७६४
पांडुरंगकांती दिव्य तेज झळकती ।
रत्नकीळ फांकती प्रभा ।
अगणित लावण्य तेज पुंजाळलें ।
न वर्णवे तेथींची शोभा ॥१॥
कानडा हो विठ्ठलु कर्नाटकु ।
त्यानें मज लाविलें वेधी ।
खोळ बुंथी घेऊनी खुणेची पालवी ।
आळविल्या साधुनेदी ॥२॥
शब्देंवीण संवादु दुजेवीण अनुवादु हें तव कैसेनि गमे ।
परेहि परते बोलणे खुंटले ।
वैखरी कैसेनि सांगे ॥३॥
पायां पडू गेलों तंव पाउलचि न दिसे ।
उभाची स्वयंभु असे ।
समोर कीं पाठीमोरा न कळे ।
ठकचि पडिले कैसें ॥४॥
क्षेमालागीं जीव उतावीळ माझा ।
म्हणवुनि स्फुरताती बाहो ।
क्षेम देऊं गेलें तव मीची मी एकली ।
आसवला जीव राहो ॥५॥
बापरखुमादेविवरु ह्रदयींचा जाणुनी अनुभवु सौरसु केला ।
दृष्टीचा डोळा पाहूं गेलें ।
तंव भीतरी पालटु झाला ॥६॥
७६५
अनुपम्य मनोहर ।
कांसे शोभे पितांबर ।
चरणीं ब्रिदाचा तोडर ।
देखिला देवो ॥१॥
योगियाची कसवटी ।
दावितसे नेत्रपुटीं ।
उभा भीवरेच्या तटी ।
देखिला देवो ॥२॥
बापरखुमादेविवरु ।
पुंडलिका अभयकरु ।
परब्रह्म साहाकारु देखिला देवो ॥३॥
७६६
नाहीं जाती कूळ तुझें म्या पुसिले ।
परि मन मावळलें देखोनिया ॥१॥
तुझेंचि कुवाडें संगिन तुजपुढें ।
तेणें मुक्तीची कवाडे उघडती ॥२॥
दुजापाशी सांगतां वाटे लाजिरवाणें ।
हांसतील पिसुणें प्रपंचाची ॥३॥
आतां उगवितांचि भले नुगवितां सापंडलें ।
ज्ञानदेव बोले निवृत्तीशीं ॥४॥
७६७
नित्य धर्म नाम पाठ ।
तोचि वैकुंठीची वाट ।
गुरु भजनी जो विनट ।
तोचि हरिभक्तु जाणावा ॥१॥
धन्य धन्य त्याचा वंश ।
धन्य तो आला जन्मास ।
तयाजवळी ह्रषीकेश ।
सर्वकाळ नांदतु असे ॥२॥
रामकृष्ण स्मरण जप ।
तेंचि तयाचें अमुप तप ।
तो वास करील कोटी कल्प ।
वैकुंठ पीठ नगरीशी ॥३॥
ज्ञानदेवी जप केला ।
हरि समाधीसी साधिला ।
हरिमंत्रें प्रौक्षिला ।
सर्व संसार निर्धारे ॥४॥
७६८
उपजोनी नरदेहीं ।
जयाशी हरिभक्ति नाहीं ।
तोचि भूमिभारु पाही ।
व्यर्थ जन्म त्याचा गेला ॥१॥
पशुप्राणी तया जोडी ।
नेघेचि हरिनाम कावडी ।
तो कैसेनि परथडी ।
नामेवीण पावेल ॥२॥
जिव्हा बेडुकी चावट ।
विसरली हरिनाम पाठ ।
ते चुकले चुकले वाट ।
वैकुंठीची जाण रया ॥३॥
बापरखुमादेवी निर्धार ।
नामें तरले सचराचर ।
जो रामकृष्णीं निरंतर ।
जिवें जपु करील रया ॥४॥
७६९
रामकृष्ण जप सोपा ।
येणें हरती जन्म खेपा ।
संसारु तुटेल महा पापा ।
धन्य भक्त तो धरातळीं ॥१॥
जया हरीची जपमाळी ।
तोचिं पडिला सर्व सुकाळी ।
तया भय नाहीं कदा काळीं ।
ऐसें ब्रह्मा बोलियला ॥२॥
बापरखुमादेवी हरी ।
नामें भक्ताशी अंगीकारी ।
नित्य सेवन श्रीहरि ।
तोचि हरीचा भक्त जाणावा ॥३॥
७७०
अवघाचि श्रृंगारु डोईचे दुरडी ।
डोळेचि मुरडी परतोनिया ॥१॥
देखिलें स्वरुप विठ्ठल नामरुप ।
पारुषेना चित्त त्याचे चरणाहुनी ॥२॥
बापरखुमादेवीवरु विठ्ठल सुखनिधी ।
अवघीची उपाधी तुटली माझी ॥३॥
७७१
कासवीचें तूप जेवी ।
आकाश घालीपां पेवीं ।
वांजेंचें बाळ खेळवी ।
रुदना करी रया ॥१॥
पाहे पा नवल चोज ।
म्या देखिलें पा मज ।
गुह्यांचे गुज ।
जाणरे मना ॥२॥
मृगजळ सागर भला ।
डोंगरें ओणवा विझविला ।
समुद्र तान्हेला ।
जीवनालागी ॥३॥
ज्ञानदेव ऐसें म्हणे ।
कापुराची मैस घेणें ।
दुधावीण सांजवणे ।
भरलें दिसे ॥४॥
७७२
जीवन कैसें तान्हेजत आहे ।
मन धाले परि न धाये ॥१॥
पुढती पुढती राजा विठ्ठल पाहे ।
निरंजनी अंजन लेईजत आहे ॥२॥
आपुलें निधान आपण पाहे ।
निवृत्ति गार्‍हाणें मांडले आहे ॥३॥
बापरखुमादेवीवर विठ्ठलाचे पाये ।
विसंबला क्षण माझा जीव जाऊं पाहे ॥४॥
७७३
अवचित वरपडी जालिये अंबुलिया ।
लाजिले आपुलिया सकळ गोता ॥१॥
एकांतीचें सुख भोगी आपुलिया सरीसी ।
दोहीचि सरसी गती झाली ॥२॥
बापरखुमादेवीवर विठ्ठल लाधला ।
मज घेऊनि गेला बाईये वो ॥३॥
७७४
अंबुला विकुनी पवित्र झाली ।
पोटीचीं बाळें कौतुकीं मारिलीं ॥१॥
पापा वेगळी मी जाले वो नारी ।
विठ्ठला घरीं नादंतसे ॥२॥
आशा तृष्णा नणंदा मारिल्या ।
शेजारीं राहविल्या संतसंगें ॥३॥
बापरखुमादेवीवर विठ्ठल भोगिला ।
मज पैं लाधला गुणेविण ॥४॥
७७५
पांचही वर्‍हाडी पांच ठायीं बोळविली ।
येरा दिधली मिठी देखा ॥१॥
आंबुलियाचें सुख माझें मी भोगी ।
सेवेशीं रिघे अंगोअंगी ॥२॥
बापरखुमादेवीवरु विठ्ठल जोडला ।
वेव्हारा मुकला बाईये वो ॥३॥
७७६
गरुवार जाली अंबुला व्याली ।
व्येउनिया मेली माझ्या ठाई ॥१॥
जेथें ठाव ना ठेवणी निघाली कोनी ।
तेथें सुईणी हात नाहीं ॥२॥
बापरखुमादेवीवरा विठ्ठली शेजबाज ।
सहज सहजाकार अंबुला देखा ॥३॥
७७७
ऐशिया माजी तो निज एकांती राहिला ।
विठ्ठल अनुसरला भावें एके ॥१॥
नित्य प्रळय निद्रिस्त नित्य पळय मृत्यु ।
कल्पांती जीव जात मायाहीं नाहीं तेथ ॥२॥
तेचि तूं होउनि राहे विश्वासी ।
ठायींच्या ठायीं निवशी अरे जना ॥३॥
तेथें नाहीं दु:ख नाहीं तहान भूक ।
विवेका विवेक नाहीं तेथें ॥४॥
ऐसें तें पाहोनी तये तृप्ति राहोनी ।
तेंचि तूं जाणोनी होई बापा ॥५॥
बापरखुमादेवीवरु विठ्ठलुगे माये ।
स्वस्वरुपीं राहे तये कृपा ॥६॥
७७८
सखीप्रती सखी आदरे करी प्रश्न ।
जीव शिव पूर्ण कैसा दिसे ॥१॥
सखी सांगे मात उभयतां ब्रह्म ।
नाहीं हो विषम हरीवीण ॥२॥
सूर्य प्रकाश मही घटमठीं समता ।
तैसा हा उभयतां बिंब एका ॥३॥
बापरखुमादेवीवर विठ्ठल जिवाचा ।
व्यापक शिवाचा शिवपणें ॥४॥
७७९
सांग सखिये बाई मज हें न कळे ।
कैसा हा अकळे सम तेजें ॥१॥
भाव दृढ धरी चित्ताची लहरी ।
प्रकृती कामारी सत्रावीची ॥२॥
येरी म्हणे वाजट झाली हो पुराणें ।
समरस जाणे कोणे घरीं ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे आदिमध्य समता ।
सुखें पहातां चढे हातां ॥४॥
७८०
पूर्वप्राप्ती दैवयोगें पंगु जालो मी अज्ञान ।
विषय बुंथी घेउनिया त्याचें केलें पोषण ।
चालतां धर्म बापा विसरलों गुह्य ज्ञान ।
अवचटें गुरुमार्गे प्रगट ब्रह्मज्ञान ॥१॥
दाते हो वेग करा कृपाळुवा श्रीहरि ।
समता सर्व भावीं शांति क्षमा निर्धारी ।
सुटेल विषयग्रंथी विहंगम आचारी ॥२॥
शरण रिघे सदगुरु पाया पांग फिटेल पांचाचा ।
पांगुळलें आपेआप हा निर्धारु पै साचा ।
मनामाजी रुप घाली मी माजी तेथें कैचा ।
हरपली देहबुध्दि एकाकार शिवाचा ॥३॥
निजबोध धवळा शुध्द यावरी आरुढ पै गा ।
क्षीराब्धि वोघ वाहे तेथें जायपा वेगा ।
वासना माझी ऐसी करी परिपूर्ण गंगा ।
नित्य हें ज्ञान घेई अद्वैत रुपलिंगा ॥४॥
पावन होशी आधीं पांग फिटेल जन्माचा ।
अंधपंग विषयग्रंथीं पावन होशील साचा ।
पाडुरंग होसी आधी फळ पीक जन्माचा ।
दुष्ट बुध्दि टाकी वेगी टाहो करी नामाचा ॥५॥
ज्ञानदेव पंगपणें पांगुळली वासना ।
मुरालें ब्रह्मीं मन ज्ञेय ज्ञाता पुरातना ।
दृश्य हें लोपलें बापा परती नारायणा ।
निवृत्ती गुरु माझा लागो त्याच्या चरणा ॥६॥