० पद ४१० वें (मस्तानी)
संतसेवा हेंची पै साधन । आसन मुद्रा अवघेंची बंधन ॥ध्रु॥
खटपट नाथीली न करी । वोळगे पाय साधूचे अंतरी ॥१॥
तजुनी माया भ्रांति हे वाउगी । स्थिर राहे सर्वदा सत्संगीं ॥२॥
केशव म्हणे साधुच्या भजनीं । सुखें वास करी बा चिद्धगीं ॥३॥
० पद ४११ वें
नको भुलूं प्रपंची सर्वथा । भावें तयां वोळगे अनंता ॥ध्रु॥
हेंचि रे तुज मागतों सजना । अहर्निंशीं लक्षी त्या निर्गुणा ॥१॥
त्यजुनि माया संगु हा नाथीला । निजसखा साधी तूं आपुला ॥२॥
केशव म्हणे हाचि रे उ० पदेसु । आतां नको विसरूं परेशु ॥३॥
० पद ४१२ वें
साधनभ्रमें कासया सीणशी । तेणें आत्माराम तूं नेणसी ॥१॥
आतां रे तुज सांगतों स्वहीत । गुरुवाक्यें लक्षी तूं अच्युत ॥२॥
अनन्य गुरुभक्ती तूं करीसी । तरीच नित्यानंद हे वरीसी ॥३॥
केशव म्हणे सद्गुरुवचनीं । विश्र्वंभरू दिसे या लोचनीं ॥४॥
० पद ४१३ वें
बाळा राहीं स्वरूपी जागत । विषयमदें हो नको भ्रमीस्त ॥१॥
सांडी माया भा्रंती हे नाथीली । निजवस्तु वोळखे आपुली ॥२॥
तळमळ करिशी तूं कासया । वेर्थ पावन देहासी नाशया ॥३॥
केशव म्हणे सांगतों उ० पदेश । निरंजनि करी तूं प्रवेश ॥४॥
० पद ४१४ वें
सद्गुरु मोक्ष-दाता । त्याचें चिंतन करी ।
आयुष्य व्येर्थ जातें । विषयांच्या भरोवरी ॥ध्रु॥
म्हणवुनि धरीं भावो । संतचरण अंतरीं ।
तरि तूं पावशील । सुखक्षणा भीतरीं ।
यालागीं साधी बापा । शीघ्र सद्गुरुकृपा ।
सदगुरुवचनेंची । भेटी निजस्वरूपा ॥१॥
चौऱ्यांशी लक्ष योनी । तुज भ्रमतां पाहीं ।
विश्रांति सखया रे । कोठें देखिली नाहीं ।
व्यर्थ बा शिणलासी । हित नेणोनि कांहीं ।
आतां तरी संतसंगें । स्थिर स्वरूपीं राहीं ॥२॥
सद्गुरु बाप-माय । त्यांचे धरीं तूं पाय ।
संसार-दुःख तेणें । क्षण न लागतां जाय ।
अकळ स्वरूपस्थिती । वि रे देहिं संहेह ।
केशवीं कृपामात्रें । निजानंदिं तन्मय ॥३॥
० पद ४१५ वें
मनीं सद्भाव लवलेश नाहीं । बुडे व्येर्थची या कामडोहीं ॥ध्रु॥
त्याची संगती नको देवा । ज्यासी नावडे साधुची सेवा ॥१॥
कासम संगासी रातेला निका । पुढें साधीच ना ब्रह्मसुखा ॥२॥
म्हणे केशव दुर्मती बहु । नेघे स्वरूपसुख अनुभऊ ॥३॥
० पद ४१६ वें
निजतत्त्व जें निर्मळ । तेथें राहें तूं निश्र्चळ ॥ध्रु॥
सांडि कल्पना वाउगी । नाहिं स्वरूपीं उगीदुगी ॥१॥
द्वैत निरसुनी सकळ । भोगी निज० पद आढळ ॥२॥
म्हणे केशव स्थिर राहे । निरंजनि विरोनि जाय ॥३॥
० पद ४१७ वें
जळीं पाषाण कोरडा । तैसा राहूं नको जडा ॥ध्रु॥
करी स्वहित आपुलें । धरुनि संतांची पाउलें ॥१॥
सांडी जाणिवेचा चाळा । भरीं भरूं नको वाचाळा ॥२॥
म्हणे केशव तांतडी करा । हरी सेवुनि भवनदी उतरा ॥३॥
० पद ४१९ वें
प्रतीतीची नाहीं सोय । वरी शृंगारिलें देह ॥ध्रु॥
त्याचि संगति नको रामा । ते कांहिच न येति कामा ॥१॥
काम घरींचा राजा केला । स्वयं परिवार आपण जाला ॥२॥
कामीं निष्कामी हें नेणें । म्हणे केशव देह मी म्हणे ॥३॥
० पद ४२० वें
कातड्याचें केलें घोडें । वरी तदृप बाहुलें वेढें ॥ध्रु॥
कैसे नाचती नाचती । नाचवित्यातें नेणती ॥१॥
हावभाव दाविती नाना । चाळकासी नेणती जाणा ॥२॥
नाचवितां न पडे ठायीं । म्हणे केशव तंव सुख नाहीं ॥३॥
० पद ४२१ वें
संत गर्जती तारकध्वनी । परी नायकतीं जन कोणी ॥ध्रु॥
केलें बहिराट केव्हढें । आत्मविषयीं जालें वेडें ॥१॥
बाह्या उभारोनी बोले गीता । परि अर्थ न भेदे गीता ॥२॥
शास्त्रसिद्धांत गृह्यार्थ सांगे । तऱ्ही वर्मींच वाक्य न लागे ॥३॥
वेद कृपाळु होउनि बोले । ऐकणार तें बाहेरी गेलें ॥४॥
निजप्राप्तिसि विन्मुख ठेलें । म्हणे केशव अवघेंचि मेलें ॥५॥
० पद ४२२ वें
आधीं मृदलाची घेउनि गोडी । मग कळांतर हें जोडी ॥ध्रु॥
तरी तूं जोडका होसी पाहीं । तुझ्या भाग्यासी पारचि नाहीं ॥१॥
मुदला आंगीं जोडे जितुकें । ठेवि मुदलचि करुनि तितुकें ॥२॥
मुदलें मुदलचि साधुनि पाहे । म्हणे केशव सुखरुप राहे ॥३॥
० पद ४२३ वें
काम-पर्वत हा उडवेना । शांतीसागरीं बुडी दैना ॥ध्रु॥
तेणें स्वहीत नाहीं केलें । त्याचें जन्मचि वांया गेलें ॥१॥
भक्ति सर्गांगी बाणेना । देव आपण हें जाणेना ॥२॥
म्हणे केशव सुख पावेना । नित्य अच्युत० पद पावेना ॥३॥
० पद ४२४ वें
पाय संतजनाचे सेवा । हरि अंतरिं आणुनि ठेवा ॥ध्रु॥
कां हो व्यर्थचि घेतां धांवा । घ्या राघविं पूर्ण विसांवा ॥१॥
भवसंग-हराच्या संगीं । मन रंगुनि ठेवा वेगीं ॥२॥
म्हणे केशव मंगळधामा । भेद ग्रासुनि वोळगा रामा ॥३॥
० पद ४२५ वें
संदेहसागर हा आटेना । राम तोंवरी तो भेटेना ॥ध्रु॥
हित सांगतसें तुम्हांतें । तोडा संदेह हातोहातें ॥१॥
संदेह पुढें येउनि राहे । तेथें कैंचा तरणोपाय ॥२॥
संतसंगे संदेह सोडा । म्हणे केशव केशव जोडा ॥३॥
० पद ४२६ वें
आत्मज्ञान जोंवरीं नाहीं । सुख तोंवरी कैचें काई ॥ध्रु॥
कैसें न कळे हें मूढातें । आत्मउकल नाहीं त्यातें ॥१॥
निज-निधान असतां घरीं । पाहों धांवती तें बाहेरीं ॥२॥
आपला विचार आपण केला । तोचि अढळ० पदासी गेला ॥३॥
यावें आपण आपल्या घरा । हाचि केशवीं अनुभव खरा ॥४॥
० पद ४२७ वें
ऐकोनियां ब्रह्मकथा । सुख नुपजे ज्याच्या चित्ता ॥ध्रु॥
तोचि केवळ रे पाषाण । त्याचि कैसें गोडपण ॥१॥
वाखाणितां आत्मचर्चा । बोध प्रखर नव्हे ज्याचा ॥२॥
केशवस्वामीची नेघे गोडी । नित्य विषयासी चरफडी ॥३॥
० पद ४२८ वें
ज्सासी स्वरूपाचा वीट । तोचि करंटा चोखट ॥ध्रु॥
नको तयाचें दर्शन । पापें खतेला तो जाण ॥१॥
नावडेचि ब्रह्मनिष्ठा । करी व्यर्थची कठपटा ॥२॥
म्हणे केशव त्यासी पाही । हितगुज नको कांही ॥३॥
० पद ४२९ वें
पंचभूतांचें देउळ । माजी ब्रह्मलिंग केवळ ॥ध्रु॥
तेथें सुमनें बांधूं पूजा । भाव सांडूनियां दुजा ॥१॥
तोचि सर्वदा न्याहाळी । नित्य आनंदे वोवाळी ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं पाही । तेचि होउनि तेथेंचि राही ॥३॥
० पद ४३० वें
रामनामें जरि मोक्ष घडे । तरी कां साधक सीणती गाढे ॥ध्रु॥
राम वरीवरी म्हणसी काय । रामरूपीं धरी कां सोय ॥१॥
मनी विषयांचा अभिलाष । नामें केविं तुटे गर्भवास ॥२॥
रामरूपीं वोळखी नाहीं । नामें तरती तरी केवीं पाही ॥३॥
काम-क्रोध-मद-मोहत्यागें । राम भेटे साधुसंगें ॥४॥
गुरुकृपें केशवीं भेटी । तेथें निःशेष वाचा नुठी ॥५॥
० पद ४३१ वें
संतचरण-कमळ-तीर्थ सेवीजे । रामभजनीं सज्जनीं
चित्त ठेवीजे ॥धु्र॥
मुक्त होइजे संसारापासूनी । सुख भोगीजे अहंभाव नासोनी ॥१॥
ज्ञानशास्त्रें त्रिगुण-ताप तोडीजे । आत्मप्राप्ती पावोनी
द्वैत सोडीजे ॥२॥
गुरुकृपें निजबोधीं बुडीजे । म्हणे केशव ब्रह्मानंद जोडीजे ॥३॥
० पद ४३२ वें
अज्ञानाची निवृत्ती । जेणें होय निश्र्चिंती । ऐसी करावी गुरुभक्ती ॥ध्रु॥
सांगुं मी किती, वोळखावा राम स्वयंज्योती ॥१॥
दुःखाचा समुद्र आटे । अंतरीं घननीळ दाटे । ऐसीया लागावें नीट वाटे ॥२॥
संसार समूळ मोडे । देवाचा निजदेव जोडे । तें कां नेणती लोक वेडे ॥३॥
कामाचा संगचि तुटे । संदेह निःषेश आटे । नांदावें ऐसिया राजपेटे ॥४॥
केशवाचा स्वामी भेटे । द्वैताची वार्ता नमुटे । जन्ममरणाचें खत फाटे ॥५॥
० पद ४३३ वें
सुखाची कुळवाडी । केली नाहीं मन । तोंवरी ज्ञातेपण । मिरवूं नको ॥ध्रु॥
अंतरपालट । जाला नाहीं जंव । शब्दज्ञानें तंव । मोक्ष कैंचा ॥१॥
अंतर पालटे । भवदुःख तें आटे । सर्वकाळीं भेटें । आत्मसुख ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं । पालटलें मन । आपलें निधान । आपण जाला ॥३॥
० पद ४३४ वें
नाथिला अहंकारू घेउनी माथा । मी देह तत्वतां ऐसें म्हणसी ॥ध्रु॥
नाडशी रे तेणें नाडशी रे । संसारसागरीं बुडशी रे ॥१॥
निर्गुण-निष्काम, नित्यरूप तुझें । नेणोनी वायां माझें देह म्हणशी ॥२॥
जडमूढ मढें देह तूं जाणसी । ते तूं कैसा होसी साक्षरूपा ॥३॥
मी आत्मा ऐसें नेणोनियां पाही । मृगांब-प्रवाहीं वाहवलाशी ॥४॥
केशव म्हणे निजसोय धरी आपुली । सांडीं हे नाथिली द्वैतभ्रांती ॥५॥
० पद ४३५ वें
भवदुःखाचे खोडा मीपणें पडलाशी । सुखरूपा भुललाशी आपण यातें ॥ध्रु॥
नाथिलें हें वोझें घेतलेंसें माथां । मीपण सांडी आतां मुक्त होशी ॥१॥
मीपणाच्या पोटीं भेदाची कुळवाडी । मीपण केवळ धाडी व्यामोहासी ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं मीपण सांडीतां । नीजरूप तत्वतां सहजची तूं ॥३॥
० पद ४३६ वें
कल्पनेचा त्याग केला नाहीं सांग । जीवबुद्धीचा पांग फिटला नाहीं ॥ध्रु॥
सगुण निर्गुण पूर्ण नित्य संचलें । तें नाहीं देखीलें ज्ञानदृष्टीं ॥१॥
म्हणवोनी पडले प्राणी भवबंधामाझारीं । पुढती तें बाहेरी न येती कदा ॥२॥
पारावारू नाहीं ज्या दुःखालागीं । तें सुखरूप असतां आंगीं लावुनी घेती ॥३॥
स्वप्न्नीं प्राप्त झालें तें स्वप्नची लटीकें । परी तें भोग न चुके जागृतीवीण ॥४॥
ज्ञानेवीण तैसा न सरेची संसार । वाढला अहंकार अधीका आधीक ॥५॥
अज्ञानेसी नाश आपला जैं साधी । त्या नांव त्रिशुद्धी ज्ञान म्हणीजे ॥६॥
तेणें ज्ञानें आपुला उकलू केला नाहीं । केशव म्हणे ते देही तरती कैसे ॥७॥
० पद ४३७ वें
स्वयंब्रह्म असती परी ब्रह्म नव्हों म्हणती । बाप केव्हडी ख्याती। विल्कपाची ॥ध्रु॥
स्वप्न्नीं पडोनी जैसा राव रंक झाला । तैसा आत्मा आला जीवत्वासी ॥१॥
मीपणाच्या त्यागीं जीवत्व नलगे अंगी । आत्म सुखरूप संगी संगातीत ॥२॥
सिद्धचि असतां कैसी कवणा नुगवे गुंती । म्हणवुनी कुंथाकुंथी करती रे या ॥३॥
व्यामोहाचेनि बळें ज्याचें त्सासी न कळे । बांधोनि आपुले डोळे आंधळे होती ॥
सुषुप्तीचे नि योगें भासलें जैसें स्वप्नं । तैसें अन्यथा ज्ञान अज्ञानें पैं ॥५॥
अज्ञानाचा नास समुळ केला नाहीं जंव । आपला आपण तंव नेणिजे सुख ॥
आपला आपण सुस्वप्नें निजे तत्वतां । तंववरी मोक्षवार्ता श्रवण मात्र ॥७॥
साध्य साधक साधन त्रिपुटीं नाहीं जेथें । वेगळेपणा तेथें ठाव कैंचा ॥८॥
डोळा आनु जैसा न समाय क्षणभरी । स्वरूपा भीतरीं तैसा भेदू ॥९॥
नसोनियां कल्पांतीं ते नयोनि जन्मा येती । केशव म्हणे भोगीती अकल्प दुःख ॥
० पद ४३८ वें
काया काय करी मृगांबलहरी । स्वप्नीची सुंदरी जैसी असे ॥ध्रु॥
नाहीं त्याचा ठाया करणें हें काय । आहे तेंची पाहे विचारूनी ॥१॥
मिथ्यारूप आहे दुःखाचा सागर । तेथेंचि तत्पर मूर्ख होती ॥२॥
कामाची संगती तेची अधोगती । कायातीत होती त्यासी नाहीं ॥३॥
नाहीं तेची नाहीं करुनी सांडीगे । अक्षय पावीजे ब्रह्म० पदा ॥४॥
जें ० पद पाविजे तें स्वयं होइजे । केशवीं भोगिजे आत्मसुख ॥५॥
० पद ४३९ वें
असत्याच्या पाठी लागलासी काय । गुरुमुखें पाही विचारोनी ॥ध्रु॥
मरशील आतां मरशील आतां । नरदेह मागुता । गेल्या नये ॥१॥
नामरूप हाची मायेचा विकार । ब्रह्म निराकार । तूंचि स्वयं ॥२॥
संत केशव म्हणे । नाहीं भिन्नाभिन्न । केशवचि परिपूर्ण । जाणोनि राहे ॥३॥
० पद ४४० वें
आपणचि आत्मा असोनियां पाही । न हो म्हणती देहीं । आत्मरूप ॥ध्रु॥
ऐसीयासी आम्ही करणें हो काय । घरचे घरीं पाहे । पडली चुकी ॥१॥
सुखरूप असोनि । दुःखरूप म्हणती । यालागीं पुनरावृत्ती । न चुकेची ॥२॥
बंधमोक्षेंवीण । चिन्मयरूपसार । आसोनि पामर । विन्मुख जालें ॥३॥
संतकेशव म्हणे । असोनियां एक । भाविती अनेक । येकपणा ॥४॥
० पद ४४१ वें
जें जें बोलसी तितुकें अरूतें । निज तें पर तें अरे मना ॥ध्रु॥
निज तें पर तें निज तें पर तें । निज तें पर तें अरे मना ॥१॥
परुतेना अरुते परात्पर ब्रह्म तें । सकळीं सकळ तें बुझरे मना ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं निजात्म निश्र्चितें । मन मुरे तें बुझरे मना ॥३॥
० पद ४४२ वें (घाटी - सहज)
अरे हरी आधी तूं निज साधी तूं । मग सांडि हा उपाधी तूं ॥ध्रु॥
उगवी जा गुंती नाथिली । वळखे निजवस्तु आपली ॥१॥
निरंजनी करी प्रवेशू । केशव सांगे उ० पदेशू ॥२॥
० पद ४४३ वें
देहबुद्धिचें पडळ फेडा । देहींच देव पाहें उघडा ॥ध्रु॥
दवे पाहा तुम्ही देव पाहा । देव पाहोनी उगे रहा ॥१॥
उघडा देव सर्वत्र असे । परतलीयां दृष्टीसी भासे ॥२॥
देव भक्त लीळा वीसरला । केशा म्हणे अभिन्न सोहळा ॥३॥
० पद ४४४ वें (राग -अहेरी; चाल - जात्याची)
लागे तो जाणे हाणे तो जाणे । अंगी आदळे तेव्हांची बाणे ॥ध्रु॥
मुद्दल आयुष्या होतसे तुटी । प्रतीतीवीण वावुग्या गोठी ॥१॥
आंगीं आंगत्व भीनलें अंगा । आपेंआप कैसें बसलें जागा ॥२॥
सद्गुरुकृपें परतल्या दीठीं । केशवीं भार लाविला खुंटी ॥३॥
० पद ४४५ वें
बोलाचे उंडे बोलाचे मांडे । बोलासाठीं केंवी तरसील भांडे ॥ध्रु॥
बोलणें सांडीं बोलणें सांडी । मौनावरी तूं आसन मांडी ॥१॥
बोलणें अबोलणें सारुनी दोन्ही । बोलसी बोलणें बोलुनी ॥२॥
सद्गुरुकृपें केशवीं पाहीं । बोलणें अबोलणें नुरेचि कांही ॥३॥
० पद ४४६ वें
प्रांजळ शब्दें ब्रह्म सांगे वरीवरी । अनुभव पुसतां चाउंबाउं करी ॥ध्रु॥
झेंपवेना निज झेंपावेना । झेंपवेना निज शब्दबह्में ॥१॥
सर्व इंद्रियाीं वस्तु व्यापक म्हणे । परी व्यापकाची खूण अंगीं न बाणे ॥२॥
गुरुकृपें केशवीं शरण संतापायीं । येक्या बोलें कैसें ठेवियलें ठायीं ॥३॥
० पद ४४७ वें
क्षण एक सोविळा क्षण एक वोविळा । तयाचाचि विटळ मानूं आम्ही ॥ध्रु॥
अखंड सोविळें जोंवरि नाहीं । तोंवरी सोविळा जाला तो काई ॥१॥
बाहेरी सोविळें भीतरीं वोविळें । कल्पनेचे मेळ न फिटेची ॥२॥
सद्गुरुकृपें केशवीं त्रिशुद्धी । सर्व सोविळें जैं जाय देहबुद्धी ॥३॥
० पद ४४८ वें (घाटी - चुटक्याचें ० पद)
संत-समागम जोडीना । संशय-सांखळी तोडीना ॥ध्रु॥
म्हणवुनियां मन शीण पावे । गोमय-सदनाप्रति धांवे ॥१॥
विचारभुवनीं राहेना । सर्वसखा हरी पाहेना ॥२॥
केशव स्वामीस भेटेना । समरस होउनि आटेना ॥३॥
० पद ४४९ वें
प्रेम-प्रयागीं न्हाना हो । चिद्रुप हृदया आणा हो ॥ध्रु॥
म्हणवुनि नमितों चरणाशीं । भजनी ठेवुनि कर्णासी ॥१॥
संशय-वारा दुरि वारा । अति गति देउनि मज तारा ॥२॥
पूर्ण स्वरूपामाजीं वो । म्हणे केशव रमवा आजी हो ॥३॥
० पद ४५० वें
साधुसमागम जोडेना । संशय मंडप मोडेना ॥ध्रु॥
तंवरी निज सुख नाहीं रे । बरवें कळलें पाही रे ॥१॥
गुणमयी रजनी नासेना । वेदनसूर्य प्रकाशेना ॥२॥
केशवस्वामी भेटेना । सबाह्य अंतरीं दाटेना ॥३॥
० पद ४५१ वें
विचारदिपक लावुनियां । रामहिरा करीं घेउनियां ॥ध्रु॥
निश्र्चळ जालें मन माझें । केलि दया निज गुरुराजें ॥१॥
गोपति परती ठेवुनियां । गोपति बरवा सेवुनियां ॥२॥
अक्रिय ठायां येउनियां । म्हणे केशव केशव होउनियां ॥३॥
० पद ४५२ वें
भवहर शंकर सेविशिना । हृदयसरोजीं ठेविशिना ॥ध्रु॥
म्हणवुनियां गति न घडे रे । निजसुख ठायीं न पडे रे ॥१॥
श्रवणमननें विवळशिना । अमळ प्रयोगें निवळशिना ॥२॥
जाणिव नेणिव सोडनिशा । म्हणे केशव केशव जोडशिना ॥३॥
० पद ४५३ वें
क्षणाक्षणा कां मरीजे रे । सज्जन-सेवा करिजे रे ॥ध्रु॥
रामसनातन पाविजे रे । अपारमाया तरिजे रे ॥१॥
कवळुनियां हरि धरिजे रे । प्रेमरमें जन भरिजे रे ॥२॥
जाणिव नेणिव हरिजे रे । म्हणे केशव केशविं विरजे रे ॥३॥
० पद ४५४ वें
मन सज्जन सदना आलें रे । भजनपरायण जालें रे ॥ध्रु॥
म्हणवुनि केवळ सुख पावे । निजगतिनें अति बळकावें ॥१॥
सारविचार स्थिर राहे । निष्कळ पुष्कळ हरि पाहे ॥२॥
म्हणे केशव ० पद जोडी । ० पदो० पदीं घे निज गोडी ॥३॥
० पद ४५५ वें
काम कुनामक जाळीं रे । निर्मळ भजनें जाळी रे ॥ध्रु॥
भज तूं सज्जन-रंजन रे । तारक शोक प्रभंजन रे ॥१॥
नासुनियां भवरोगी रे । सर्वहि वैभव भोगी रे ॥२॥
पातक-पंचक-मोचक रे । केशव म्हणे अति रोचक रे ॥३॥
० पद ४५६ वें
साधुस हृद्रत संगा रे । निर्मळ चिद्घन मागा रे ॥ध्रु॥
जागा रे तुम्ही जागा रे । निजात्ममार्गीं लागा रे ॥१॥
निरसुनि कल्पित भोगा रे । अनुभव-भुवनीं वागा रे ॥२॥
साधुनि सन्मय योगा रे । म्हणे केशव, केशव भोगा रे ॥३॥
० पद ४५७ वें
दर्पणीचें धन रे । तैसें जाले जन रे ॥
अनुभव लोचनीं रे । उघडुनि पाहें बा ॥ध्रु॥
दोरी भासे अजगरू । तैसा ब्रह्मीं संसारू ॥
दिसे परी तो साचारू । अनुमात्र नाहीं बा ॥१॥
विश्र्वरूप सकळ । मृगजळ केवळ ॥
जाणोनियां निश्र्चळ । निजरूपीं राहे बा ॥२॥
सांडी मांडी न करी । कोण्ही हेतू न धरीं ॥
केशवीं गुरुवाक्यें करी । आहे तेंचि होई बा ॥३॥
० पद ४५८ वें
प्रपंच वैरी हा त्यागावा । अंतरीं श्रीहरि ध्यावा ॥ध्रु॥
आणिक न करावा उपाय । हाचि तरणोपाय ॥१॥
मीपण निरसुनियां स्थिर व्हावें । राम-रसायन घ्यावें ॥२॥
केशवस्वामीसी समभावें । सबाह्य आलिंगन द्यावें ॥३॥
० पद ४५९ वें
देशांग विसरावें समभावें । स्वरुपीं निश्र्चळ व्हावें ॥ध्रु॥
आणिक नमनावें हित कांहीं । हरिविण बरवें नाहीं ॥१॥
गोमय उपाधी हा त्यागावा । चिन्मय लाभचि घ्यावा ॥२॥
मीपण ग्रासुनियां सुख घ्यावें । केशवस्वामिच व्हावें ॥३॥
० पद ४६० वें
प्रपंच कैंचा मा त्यागावा । आत्मा कैसा घ्यावा ॥ध्रु॥
बरवें जाणावें जाणावें । जाणणें मात्राचि व्हावें ॥१॥
अवघा परतत्त्व परिपूर्ण । म्हणतें उरलें कोण ॥२॥
केशवराजीं हा निजबोधू । बोधा नलगे वेधू ॥३॥
० पद ४६१ वें
गगनकमळ तैसें जग जाणे । ब्रह्मसनातन परिपूर्ण बाणे ॥ध्रु॥
भज रे तया भज निजयोगी राया । ज्याच्या भजनीं नाहीं जन्मली माया ॥१॥
अचळ० पदीं केली अचळ मिराशी । जाला गुणातीत आनंदराशी ॥२॥
स्वरूप होउनि नित्य स्वरूपीं विराजे । केशवस्वामी हेंही नाम न साजे रे ॥३॥
० पद ४६२ वें
राम धुंडाळी कर्म गुंढाळी रे । वेगीं चाल तूं सत्संग ढाळी रे ॥ध्रु॥
चाल सखया सत्संग पाहाटे रे । स्वरुपानंदें तूं अखंड राहटे रे ॥१॥
गाळुनि कामा वोळख रामा रे । तेणें पावशी तूं परधामा रे ॥२॥
मनातें दंडी जाणिव सांडी रे । केशवराजीं तूं आसन मांडी रे ॥३॥
० पद ४६३ वें
तें रूप बाई सांगूं मी कैसें आतां वो । श्रुतिशास्त्रां आनुनय वर्णितां वो ॥ध्रु॥
जें अतिनिर्मळ निश्र्चळ निष्कळ वो । सबाह्य अंतरीं कोंदलें पुष्कळ वो ॥१॥
अव्यक्त अद्वय सद्रुप अद्वय । पाहतां मन माझें जालें तन्मय वो ॥२॥
अकळ अलक्ष चिन्मय ब्रह्मपर जें । वर्णितां भागले ब्रह्मादिक सुर जे ॥३॥
सर्वाठायीं सर्व व्यापक पाहीं रे । आहे नाही हेंही न साहे कांहीं रे ॥४॥
गुरुकृपायोगें पाहतां माय वो । केशवीं केशवपण विरोनि जाय वो ॥५॥
० पद ४६४ वें
विषयधंदा सांडी वेगीं अंधा । हृदयकमळीं नित्य न्याहळी मुकुंदा रे ॥ध्रु॥
नाथिली तूं खटपट करिशीं कां हे । चिदानंदीं नित्य निश्र्चळ राहे रे ॥१॥
त्रिगुण-बेडी हे आत्मबोधें तोडी । मिथ्या देहाचे पडों नको वोढी रे ॥२॥
साधुसंग जोडी देहबुद्धी मोडी । केशवप्रभुची धरी सर्वकाळ गोडी रे ॥३॥
० पद ४६५ वें (चाल-सकळाभरण)
स्वरूपीं निश्र्चळ रे भवरा । सांडीं तूं तळमळ रे भवरा ॥ध्रु॥
सांगणें निजहित रे भवरा । होऊं नको दूचित रे भवरा ॥१॥
सेवी तूं येकांत रे भवरा । निजसुख निवांत रे भवरा ॥२॥
निजसुख निर्मळ रे भवरा । तेथेंची वीवळ रे भवरा ॥३॥
नाथिली घळमळ रे भवरा । सांडुनी सकळ रे भवरा ॥४॥
स्वरूपीं मकरंद रे भवरा । परिमळ सुगंध रे भवरा ॥५॥
भोगीं तूं सावध रे भवरा । केशवीं आनंद रे भवरा ॥६॥
० पद ४६६ वें
वायांची बडबड करूं नको । वायांची बडबड करूं नको ॥
अंतरीं विषय बाहीर परमार्थ माईक हें सोंग धरूं नको ॥ध्रु॥
मी एक ज्ञाता अज्ञान जाणपणें या मरों नको ॥
स्वहित आपुलें सांडुनियां दुरी व्यर्थचि अडवाटे भरूं नको ॥१॥
नाथिलेंचि बंडसुनी पाषांड वितंडवादी पडों नको ॥
थोरपणाचें घेउनि ओझें फुकट बापा बुडों नको ॥२॥
पावन नरदेह पावोनियां तू मायाविलासीं भ्रमों नको ॥
केशवप्रभुचें चिंतन सांडुनि संसार-दुःखें श्रमों नको ॥३॥
० पद ४६७ वें
दृष्टि स्वरूपीं न पडे । भेद तोंवरी कैसे मोडे ॥
ऐसें जाणोनि विवेकें । करी वोळखी सद्गुरुमुखें ॥ध्रु॥
अहावाहच सांगशी गोष्टी । ते स्वरूपीं नव्हेचि भेटी ॥
गुरुकृपें केशवीं वोळखी । स्वयंस्वरूपातें पारखी ॥१॥
० पद ४६८ वें
तया मनाचा चाळक । तें तूं न कळे म्हणशी देख ॥
हेंचि नवल मोठें पाहीं । तुझें तुज न पडे ठायीं ॥२॥
जेणें सकळ ० पदार्थ जाले । तें तूं म्हणशी मज न कळे ॥
म्हणे केशव न कळे तुज । तरी सद्गुरुमुखें बूझ ॥३॥
० पद ४६९ वें
मन विरतों गोविंद गावा । धनी पुरेतों अंतरीं ध्यावा ॥ध्रु॥
अंतरी ध्यायी तरी होईल हित । काय वरीवरी गाउनी गीत ॥१॥
होय जिवित अवघें वावो । तंव हृदयीं धरावा देवो ॥२॥
सांगे केशव जीवींची खूण । गुण ग्रासुनी होय निर्गुण ॥३॥
० पद ४७० वें
जो आगमासी सहसा कळेना ।
निगमासिही जो पैं आकळेना ।
पाहे मना रे रुप त्या शिवाचें ।
जो मूळ आहे सकळां जिवांचें ॥१॥
अखंड जो खंड नव्हेचि केल्या ।
सरोचिना जो बहु कल्प गेल्या ।
पाहे मना रे रुप त्या शिवाचें ॥
जो मूळ आहे सकळां जिवांचें ॥२॥
० पद ४७१ वें (सहज चालीचें)
जेथें असंतचि नाहीं । तेथें संत म्हणावें कांहीं ॥ध्रु॥
कांही न साहे न साहे । स्वयं सद्गुरुकृपें पाहे ॥१॥
जेथें दुःखासी नाहीं ठावो । सेखीं सुखाचाही अभावो ॥२॥
जेथें मायाचि मिथ्या जाली । तेथें चिन्मात्र कैंची बोली ॥३॥
संतासंत अनिर्वाच्य जालें । शब्द निशब्द मौन्य पडीलें ॥४॥
गुरुकृपें केशवीं पाही । आपेआप होउनि राही ॥५॥
० पद ४७२ वें
राम वरीवरी बोले वाचें । काम कडीयसी घेउनि नाचे ॥ध्रु॥
त्याचें काय करावें गाणें । मन अंतरि केविलवाणें ॥१॥
घे बहुरुपी उत्तम सोंगें । तैसा हरिदास म्हणवी अंगे ॥२॥
देह ठेवुनि भजनापासीं । चित्त गेलें कुटुंबापाशीं ॥३॥
वर्म चुकोनी लावी डोळा । प्रेम आंगीं नसतां लोळे ॥४॥
केशव स्वामीसी जाला चोर । भोगी अनंत दुःख अघोर ॥५॥
० पद ४७३ वें (बिलंदी)
भाव नाहीं निका । मुळींच रंग फिका ॥ध्रु॥
व्येर्थ जन्म त्याचा । देवासी वीट ज्याचा ॥१॥
प्रेम कळा नाहीं । गर्वेंचि मरे पाही ॥२॥
केशव म्हणे त्याचें । झणीं नाम घे शिवाचें ॥३॥
० पद ४७४ वें
ज्ञान-गोष्टी सांगे । मनपाठीं लागे ॥ध्रु॥
तेणें काय हित केल । त्याचें सर्व वाया गेलें ॥१॥
ज्ञानचर्चा करी । चित्त लोकाचारी ॥२॥
ज्ञान सांगे गर्वें माजे । साधुभजनीं लाजे ॥३॥
ज्ञान सांगे लोकां । परी केशवीं शुष्क देखा ॥४॥
० पद ४७५ वें (सहज चालीचें)
ऐसा हरी म्हणा मोठ्यानें । काळ पळे बहु नेट्यानें ॥ध्रु॥
हें सांगितलें शिव-दातारें । अंतरिच गुज निधारं ॥१॥
ममताहरि हरि सोवुनियां । राहें गुणातित होउनियां ॥२॥
म्हणे केशा केशव० पदवासी । सर्व हें केशवरूप तयासी ॥३॥
० पद ४७६ वें
भगवद्भक्ति विरोधी । तो मज मानेना मानेना ॥ध्रु॥
प्रपंच बरवा शोधी । तारक-मार्ग निशेधी ।
असत्य समागम वेधी । तो मज मानेना मानेना ॥१॥
विचार मंदिर वाडी । कोरुनि सौंशय काढी ।
भूतदयांबर फाडी । केली दुर्मति गाढी ॥ तो मज ॥२॥
गुणमईचें घर वसवी । रतिपति अंतरिं बसवी ।
बसती चिंता डसवी । सर्वसखा हरि नसवी ॥ तो मज ॥४॥
सज्ज्नचरणां नल वे । प्रबोधनपानें न निवे ।
सवगताप्रति न सिवे । केशवप्रभुचें रूप नव्हें । तो मज ॥५॥
० पद ४७७ वें (श्र्लोक)
निजांगनेपासुनि सूटला हो । परांगनेलागुनि वीटला हो ॥ध्रु॥
जाला सुखी केवळ आत्मयोगें । वर्ते जगीं द्वैतदशा वियोगें ॥१॥
पुत्रत्व त्यागुनि पिताचि जाला । कळत्र मातेसि करूनि ठेला ।
त्या योगभ्रष्टासि कसें भजावें । भजेल तेणें तसलेंचि व्हावें ॥२॥
करी साउली माउली संत ज्यासी । चिदात्मा तयाच्या गृहीं क्षेत्रवासी ।
दया-शांति-विश्रांति तेथेंच खेळे । समाधिस्थ तो पाहतां तृप्त डोळे ॥३॥
महत् शोककारी विकारी विलोकी । गळाला अहंभाव हा सत्० पदा कीं ।
असे बोलिलें वेदशास्त्रींपुराणीं । दयासिंधु ते संत चित्सौख्यवाणी ॥४॥
दयाळो गुरू अंतरीं आठवाना । महत् शोरूकपी तया आठवाना ।
गुणातीत तो आठवा आठवाना । कदा द्वैत दारिद्र हें आठवाना ॥५॥
सिद्धांत हा सार-विचार घेशी । पितामहांचें तरि रूप होशी ।
गुह्यार्थ हा केशवराज बोले । कळे मनीं तोचि गळोनि डोले ॥६॥
सर्वात्मा तो अंतरीं राम पाहों । निष्कामाचें धाम होउनि राहों ।
ऐसी आम्हां लाधली प्राप्ति पाहीं । गेली माया देह देहींच नाहीं ॥७॥
हृत्पंकजीं ठेवुनि साधकाला । मातापिता पूर्ण स्वयेंचि झाला ।
तो सद्गुरु भेटति नित्य ज्याला । भेटेचिना देह असोनि
त्याला ॥८॥
भगभग करितांही प्राप्ति नाही भगाची । तगबग अति वाढे सौख्यहर्तीं जगाची ।
परम विकळ होती नेणती पूर्णदाता । निजगति अविचारें मानिती व्यर्थ चिंता ॥
० पद ४७८ वें
शांति ज्याची वनिता । भक्ति ज्याची दुहिता ।
बोधपुत्र तत्वता । त्रिभुवनिं विजयी ॥ध्रु॥
ऐसियाच्या पायीं रे । दीन होउनि राहीं रे ।
जन्ममरण कांही रे । मग तुज नाहीं रे ॥१॥
ब्रह्मसुखसं० पदा । भोगिती ते सर्वदा ।
द्वैतभाव तो कदा । नाठवीती मानसीं ॥२॥
एकपणें रातलें । वृत्तिवीण मातलें ।
शोकमोह घातलें । भोवंडुनी बाहेरी ॥३॥
सौंसाराचें सांकडे । त्याच्या दृष्टी केव्हडे ।
निजरूप रोकडें । करुनियां ठेविती ॥४॥
काळातेंही मारिला । लोकतेंही तारिला ।
भेद हा निवारिला । केशव म्हणे आमुचा ॥५॥
० पद ४७९ वें
शोकसिंधु आटेना । आनंद चित्तीं दाटेना ॥ध्रु॥
तरी तें ज्ञान काय बा । शीण हा न जाय बा ॥१॥
गळित होउनि बोलेना । समाधिबोधें डोलेना ॥२॥
केशवराजीं मिळेच ना । मिळोनि तेथें गळेचि ना ॥३॥
० पद ४८० वें
मोलें हातां येईना । बोलें प्राप्त होईना ॥ध्रु॥
काय सांगु तुज वो । अंतरींचें गुज वो ॥१॥
भेदबुद्धि गळेचिना । तोंवरि कांही कळेचिना ॥२॥
सांगीजेसें नाहीं वो । परी लाभें संतापाईं वो ॥३॥
द्वैत संगा रुसोनी । तेंचि राहे होउनी ॥४॥
केशव सांगे सद्भावें । तेंचि अवघें जाणावें ॥५॥
० पद ४८१ वें (राग - गौडी)
जाग जाग जाग सदा राम नामिं जाग ।
संतसंग धरुनि करी परता भवनाग ॥ध्रु॥
कामक्रोधलोभ याचा तोडुनिया टाकी लाग ।
परमशीतळ होउनी मनीं भजन-भुवनीं वाग ॥१॥
वीसराचा नाश करुनी विसरा विसर भाग ।
केशवराज स्वामीयासी पूर्ण दशा माग ॥२॥
० पद ४८२ वें
चाल रे चाल विचार-वना चाल ।
कामक्रोध लोभ यांचा सोडुनि देई ख्याल ॥ध्रु॥
वासनेची टाळ वेगीं कल्पनेसी गाळ ।
पुण्यपाप जाळ जंजाळ वेगीं जाळ ॥१॥
सर्वसंग सोडि वेगीं सर्व क्रिया तोडी ।
केशवराजस्वामी सखा सर्वकाळ जोडी ॥२॥