भजन - १११
मराठे शूर-वीरांनो ! निकामा स्वस्थ का बसला ?
धैर्यबल खोवुनी सगळे, भिकारी दास कां झाला ? ॥धृ॥
बघा इतिहास थोडासा, आपुल्या वाडवडिलांचा ।
शिवाजी 'शिवबा' म्हणवताना, रायगडि छत्रपति झाला ॥१॥
कधी शिवला न भीतीला, रंगला राजनीतीला ।
म्हणे 'दंडीन दुष्टाला, वाकविन थोर जरि असला' ॥२॥
गर्जला सिंह जणु धावे, मिळविला तोरणा किल्ला ।
राष्ट्रीचे दास्य खंडुनी, सुखी केले जना सकला ॥३॥
शोभते का तुम्हा ऎसे, तयाचे वंश म्हणवोनी ? ।
प्राण द्या राष्ट्र-सेवेला, भितीने भ्याड का झाला ? ॥४॥
अहो ! मरणे अणी जगणे, दोन्हिही सारखे अपणा ।
ती तुकड्यादास सांगतसे, चमकुनी प्राण द्या अपुला ॥५॥
भजन - ११२
कसा हरि ! स्वस्थ तू आता ? वेळ ही काय उरलीसे ? ।
राहिला धर्म किती ऎसा, तुला का याद नुरलीसे ? ॥धृ॥
जनाची वृत्ति बहिरोनी, पुरी नास्तीकता आली ।
न कुणि पुसताति कोणाला, प्रेम-मायाच हरलीसे ॥१॥
न साधू लक्ष दे धर्मा, न पंडित सांगती वर्मा ।
स्वार्थता भासते सगळी, दयेची वाट सरलीसे ॥२॥
अशी ही अवदशा आता, कोठवरि ठेविशी देवा ! ।
हाक घे दास तुकड्याची, वासना हीच धरलीसे ॥३॥
भजन - ११३
प्रभू ! हा खेळ दुनियेचा, कशाला सांग केलासी ? ॥धृ॥
कुणाला भाग्य देवोनी, बसविले मंचकावरती ।
कुणी किति कष्ट जरि केले, तरी राहतात उपवासी ॥१॥
कुणाला झोपडी नाही, रहाया तिळभरी कोठे ।
तया मुल-बाळ बहु देशी, मजा बहु लांबुनी बघशी ॥२॥
कुणी करताति नवसाला, करोडो द्रव्य देवोनी ।
न देशी पुत्र एखादा, असा का भेद तुजपाशी ? ॥३॥
कुठे हे दे, कुठे ते दे, न देशी सर्व कोणाला ।
सुखास्तव झुरती सारे, कळेना मार्ग कोणासी ॥४॥
म्हणे तुकड्या तुझी लीला, पहाता वेद मौनावे ।
दीन अम्हि काय सांगावे, तुझी माया असे कैसी ? ॥५॥
भजन - ११४
जगाचा मोह ना सोडी, कसा होशील रे ! साधू ? ॥धृ॥
बहु लोकेषणा मागे, न मिळतो वेळ ध्यानासी ।
खोवुनी वेळ ही ऎसी, कसा होशील रे ! साधू ? ॥१॥
इंद्रिये स्वैर चहू देशी, विषय भोगावयासाठी ।
लावुनी पाश हा पाठी, कसा होशील रे ! साधू ? ॥२॥
फसविती वासना सगळ्या, जगाच्या सौख्य-मोहाने ।
न वृत्ती स्थीर करिशी तू, कसा होशील रे ! साधू ? ॥३॥
म्हणे तुकड्या गृहस्थी हो, करी संसार नीतीने ।
जराशा पोट-भीतीने, कसा होशील रे ! साधू ? ॥४॥
भजन - ११५
मना रे ! ध्यास धर हरिचा, विसरुनी लक्ष्य विषयाचे ॥धृ॥
प्रपंची कोण सुखि झाला ? न दिसला, एकिला ऎसा ।
जयाने राम वश केला, वंदिती पाय जन त्याचे ॥१॥
विषय हे नाडिती देहा, नि आयूही फुकी धाडी ।
प्रभु-सुख घे जीवी धरुनी, न भय मग जन्म-मरणाचे ॥२॥
म्हणे तुकड्या धरी नेमा, स्मराया श्रीहरी-नामा ।
नामची नेइ निजधामा, न इतरे कोणि कामाचे ॥३॥