करूणापर पदे - भाग ४

१२७१
( राग-ताल व चाल वरील )
स्वामी तुझ्या वियोगें । घटका जाताती युगें । धांवें तूं लागवेगें हो रामा ॥ध्रु०॥
बहु दीस जाले भेटि । धीर न धरवे पोटीं । चिंता वाटते मोठी रे रामा ॥१॥
नको करूं उदासीन । चरणीं लागलें मन । जिणें पराधेन हो रामा ॥२॥
धीर न घरे मना । उतावेळ हें जाणा । येईं हो प्राणमोहना हो रामा ॥३॥
नेम होता केला । तोहि टळोनी गेला । काय अन्याय म्यां केला हो रामा ॥४॥
तप्त जाली काया । तुज रामा भेटावया । येईं रे तूं प्राणसखया रे रामा ॥५॥
अंतर जाणावें । दासा सांभाळावें । आतां निष्ठुर न व्हावें हो रामा ॥६॥

१२७२
( चाल-हे दयाळुवा० )
झडकरिं यावें आजि राघवें । आळी घेतली माझिया जीवें ॥ध्रु०॥
विषय खंगला रंग मंगला । मानस उतावेळ रामा तुझे भेटीला ॥१॥
दीनवत्सला हृदयकोमळा । तुजविणें सकळ कळा तेचि अवकळा ॥२॥
चरणपंकजीं वृत्ति गुंतलीं । रामदास म्हणे माझी सांडी कां केली ॥३॥

१२७३
( राग-सारंग; ताल-धुमाळी )
द्‌‍याळा राघवा हो ॥ध्रु०॥
तनु घननीळ सलिल लोचन । मोचनदेव नमो । कुंडलमंडित दंडितदानव । मानवदेव नमो ॥१॥
विधिहर सुंदर बंदिति सुल्लभ । दल्लभदेव नमो । पालय दासिलासविभूषण । भूषणदेव नमो ॥२॥

१२७४
वियोग नको रे रामा, वियोग० ॥ध्रु०॥
मज उपाय तुजविण काय । आहे हें तूं पाहें ॥१॥
वाटे उदास खंती जिवास ॥ ये रे भेटि दे रे ॥२॥
तुझी वास रामदास ॥ पाहे उभा राहे ॥३॥

१२७५
( राग-मैरवी; चाल-हे दयाळु० )
मांबुजाननं मांबुजाननं मांबुजाननं मांबुदोहि मे ॥ध्रु०॥
योगिरंजनं चापभंजनं । जनकजपाते विश्वमोहनं ॥१॥
विबुधकारणं शोकहारणं । अरिकुलांतकं भयनिवारणं ॥२॥
जयकृपालयं दासपालयं । चरणपंकजे देहि मे लयं ॥३॥

१२७६
( चाल-नामामध्यें उत्तम० )
काय करणें सखया रामराया । मज संसारीं घातलें त्वां कासया ।
धांवें धांवें संकटें ने विलाय । वाट पाह्तो माझया कुडावया ॥ध्रु०॥
निर्गुणस्वरुप पाहतां आकळेना । वृत्ति वैमवीं गुंतली हे वळेना ॥१॥
सगुणभाव मोडला ब्रह्मज्ञानें भक्ति । नावडे लटक्या स्वाभिमानें ।
वेढां लाविलें चेटकी या मायेनें । मायाजाळीं गुंतलों आम्ही दीनें ॥२॥
बोले करुणावचनीं रामदासा । चित्त चंचळ मन जालें उदास ।
दीनानाथ देखोनि केली आस । रामें बंधन तोडिलें भवपाश ॥३॥

१२७७
( राग-बिहाग; ताल-दादरा; चाल-रामीं रंगलें० )
परम कठिण शीण वाटतो रे । रामाकारणें कंठ दाटतो रे ॥ध्रु०॥
अंतर गुंतलें काय करणें रे । संसारीं धारिष्ट किती धरणें रे ॥१॥
वियोग विषम काळ पातला रे । जीव हा दुःखानळीं घातला रे ॥२॥
अंतरीं आणिक कांहीं नावडे रे । रामदासीं रामकथा आवडे रे ॥३॥

१२७८
( राग-कानडा; ताल-दादारा; चाल-सद्‌गुरु सेवीं०)
तनमनधन रे राघवा । मी शरण अनन्य रे ॥ध्रु०॥
निवळ निवळ रे राघवा । तूं निर्मळ निश्चळ रे ॥१॥
चंचळ चपळ रे राघवा । दास म्हणे त्यासी तूं अकल रे ॥२॥

१२७९
( राग-कल्याण; ताल-धुमाळी; चाला-संसारीं संतोष०)
प्रारब्ध पडिलें उणें । तें काय करिल शाहणे। लौकिक राखिला नवजाय होय लाजिरखाणें ॥ध्रु०॥
काय करावें तें कळेन । केला प्रयत्न फळेना । होणार तेंही पालटेना । कर्मरेखा टळेना ॥१॥
अंतरीं विवेक आठवे । परी कांहीं न फांवे । पराधेन नाहीं सुटिका । तेणें शोक दुणावे ॥२॥
केलिया नव्हे पाठांतर । पडे सर्व विसर । निरूपण सदा ऐकिजे । परि नाहीं विचार ॥३॥
अभ्यास तो सर्व मोडला । प्रबोध बुडाला । मनाऐसें कांहीं न घडे । तेणें संताप आला ॥४॥
दास म्हणे रघुनायका । आतां काय करावें । भक्त म्हणें परि नेणता । मज हातीं धरावें ॥५॥

१२८०
( राग-जयजयवंती; ताल-धुमाळी )
काय गा करावें रामा । नुलंघे प्रपंचप्रेमा । सवळ मायेची सीमा । उलंघवी रे स्वामिया ॥ध्रु०॥
मायिक शब्दांचे ठसे । देहीं देहबुद्धि वरो । मन हें वासनामिसें । विषयीं गुंतलें आहे ॥१॥
वासनेचा थारा मोडे । तरीच स्वहित घडे । परि हें मज न घडे । स्वजनांचिनि संगें ॥२॥
रामीरामदास म्हणे । ठकिलें या मीपणें । संगदोषें येणें जाणें । न चुके चि आयागमन ॥३॥