बृहत्

{ bṛhat }

हिन्दी (hindi) WN

    see : विशाल

प्राचीन चरित्रकोश

बृहत् n.   एक राजा, जो कालेय नामक दैत्य गणों में से आठवें दैत्य के अंश से उत्पन्न हुआ था [म.आ.६७.५५] ।
बृहत् ii. n.  स्वायंभूव मन्वन्तर के जिताजित् देवों में से एक ।
बृहत् III. n.  अंगिराकुलोत्पन्न एक गोत्रकार ।
बृहत् IV. n.  ( सो. पूरु.) पूरुवंशीय हस्तिन् राजा का नामान्तर [ब्रह्म.१३.८०] ।
बृहत् V. n.  ( सू. इ. भविष्य.) इक्ष्वाकुवंशीय बृहद्राज राजा का नामान्तर (बृहद्रज देखिये) ।
बृहत् VI. n.   दक्षसावर्णि मनु का एक पुत्र ।

Aryabhushan School Dictionary

 a   large, bulky, big.

A Sanskrit English Dictionary

बृहत्  mfn.  mf( अती॑)n. (in later language usually written वृहत्) lofty, high, tall, great, large, wide, vast, abundant, compact, solid, massy, strong, mighty, [RV.] &c. &c.
    full- grown, old, [RV.]
    extended or bright (as a luminous body), ib.
    clear, loud ( said of sounds), ib.
बृहत्  m.  m. also title or epithet).">N. of a मरुत्, [Hariv.]
   of a prince, [MBh.]
   of a son of सु- होत्र and father of अज- मीढ, [Hariv.]
बृहत्  n.  m. or n. (?) speech ( °ताम् पति = बृहस्पति), ii, 26"> [Śiś. ii, 26]
बृहत्  n.  n. height ( also = heaven, sky), [RV.]
आनेयम्    also title or epithet).">N. of various सामन्s composed in the metrical form बृहती ( also with , भरद्-वाजस्य. भारद्वाजम्, वामदेव्यम्, सौरम्), [ĀrṣBr.]
    also title or epithet).">N. of ब्रह्मन्, [BhP.]
   of the वेद, ib.
बृहत्  n.  ind. far and wide, on high, [RV.]
बृहत्  n.  n. firmly, compactly, ib.
    brightly, ib.
    greatly, much, ib.
अता    aloud, ib. ( also , [AV.])

The Practical Sanskrit-English Dictionary

बृहत् [bṛhat] a.  a. (- ती f.) [बृह्-अति]
    large, great, big, bulky; वितरति बृहदश्मा पर्वतः प्रीतिमक्ष्णोः [Māl.9.5.]
    wide, broad, extensive, far- extended; दिलीपसूनोः स बृहद्भुजान्तरम् [R.3.54.]
    vast, ample, abundant.
    strong, powerful.
    long, tall; देवदारुबृहद्भुजः [Ku.6.51.]
   Fullgrown.
    compact, dense.
    eldest, or oldest.
    bright.
    clear, loud (as sound).-m. N. of Viṣṇu; अणुर्बृहन् कृशः स्थूलः V. Sah. -f. speech; शिष्याय बृहतां पत्युः प्रस्तावमदिशद्दृशा [Śi.2.68.]
    ती A large lute.
   The lute of Nārada.
   A symbolical expression for the number 'thirty- six'.
   A part of the body between the breast and backbone.
   A mantle, wrapper.
   A reservoir.
   The egg- plant.
  N. N. of a metre.
   A speech; दक्षां पृश्निं बृहतीं विप्रकृष्टां ...... गङ्गां गता ये त्रिदिवं गतास्ते [Mb.13.26.86;] अनन्तपारां बृहतीं सृजत्याक्षिपते स्वयम् [Bhāg.11.21.4.] -n.
   The veda; जामदग्न्योऽपि ...... वर्तयिष्यति वै बृहत् [Bhāg.9.16.25.]
  N. N. of a Sāman; बृहत्साम तथा साम्नां गायत्री छन्दसामहम् [Bg.1.35;] cf. [Ch. Up.2.14.1.]
    brahman; बृहदुपलब्धमेतदवयन्त्यवशेषतया [Bhāg.1.87.15.]
    devoted celibacy ( नैष्ठिक ब्रह्मचर्यम्); सावित्रं प्राजापत्यं च ब्राह्मं चाथ बृहत्तथा [Bhāg.3.12.42.] (बृहत्, बृहता ind.
    greatly, highly.
    clearly, brightly)-Comp.
-अङ्ग, -काय a.  a. large- bodied, gigantic. (-ङ्गः) a large elephant.
-आरण्यम्, -आरण्यकम्  N. N. of a celebrated Upaniṣad, forming the last six chapters of the Śatapatha Brāhmaṇa.
-उत्तरतापिनी  N. N. of an Upaniṣad.
-एला    large cardamoms.
-कथा  N. N. of a work ascribed to Guṇāḍhya; हरलीलेव नो यस्य विस्मयाय बृहत्कथा [Hch.]
-काय a.  a. big- bodied, bulky, gigantic.
-कुक्षि a.  a. large- bellied.
-केतुः   an epithet of agni.
-गृहः  N. N. of a country.
-गोलम्   a water- melon.
-चित्तः   the citron tree.- जनः an illustrious person.
-जघन a.  a. broad-hipped.- जीवन्तिका,
-जीवन्ती   a kind of plant.
-ढक्का   a large drum.
    तृणम् strong grass.
   the bamboo cane.- तेजस् m. the planet jupiter.
-देवता  N. N. of a large work enumerating vedic Deities.
-नटः, -नलः, - ला   the name assumed by arjuna when residing as dancing and music master at the court of Virāṭa.
-नलः   the arm.-नारदीयम् N. of an Upapurāṇa.
-नालः, -नालिकम्, -नालिकायन्त्रम्   a cannon; [Śukra 1.254.]
-निवेश a.  a. large, protuberant.
-नेत्र a.  a. far- sighted, prudent.
-पाटलिः   the thorn- apple ( mar. धोत्रा).
-पादः   the fig- tree.
-पालः   the indian fig- tree.
-पालिन्  m. m. wild cumin.
-फल   a.
    having or bearing large fruits.
    yielding good fruit or reward. (- ला) N. of various plants ( mar. कडू भोपळा, कोहळा etc.).
-भट्टारिका   an epithet of Durgā.
    भानुः fire.
   the sun; वराहोऽग्निर्बृहद्भानुः [Mb.12.] 43.8.
  N. N. of Viṣṇu.
-भास a.  a. very bright, brightly shining.
    रथः an epithet of indra.
  N. N. of a king, father of Jarāsandha.
-वादिन् a.  a. talking much, a boaster, swaggerer.
-राविन्  m. m. a kind of small owl.-शल्कः a sprawn.
-श्रवस् a.  a. highly praised, farfamed.- संहिता N. of a work on astrology by Varāhamihira.
-सामन्  N. N. of a Sāman; बृहत्साम तथा साम्नाम् [Bg.1.35.]
-स्फिच् a.  a. broad-hipped, having large buttocks.

Shabda-Sagara

बृहत्  mfn.  ( - हन् हन्ती हत्) see वृहत् .

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 adjective   यद् प्रमाणाद् अत्यधिकम् अस्ति।   Ex. मन्त्रीमहोदयेन अस्मिन् वर्षे बृहद् अर्थसङ्कल्पः प्रस्तुतः।

MODIFIES NOUN:

क्रिया वस्तुः दशा

ONTOLOGY:

संबंधसूचक (Relational) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

महत् विपुल बृहत्काय महाकाय

Wordnet:

asm বহুত ডাঙৰ

ben বৃহত্

guj ભારેખમ

hin भारी भरकम

kan ಬಹುದೊಡ್ಡ

kas واریاہ بوٚڑ , بوٚڑ بارٕ

kok पेझाद

mal വളരെവലിയ

mar भरभक्कम

ori ବହୁତ ବଡ଼

pan ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ

tam சுமையான

tel చాలా పెద్దదైన

urd بھاری بھرکم , بہت بھاری , بہت بڑا

 adjective  आकारेण विस्तरेण वा अधिकः।   Ex. मम गृहं बृहत् वर्तते।

MODIFIES NOUN:

क्रिया वस्तुः दशा

ONTOLOGY:

गुणसूचक (Qualitative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

Wordnet:

kan ದೊಡ್ಡ

kas بوٚڈ

kok व्हड

tam பெரிய

tel పెద్దదైన

urd بڑا , وسیع , کشادہ , عظیم

    see : विशाल, विशाल