वचनम्

{ vacanam }

The Practical Sanskrit-English Dictionary

वचनम् [vacanam]   [वच्-ल्युट्]
   The act of speaking, uttering. saying.
   Speech, an utterance, words (spoken), sentence; ननु वक्तृविशेषनिःस्पृहा गुणगृह्या वचने विपश्रितः [Ki.2.] 5; प्रीतः प्रीतिप्रमुखवचनं स्वागतं व्याजहार [Me.4.]
   Repeating, recitation.
   A text, dictum, rule, precept, a passage of a sacred book; शास्त्रवचनम्, श्रुतिवचनम्, स्मृति- वचनम् &c.
   An order, a command, direction; शुश्रूषां गौरवं चैव प्रमाणं वचनक्रियाम् (कुर्यात्) [Rām.2.12.26;] मद्वच- नात् 'in my name', 'by my order'.
   Advice, counsel, instruction.
   Declaration, affirmation.
   Pronunciation (of a letter) (in gram.).
   The signification or meaning of a word; अत्र पयोधरशब्दः मेघवचनः.
   Number (in gram.); (there are three numbers, singular, dual and plural).
   Dry ginger. -Comp.
-अवक्षेपः   abusive speech.
-उपक्रमः   introduction, exordium.
-उपन्यासः   suggestive speech, insinuation. -करa. obedient, doing what is ordered. (-रः) the author or enunciator of a rule or precept.
-कारिन् a.  a. obeying orders, obedient.
-क्रमः   discourse.
-क्रिया   obedience; यथा पितरि शुश्रूषा तस्य वा वचनक्रिया [Rām.2.19.22;2.12.26.]
-गोचर a.  a. forming a subject of conversation.
-गौरवम्   deference to a command.
-ग्राहिन् a.  a. obedient, compliant, submissive.
-पटु a.  a. eloquent.
-मात्रम्   mere words, unsupported assertion.
-विरोधः   inconsistency of precepts, contradiction or incongruity of texts.-व्यक्तिः f.
   The exact implication of a statement (i. e. the exact specification of its उद्देशपद and विधेयपद); अन्या हि वचनव्यक्तिर्विधीयमानस्य, अन्या गुणेन संबध्यमानस्य ŚB. on [MS.3.1.12.] ˚भेदः divergence in the implication of the statement; न च विधेर्विधिनैकवाक्यभावो भवति । वचनव्यक्ति- भेदात् ŚB. on [MS.6.1.5.]
   interpretation; यदा अनुवादपक्षस्तदा आहिताग्नेः । यदा विधिपक्षः तदा अनाहिताग्नेः । उभयथा वचनव्यक्तिः प्रतीयते ŚB. on [MS.6.8.8.]
-शतम्   a hundred speeches, i. e. repeated declaration, reiterated assertion.-सहायः a companion in conversation.
-स्थित a.  a. (वचने- स्थित also) obedient, compliant.

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  संज्ञाविशेषः, व्याकरणशास्त्रे नामपदेषु प्रातिपदिकबोध्यपदार्थानां संङ्ख्यावबोधनम् तथा च क्रियापदेषु अभिहितानां कारकाणां संङ्ख्यावबोधनम् विधानम्।   Ex. यल्लिङ्गं यद् वचनं या च विभक्तिः विशेष्यस्य तल्लिङ्गं तद् वचनं सा एव विभक्तिः विशेषणस्य।

HYPONYMY:

एकवचनम् बहुवचनम्

ONTOLOGY:

ज्ञान (Cognition) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

mal വചനം

tam எண்(இலக்கணம்)

urd وَچَن , تعداد

 noun  मनुष्यस्य मुखात् निर्गतः सार्थः शब्दः।   Ex. तद् वचनं वद यद् सुभाषितम् अस्ति।

HYPONYMY:

प्रवचनम् स्तुतिः सुभाषितम्

ONTOLOGY:

संप्रेषण (Communication) ➜ कार्य (Action) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

वाणी स्वरः गीः गिरा रवः वाक् कणठरवः वचस् उक्तः व्याहारः व्याहृतिः भाषितम् लपितम् कण्ठध्वनिः

Wordnet:

bd बोसोन

ben বচন

guj વચન

hin वचन

kan ವಚನ

kok वाणी

mal വാക്ക്

mni ꯋꯥꯉꯥꯡ

nep वचन

ori ବଚନ

pan ਬੋਲ

tam பேச்சு

tel మాట

urd بات , بیان , بول بچن ,

   See : प्रतिज्ञा, भाषा, कथनम्, उक्तिः, सन्देशः