आरुह्

{ āruh }

A Sanskrit English Dictionary

आ-√ रुह्    1. P. -रोहति ( aor. -रुक्षत् and Ved. -रुहत् [ [Pāṇ. 3-1, 59]]; Inf. -रु॑हम्, [RV. x, 44, 6]) Ā. (2. sg. आ॑-रोहसे, [RV. i, 51, 12])

to ascend, mount, bestride, rise up, [RV.]; [AV.]; [ŚBr.]; [MBh.]; [R.]; [Hariv.]; [Śak.]; [Kathās.] &c.;

to arise, come off, result, [Kathās.]; [Kum.] &c.;

to venture upon, undertake;

to attain, gain, [RV.]; [MBh.]; [Kathās.]; [Ragh.] &c.:

Caus. -रोहयति & -रोपयति, to cause to mount or ascend;

to raise, [RV.]; KātyŚr.; [R.]; [BhP.]; [Pañcat.] &c.;

to string (a bow), [MBh.]; [Hariv.]; [Kum.]; [Śak.] &c.;

to cause to grow;

to plant, [Kathās.] &c.;

to place, deposit, fasten, [MBh.]; [R.]; [BhP.]; [Yājñ.];

to produce, cause, effect, [Kathās.]; [Prab.]; [MārkP.];

to attribute, [BhP.]; [Vedāntas.]; [Sāh.] &c.:

Desid. P. -रुरुक्षति, to wish to ascend or mount, [RV.]; [BhP.]; [MBh.]

ROOTS:

आ √ रुह्

आ-रुह्  mfn.  2. mfn. ifc. ascending, [RV. i, 124, 7]

ROOTS:

आ रुह्

आ-रुह्  f.  f. ( क्) excrescence, shoot (of a plant), [AV. xiii, 1, 9.]

ROOTS:

आ रुह्

The Practical Sanskrit-English Dictionary

आरुह् [āruh]   1 [P.]
To ascend, mount, bestride, get upon (with acc., sometimes loc.); सिंहासनमारुरोह [K.111;] आरुरुह् रथादिषु [Bk.14.8;] आरूढकुलालचक्रमिव [Mu.5.5;] mounted on a potter's wheel; 7.12.
To ride upon, get ascendancy over, domineer over (fig.); वृषल भृत्यमिव मामारोढुमिच्छसि [Mu.3;] [Pt.1.36.]
To venture upon, undertake, enter upon, make; प्रतिज्ञामारोढुं पुनरपि चलत्येष चरणः [Mu.3.3,27;] so यौवनारूढ, योगारूढ.
To attain, gain, get to, reach; सौन्दर्यस्य पारमारूढा न वा [Dk.88;] [Ki.2.13;] तुलां यदारोहति दन्तवाससा [Ku.5.34;] आरुरोह कुमदाकरोपमाम् [R.19,34.] The senses of this root are modified according to the noun with which it is joined; आरूढरुषा [Ku.7.67] excited to anger; तदागमारूढगुरुप्रहर्षः [R. 5.61;] मन्त्रिपदमारूढः [Mu.6;] तर्कारूढा 6.19 engaged in guessing; [Ś.5.9;] शीघ्रं बुद्धिमारोहति Ś. B. strikes the mind; यौवनपदवीमारूढः attained his majority; अवस्थान्तर- मारूढा [M.3;] संशयं पुनरारुह्य [H.1.7] running a risk; संशयमारुरोह शैलः [Ki.13.16.] -Caus. (रोह-प-यति)
To cause to go up or ascend, raise up, elevate; अमात्योऽ- स्मान्पुरातनीमवस्थामारोपयिष्यति Mu.2 will raise or elevate; शूलानारोपयेत् [Y.2.273;] आरोपिता मनोविषयमात्मनः [Ku.6.17.]
To cause to mount or sit (on oneself) (Ātm.); करेणुरारोहयते निषादिनम् [Śi.12.5.]
To cause to grow, plant (lit).
To establish, instal, seat (fig.); राज्ये चारोपिता वयम् [Mu.7.18;] इत्यारोपितपुत्रास्ते [R.15.91.]
To cause, produce, bring out; उष्माणम् [K.15;] प्रणयम् 134,142; आरोपितप्रीतिरभूत् 173,212; प्रतापमारोपयितुम् 11, 119 show or exhibit.
To place, fix, direct; अङ्कमा- रोप्य placing in the lap; [R.3.26,14.27;] [Ku.1.37;] चक्षुः˚ cast a look at; [Pt.1.243;] आशीर्वादमारोपयन्तः [Ki.18.46] conferring or pronouncing; आभरणभारमङ्गेषु नारोपयन्ति [K.23] put or wear; पत्रे आरोपितं कुरु [Ś.6.] commit to paper; आरोप्यते शिला शैले [H.2.46.]
To entrust to, appoint to, charge with; मन्त्रिणि राज्यभार- मारोप्य [K.57;] अमात्यपदे आरोपितः [Pt.1.]
To cause to go to or attain a particular state; करतलं कर्णपूरता- मारोपितम् [K.6;] आरोपय गरीयस्त्वम् 27 raise to greatness 315; [Dk.118.]
To ascribe, attribute, impute; आत्मन्या- रोपिताभिमानाः [K.18,185;] छाया हि भूमेः शशिनो मलत्वेनारो- पिता शुद्धिमतः प्रजाभिः [R.14.4.]
To string (as a bow); धनुरारोपयन् [U.4;] तं देशमारोपितपुष्पचापे [Ku.3.35;] [Bk.14.8.]
आरुह् [āruh] a.  a. Ved. Ascending; [Rv.1.124.7.] f.
Excrescence.
A shoot (of a plant); यास्ते रुहः प्ररुहो यास्त आरुहः [Av.13.1.9.]

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

verb  आरोहणानुकूलव्यापारः।   Ex. पितामहः वेगेन सोपानम् आरोहति।

HYPERNYMY:

प्रस्था

ONTOLOGY:

() ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

Wordnet:

asm উঠা

guj ચઢવુ

mal കയറുക

nep चड्नु

verb  वाहनादिषु आसनानुकूलः व्यापारः।   Ex. राजा अश्वम् आरोहत्।

HYPERNYMY:

उपविश्

ONTOLOGY:

() ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

Wordnet:

asm উঠা

ben চড়া

guj ચઢવું

hin चढ़ना

kan ಹತ್ತು

kas کَھسُن سَوار گَژُھن

mal കയറുക

mar आरूढणे

mni ꯇꯣꯡꯕ

nep चढनु

ori ଚଢ଼ିବା

pan ਚੜਣਾ

tam ஏறுதல்

tel ఎక్కడం

urd چڑھنا , سوار ہونا , بیٹھنا , سواری کرنا

See : आक्रम्, रुह्