पुनर्

{ punar }

A Sanskrit English Dictionary

पुनर्  n.  ind. back, home, in an opposite direction, [RV.] &c. &c. (with √ 1. गम्, या, to go back or away; with √ दा, to give back, restore; with √ भू, to turn round; with √ अस् and dat., to fall back upon)
भूयस्   again, once more (also with ), ib. (with √ भू, to exist again, be renewed, become a wife again, re-marry)
पुनः प्°   again and again, repeatedly, ib. (mostly which with न = nevermore)
पुनर् अपरम्   further, moreover, besides, ib. (also ; आदौ-पुनर्-पश्चात्, at first-then-later)
अथ वा   however, still, nevertheless, [MBh.]; [Kāv. &c.] (at the end of a verse it lays stress on a preceding , अपि वा, or वा alone; पुनर् अपि, even again, on the other hand, also; कदा प्°, at any time, ever; किम् प्°, how much more or less? however; पुनर्-पुनर्, now-now; at one time - at another time).

The Practical Sanskrit-English Dictionary

पुनर् [punar]   ind.
   Again, once more, anew; न पुनरेवं प्रवर्ति- तव्यम् [Ś.6;] किमप्ययं बटुः पुनर्विवक्षुः स्फुरितोत्तराधरः [Ku.5.83;] so पुर्नभू 'to become a wife again.'
   Back, in an opposite direction (mostly with verbs); पुनर्दा 'to give back, restore'; पुनर्या
-इ-गम्   &c. 'to go back, return' &c.
   On the other hand, on the contrary, but, however, nevertheless, still (with an adversative force); प्रसाद इव मूर्तस्ते स्पर्शः स्नेहार्द्रशीतलः । अद्याप्यानन्दयति मां त्वं पुनः क्वासि नन्दिनि [U.3.] 14; मम पुनः सर्वमेव तन्नास्ति [U.3.]
   Further, furthermore, besides; पुनः पुनः 'again and again,' 'repeatedly', 'frequently'; पुनः पुनः सुतनिषिद्धचापलम् [R.3.42;] किं पुनः 'how much more', or 'how much less'; see under किम्. पुनरपि again, once more, and also; on the other hand.-Comp.
-अन्वयः   returning; किंवा गतोऽस्य पुनरन्वयमन्यलोकम् [Bhāg.6.14.57.]
-अपगमः   going away again.
-अर्थिता   a repeated request.
-आगत a.  a. come back, returned; गोव्रजात् पुनरागतम् [Ms.11.195.]
-आगमः, -मनम्   coming back, return; भस्मीभूतस्य देहस्य पुनरागमनं कुतः Sarva. S.; इष्टकामप्रसिद्ध्यर्थं पुनरागमनाय च Pūja Mantram.
-आधानम्, -आधेयम्   renewing the consecrated fire; पुनर्दारक्रियां कुर्यात् पुनराधानमेव च [Ms.5.168.]
   आवर्तः return.
   repeated birth.
-आवर्तिन् a.  a. returning to mundane existence; आ ब्रह्मभुवनाल्लोकाः पुनरावर्तिनोऽर्जुन [Bg.8.16.]
-आवृत्  f. f. तिःf.
   वचनम् repetition.
   repeated scriptural injunction.
-वत्सः   a weaned calf that begins to suck again.
-वसुः   (usually dual)
   the seventh lunar mansion (consisting of two or four stars); गां गताविव दिवः पुनर्वसू [R.11.36.]
   an epithet of Viṣṇu.
   of Śiva.
-विवाहः   remarriage.
-संस्कारः (पुनःसंस्कारः)   repetition of any Saṁskāra or purificatory ceremony.
-संगमः, -संधानम् (पुनःसंधानम्   &c.)
   reunion.
   rekindling the sacred fire when it has been extinguished.
-संभवः (पुनःसंभवः)   being born again (into the world), metempsychosis.
   repetition.
   return to worldly existence repetition of birth; करोति पुनरावृत्तिस्तेषामिह न विद्यते [Y.3.194.]
   revision, another edition (of a book &c.).
-उक्त   a.
   said again, repeated, reiterated.
   superfluous, unnecessary; शशंस वाचा पुनरुक्तयेव [R.2.68;] [Śi.7.64.]
   (क्तम्), पुनरुक्तता repetition.
   superfluity, redundancy, uselessness, tautology; [V.5.15;] व्यापारैः पुनरुक्त- भुक्तविषयैरेवंविधेनामुना संसारेण कदर्थिताः [Bh.3.78.] ˚जन्मन् m. a Brāhmaṇa (द्विजन्मन्). पुनरुक्तवदाभासः seeming tautology, appearance of repetition, regarded as a figure of speech; e. g. भुजंगकुण्डलीव्यक्तशशिशुभ्रांशुशीतगुः । जगन्त्यपि सदापायादव्याच्चेतोहरः शिवः [S. D.632;] (here the first impression of the tautology is removed when the passage is rightly understood; cf. also K. P.9 under पुनरुक्तवदाभास).
-उक्तिः  f. f.
   repetition.
   superfluity, uselessness, tautology.
-उत्थानम्   rising again, resurrection.-उत्पत्ति f.
   reproduction.
   return of birth, metempsychosis.
-उत्पादनम्   reproduction.
-उपगमः   return; क्वायोध्यायाः पुनरुपगमो दण्डकायां वने वः [U.2.13.]
-उपोढा, -ऊढा   a woman married again.
-क्रीया  f. f. repetition, doing again; न च कृतस्य क्रमानुग्रहार्थं पुनःक्रिया न्याय्या । ŚB. on [MS.12.1.16.]
-गमनम्   return, going again. -जन्मन्n. repeated birth, metempsychosis; मामुपेत्य तु कौन्तेय पुनर्जन्म न विद्यते [Bg.8.16.]
-जात a.  a. born again.
-डीनम्   a particular manner of flying; [Mb.8.41.28.]
-णवः, -नवः   'growing again and again', a finger-nail.-दारक्रिया marrying again, taking a second wife; [Ms.5.168.]
-नवा   hog-weed, Boerhavia Procumbens (Mar. घेटुळी).
-पुना (पुनःपुना)  N. N. of a river in Behār; कीकटेषु गया रम्या नदी पुण्या पुनःपुना [Vāyu. P.]
-प्रत्युपकारः   returning one's obligations, requital.
-प्रसवः   (See प्रतिप्रसवः) प्रतिषिद्धस्य पत्न्या अध्ययनस्य पुनःप्रसवे न किंचिदस्ति प्रमाणम् ŚB. on [Ms.6.1.24.]
-भव a.  a. born again.
   (वः) transmigration, repeated or recurring birth; metempsychosis; अदृष्टाश्रुतवस्तुत्वात् स जीवो यत् पुनर्भवः [Bhāg. 1.3.32;] ममापि च क्षपयतु नीललोहितः पुनर्भवं परिगतशक्तिरात्मभूः [Ś.7.35;] [Ku.3.5.]
   a finger nail, hair; [Mb.13.111.98;] -भविन् m. the sentient soul.
-भावः   new birth, repeated birth; न गच्छन्ति पुनर्भावं मुनयः संशितव्रताः [Mb.12.279.5;] मेने पुनर्भावमिवात्मनश्च [Bu. Ch.3.25.]
-भूः  f. f.
   a (virgin) widow remarried.
   re-existence.
   भोगः repeated enjoyment.
   return of fruition.
   repeated possession.

Shabda-Sagara

पुनर्   Ind.
   1. Again, once more.
   2. But, on the contrary, neverthe- less, however.
   3. Assuredly, certainly.
   4. A particle indicating division or change of subject.
    E. पण् to praise, अर् aff., and the radical vowel changed to उ.

ROOTS:

पण् अर् उ