वचनम् [vacanam] [वच्-ल्युट्]
The act of speaking, uttering. saying.
Speech, an utterance, words (spoken), sentence; ननु वक्तृविशेषनिःस्पृहा गुणगृह्या वचने विपश्रितः
[Ki.2.] 5; प्रीतः प्रीतिप्रमुखवचनं स्वागतं व्याजहार
[Me.4.] Repeating, recitation.
A text, dictum, rule, precept, a passage of a sacred book; शास्त्रवचनम्, श्रुतिवचनम्, स्मृति- वचनम् &c.
An order, a command, direction; शुश्रूषां गौरवं चैव प्रमाणं वचनक्रियाम् (कुर्यात्)
[Rām.2.12.26;] मद्वच- नात् 'in my name', 'by my order'.
Advice, counsel, instruction.
Declaration, affirmation.
Pronunciation (of a letter) (in gram.).
The signification or meaning of a word; अत्र पयोधरशब्दः मेघवचनः.
Number (in gram.); (there are three numbers, singular, dual and plural).
Dry ginger. -Comp.
-अवक्षेपः abusive speech.
-उपक्रमः introduction, exordium.
-उपन्यासः suggestive speech, insinuation. -करa. obedient, doing what is ordered. (-रः) the author or enunciator of a rule or precept.
-कारिन् a. a. obeying orders, obedient.
-क्रमः discourse.
-क्रिया obedience; यथा पितरि शुश्रूषा तस्य वा वचनक्रिया
[Rām.2.19.22;2.12.26.] -गोचर a. a. forming a subject of conversation.
-गौरवम् deference to a command.
-ग्राहिन् a. a. obedient, compliant, submissive.
-पटु a. a. eloquent.
-मात्रम् mere words, unsupported assertion.
-विरोधः inconsistency of precepts, contradiction or incongruity of texts.-व्यक्तिः f.
The exact implication of a statement (i. e. the exact specification of its उद्देशपद and विधेयपद); अन्या हि वचनव्यक्तिर्विधीयमानस्य, अन्या गुणेन संबध्यमानस्य ŚB. on
[MS.3.1.12.] ˚भेदः divergence in the implication of the statement; न च विधेर्विधिनैकवाक्यभावो भवति । वचनव्यक्ति- भेदात् ŚB. on
[MS.6.1.5.] interpretation; यदा अनुवादपक्षस्तदा आहिताग्नेः । यदा विधिपक्षः तदा अनाहिताग्नेः । उभयथा वचनव्यक्तिः प्रतीयते ŚB. on
[MS.6.8.8.] -शतम् a hundred speeches, i. e. repeated declaration, reiterated assertion.-सहायः a companion in conversation.
-स्थित a. a. (वचने- स्थित also) obedient, compliant.