा कोणाय कडल्यान घेवं वा मागूं येता असो अधिकार   Ex. सीतेचोय हे संपत्तीचेर अधिकार आसा

HYPONYMY:

नागरीकताय दायजी फाटकारपण अधिवासित्व मानवाधिकार सुचनेचोअधिकार

ONTOLOGY:

ज्ञान (Cognition) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

हक्क दावो

Wordnet:

asm অধিকাৰ

bd मोनथाय

ben অধিকার

guj અધિકાર

hin अधिकार

kan ಅಧಿಕಾರ

mal അവകാശം

mar अधिकार

mni ꯍꯛ

nep अधिकार

ori ଅଧିକାର

san अधिकारः

tel అధికారము

urd حق , اختیار , دخل , دعویٰ , اجارہ , اجارہ داری , , تحت

 noun  जाका लागून कोणाय मदीं कितेंय करपाचें बळ येता अशी योग्यताय वा सामर्थ्य   Ex. कांय लोक आपल्या अधिकाराचो दुरुपेग करतात

HYPONYMY:

सत्ता निशेधाधिकार इंद्रत्व

ONTOLOGY:

गुण (Quality) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

शक्त तांक ताकद ताकत

Wordnet:

kas حَق

san अधिकारः

urd زور , صلاحیت , طاقت , قوت , اختیار

 noun  जाचेर आपलो अधिकार वा हक्क सांगूं येता असो पदार्थ   Ex. तो आपलो अधिकार घेवन गेलो

ONTOLOGY:

वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

bd मोनथायनि मुवा

ben অধিকারের বস্তু

hin अध्यर्थ

kas سامان

mal സ്വത്തുക്കൾ

mni ꯃꯁꯥꯒꯤ꯭ꯑꯣꯏꯕ꯭ꯄꯣꯠ ꯆꯩ

nep अध्यर्थ

ori ଅଧ୍ୟର୍ଥ

tam உரிமைப்பொருள்

tel అదీకృత వస్తువు

urd اثاثہ , سرمایہ , اسباب

   See : सत्ता, सत्ता, राज्य

A dictionary, Marathi and English

   A public charge or employment; an office, post, place. 2 Right, title, authority, justness of claim or pretension. 3 Province; proper office or business: also authority; right of action. 4 In grammar. A general rule laid down; a governing direction or statement; a precept or word heading and applying to a number of particulars: also the application of such rule or precept. 5 Subject, theme, matter proposed or contemplated. Ex. ब्रह्मज्ञान उद्देशून वेदांत प्रवृत्त झाला तस्मात् त्यामध्यें ब्रम्हज्ञानाचाच अ0 6 Rule, government, exercising or holding authority.

Aryabhushan School Dictionary

  m  An office. Authority. Rule.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  आधिपत्य , प्रभत्व , वर्चस्व , हक्क ;
 ना.  योग्यता .

मराठी (Marathi) WN

 noun  अधिकारी असण्याची अवस्था अथवा भाव   Ex. इथे तुमचा अधिकार चालणार नाही.

ONTOLOGY:

भौतिक अवस्था (physical State) ➜ अवस्था (State) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm বিষয়াগিৰী

guj અધિકારીપણું

hin अफ़सरी

kas اَفسٔری , مٲلِکٲزی

kok शाणेपण

mni ꯑꯆꯧ ꯑꯁꯥꯡꯒꯤ꯭ꯃꯑꯣꯡ

nep अफसरी

ori ଅଫିସରିଆ ଢଙ୍ଗ

san अधिकारित्वम्

urd افسری , افسریت

 noun  एखादी गोष्ट स्वतःपाशी बाळगायचा, अथवा एखाद्याकडून घेण्याचा वा मागण्याचा अधिकार   Ex. सीतेचादेखील ह्या संपत्तीवर अधिकार आहे.

HYPONYMY:

नागरिकत्व वारसा अधिवासित्त्व जमिनदारी माहितीचा अधिकार मानवाधिकार

ONTOLOGY:

ज्ञान (Cognition) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

हक्क स्वामित्व मालकी

Wordnet:

asm অধিকাৰ

bd मोनथाय

ben অধিকার

guj અધિકાર

hin अधिकार

kan ಅಧಿಕಾರ

kok अधिकार

mal അവകാശം

mni ꯍꯛ

nep अधिकार

ori ଅଧିକାର

san अधिकारः

tel అధికారము

urd حق , اختیار , دخل , دعویٰ , اجارہ , اجارہ داری , , تحت

 noun  अशी योग्यता ज्यामुळे एखाद्याला एखादी गोष्ट करण्याची शक्ती प्राप्त होते   Ex. काही लोक आपल्या अधिकाराचा दुरुपयोग करतात.

HYPONYMY:

सत्ता नकाराधिकार इंद्रत्व

ONTOLOGY:

गुण (Quality) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas حَق

kok अधिकार

san अधिकारः

urd زور , صلاحیت , طاقت , قوت , اختیار

   See : स्वामित्व, सत्ता

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. 
   सत्तेचें स्थान ; जबाबदारीची जागा .
   धनीपणा ; वर्चस्व ; प्रभुत्त्व ; हक्क .
   कार्यक्षेत्र ; मर्यादा ; प्रांत .
   योग्यता . अधिकार तैसा करुं उपदेश । जैसा पाहोनि अधिकार । तैसें बोलावें उत्तर । - तुगा ८१७ .
   ( व्या . ) सर्व साधारण नियम , विधान , दिग्दर्शक वाक्य ; कांहीं विशिष्ट गोष्टींना लागू होणारा सामान्य नियम अथवा मथळा ; अशा नियमाचा उपयोग .
   विषय ; प्रकरण ; ज्याविषयीं विचार केला आहे तें . ब्रह्मज्ञान उद्देशून वेदांत प्रवृत्त झाला तस्मात त्यामध्यें ब्रह्मज्ञानाचाच अधिकार .
   राज्य ; अधिसत्ता ; अमलदारी . [ सं . अधि + कृ ].
०च्युत   भ्रष्ट - वि . ( प्रधान , सुभेदार इ० मानाच्या ) अधिकारापासून भ्रष्ट ; अधिकारावरुन - नोकरीवरुन काढलेला ; कमी केलेला .
०च्युति   भ्रंश - पुस्त्री . सत्तानाश ; पदच्युति ; अपकर्ष ; र्‍हास .
०त्याग   विसर्जन अधिकारोत्सर्ग - पु . सत्ता किंवा स्थान सोडणें ; अधिकार टाकणें .
०बाजी  स्त्री. अधिकाराची हौस . पटेल कमिटीचा रिपोर्टच अधिक विश्वसनीय ठरत असतां , तो रिपोर्ट सरकारजमा करण्यांत यावा आणि ज्या अधिकार्‍यांनीं निष्कारण गोळीबार करुन शेंपन्नास इसम नाहक ठार केले ते अधिकारी सरकारच्या दृष्टीनें सच्चे ठरुन आपली अधिकारबाजी गाजवीत रहावे . यापेक्षां न्यायदेवतेचा उपमर्द तो कोणता ? - के १६ - ९ - ३० .
०विभागणी   ( इं . डिसेंट्रलायझेशन ) एकाकडेसच सर्व अधिकार न ठेवतां कांहीं वांटून देणें ; मध्यवर्ती सरकार व वसाहती किंवा प्रांतिक सरकार यांच्यामधील अधिकाराची वांटणी . जेथें अशी अधिकार विभागणी असेल तेथें स्वराज्य नांदत नसून गुलामगिरीच वावरत आहे असें खुशाल म्हणावें . - के २ - १२ - ३० .
०शिष्टाई   एकाद्या अधिकाराच्या स्थानीं असल्यामुळें वागणुकींत दाखवावयाची अदब , गौरव वगैरे . स्थ वि . स्थानापन्न ; सत्ताधिष्टित . [ सं . ]

नेपाली (Nepali) WN

 noun  कुनै वस्तु या सम्पत्ति आदिमा हुने बलपूर्वक स्वामित्व   Ex. सैनिकले किलोलाई आफ्नो अधिकारमा लिए / यस क्षेत्रमा डाकुहरूको रगरगी छ

HYPONYMY:

विशेषाधिकार एकाधिकार अधिकार मताधिकार कोटा

ONTOLOGY:

स्वामित्व (possession) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

वश काबु संरक्षण

Wordnet:

asm অধিকাৰ

bd बेंथायाव लाबोना

ben অধিকার

guj અધિકાર

hin क़ब्ज़ा

kan ಅಧಿಕಾರ

kas قبضہٕ

kok अधिकार

mal കീഴടക്കല്

mar ताबा

mni ꯈꯨꯗꯨꯝ꯭ꯆꯟꯕ꯭ꯐꯤꯕꯝ

ori ଅଧିକାର

pan ਕਬਜ਼ਾ

tam ஆதிக்கம்

tel అధికారం

urd قبضہ , قابو , تسلط , اختیار , زور , دعوی , اقتدار

 noun  त्यो अधिकार जसको आधारमा कुनै वस्तु आफूसँग राख्‍ने अथवा कसैसँग लिने वा माग्न सकिन्छ   Ex. सीताको पनि यस सम्पत्तिमा अधिकार छ

HYPONYMY:

नागरिकता कुनै स्थान उत्तराधिकार अधिवास

ONTOLOGY:

ज्ञान (Cognition) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

हक स्वत्व दाबी

Wordnet:

asm অধিকাৰ

bd मोनथाय

ben অধিকার

guj અધિકાર

hin अधिकार

kan ಅಧಿಕಾರ

kok अधिकार

mal അവകാശം

mar अधिकार

mni ꯍꯛ

ori ଅଧିକାର

san अधिकारः

tel అధికారము

urd حق , اختیار , دخل , دعویٰ , اجارہ , اجارہ داری , , تحت

 noun  त्यो योग्यता वा सामर्थ्य जसका कारण कसैमा केही गर्ने सक्ने बल आउँछ   Ex. कतिपय मान्छे आफ्नो अधिकारको दुरुपयोग गर्छन्

HYPONYMY:

सत्ता निषेधाधिकार

ONTOLOGY:

गुण (Quality) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

शक्ति स्वत्व हक

Wordnet:

kas حَق

kok अधिकार

san अधिकारः

urd زور , صلاحیت , طاقت , قوت , اختیار

 noun  स्वत्व लेख प्रमाण-पत्र वा स्वत्वसम्बन्धी कागज-पत्र   Ex. अधिकार अनुसार नै तपाईंलाई उनको सम्पत्ति दिइनेछ

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

bd मोनथायनि फोरमान लिरथाय

ben স্বত্বাধিকার পত্র

guj અધિકારપ્રમાણ

hin अधिकार अभिलेख

kas ؤصِیت نامہِ

kok मालकीपत्र

mni ꯂꯧ꯭ꯏꯪꯈꯣꯜꯒꯤ꯭ꯄꯇꯥ

ori ଅଧିକାର ଅଭିଲେଖ

pan ਅਧਿਕਾਰ ਅਭਿਲੇਖ

san अधिकार अभिलेखः

tam உரிமை பத்திரம்

urd اختیاررکارڈ

   See : आधिपत्य, हक

A Sanskrit English Dictionary

अधि-कार  m.  m. authority

ROOTS:

अधि कार

   government, rule, administration, jurisdiction
   royalty, prerogative
   title
   rank
   office
   claim, right, especially to perform sacrifices with benefit
   privilege, ownership
   property
   reference, relation
   a topic, subject
   a paragraph or minor section
   (in Gr.) government, a governing-rule (the influence of which over any number of succeeding rules is called अनु-वृत्ति q.v.)

The Practical Sanskrit-English Dictionary

अधिकारः [adhikārḥ]   1 Superintendence, watching over; स्त्रीषु कष्टोऽधिकारः [V.3.1;] यः पौरवेण राज्ञा धर्माधिकारे नियुक्तः Ś.1 superintendence of religious matters.
   Duty, office, charge; power, post of authority; authority; मन्त्राधि- कारः Kau.A.1 निर्णयाधिकारे ब्रवीमि [M.1.] I say this in the capacity of a judge; अविश्रमोऽयं लोकतन्त्राधिकारः [Ś.5;] द्वीपिनस्ताम्बूलाधिकारो दत्तः [Pt.1,] तुल्योद्योगस्तव दिनकृतश्चाधिकारो मतो नः [V.2.1.;] अर्थ˚ administration of pecuniary matters स्वाधिकारात् प्रमत्तः [Me.1;] अधिकारे मम पुत्रको नियुक्तः [M.5;] यः सर्वाधिकारे नियुक्तः प्रधानमन्त्री स करोतु, अनुजीविना पर˚ चर्चा न कर्तव्या [H.2;] शिल्पाधिकारे योग्येयं दारिका M.1 fit to be initiated in to the fine arts.
   Sovereignty, government or administration, jurisdiction, rule; स्वाधिकार- भूमौ वर्तिष्यते Ś.7 seat of government or jurisdiction, ˚खेदं निरूप्य [Ś.5.]
   Position, dignity, rank; हृताधिकारां मलिनाम् [Y.1.7] deprived of the position or rights or privileges of a wife.
   (a) Right, authority, privilege, claim, title (as to wealth, property &c.); right of ownership or possession; अधिकारः फले स्वाम्यमथिकारी च तत्प्रभुः [S. D.296;] वत्सेऽधिकारः स्थितः [Mv.4.38] it now belongs to the child. (b) Qualification or authority to perform certain specified duties, civil, sacrificial, religious &c.; as the अधिकार of a king to rule and protect, of a Brāhmaṇa to sacrifice, of a Vaiśya to till or trade &c.; शूद्रोऽधिकारहीनोऽपि [Y.3.262;] with loc.; निषेकादिस्मशा- नान्तो मन्त्रैर्यस्योदितो विधिः । तस्य शास्त्रेऽधिकारोऽस्मिन् ज्ञेयो नान्यस्य कस्यचित् [Ms.2.16;] श्राद्धाधिकारसम्पदस्तु इति भवन्तो ब्रुवन्तु (repeated in Śrāddha ceremonies).
   Prerogative of a king.
   Effort, exertion; कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन [Bg.2.47] your business is with action alone &c.
   Relation, reference; स राघवस्तत्र तदा प्रलापाञ् शुश्राव लोकस्य समागतस्य । आत्माधिकारा विविधाश्च वाचः [Rām.2.17.43.] कथा विचित्राः पृतनाधिकाराः [Mb.]
   Place = अधिकरण; महत्खलु पुरुषाधिकारं ज्योतिः [M.1.]
   A topic, paragraph or section; प्रायश्चित्त˚ Mit.; See अधिकरण.
   Counting, enumeration, occasion for counting; संसत्सु जाते पुरुषाधिकारे [Ki. 3.51] (गणनाप्रस्तावे).
   (In gram.) A head or governing rule, which exerts a directing or governing influence over other rules; e. g. सर्वस्य द्वे [P.VIII.1.1;] समर्थानां प्रथमाद्वा; प्राग्दीव्यतोऽण् IV.1.82-3; तत्पुरुषः II. 1.22; अधिकारोऽयं Sk. (This अधिकार is of three kinds; सिंहावलोकितं चैव मण्डूकप्लुतमेव च । गङ्गाप्रवाहवच्चापि अधिकारस्त्रिधा मतः ॥.) अधिकार also means a word or sūtra extending over in the following सूत्रs up to a particular limit.-Comp.
-विधिः   determination or statement of qualifications to do particular acts; as राजा राजसूयेन यजेत.
-स्थ -आढ्य a.  a. possessed of authority, invested with office.

Shabda-Sagara

अधिकार  m.  ( -रः)
   1. Authority.
   2. Supremacy.
   3. Rule, government. 4. Right, title.
   5. Property, ownership.
   6. Privilege.
   7. Duty, office.
   8. A chapter, a section.
   9. The use of royal insignia.
   10. (In grammar; Government, the dependance of a form on a previous one.
    E. अधि over, and कार what makes, from कृ

ROOTS:

अधि कार कृ

   with घञ् affix; what gives or exercises pre-eminence.