अज

{ aja }

Puranic Encyclopaedia

AJA I   A king of the Solar dynasty.
1) Genealogy.
From Viṣṇu were descended in order: Brahmā, Marīci- Kaśyapa-Vivasvān- Vaivasvata-Ikṣvāku- Vikukṣi-Saśāda-Purañjaya- Kukutstha-Anenas- Pṛthulāśvā-Prasenajit-Yuvanāśva- Mandhātā-Purukutsa-Trasadasyu- Anaraṇya-Aryaśva- Vasumanas- Sudhanvā-Traiyāruṇa- Satyavrata-Triśaṅku-Hariścandra-Rohitāśva-Harita- Cuñcu-Sudeva-Bharuka- Bāhuka-Sagara-Asamañjas-Aṁśumān-Dilīpa- Bhagīratha-Śrutanābha-Sindhudvīpa-Ayutāyus- Ṛtuparṇa-Sarvakāma-Sudāsana-Mitrasakha- Kalmāṣapāda-Aśmaka-Mūlaka-Dilīpa- Dīrghabāhu- Raghu-Aja-Aja's son Daśaratha-Daśaratha's son, Śrī Rāma. M.B., Anuśāsana Parva, Chapter 115, Verse 75 says that Aja never used to take meat.
AJA II   Among the different kinds of Ṛṣis mentioned by Yudhiṣṭhira, we find a class of Ṛṣis called Ajas. [M.B., Śānti Parva, Chapter 26] . These Ajas had attained Heaven by Svādhyāya (self discipline) alone.
AJA III   King Jahnu had a son named Aja. Uśika was the son of this Aja. King Uśika prayed to Indra for a son. Indra himself was born as the son of Uśika assuming the name Gādhi. Satyavatī was born as the daughter of Gādhi. She was married to Ṛcīka. Paraśurāma's father, Jamadagni was the son of Ṛcīka. [M.B., Śānti Parva, Chapter 49] .
AJA IV   By the grace of Śiva Surabhī was able to purify herself by penance. She then gave birth to Aja, Ekapāt, Ahirbudhnya, Tvaṣṭā and Rudra. [Agni Purāṇa, Chapter 18] .
AJA V   In the first Manvantara Svāyambhuva, in the second Manvantara Svārociṣa and in the third Manvantara Uttama, were Manus. To the third Manu, Uttama, were born as sons Aja, Paraśu, Dīpta and others. [Viṣṇu Purāṇa, Part 3, Chapter 1] . Besides the above, the term Aja has been used to mean Sūrya, Śiva, Brahmā, Viṣṇu, Śrī Kṛṣṇa and Bīja (seed).

Note: *) One Manvantara is a period equal to 4,320,000 human years or equal to (1/4)th day of Brahmā.]

हिन्दी (hindi) WN

 noun  एक रघुवंशी राजा जो नाभाग के पुत्र थे   Ex. अज राजा दशरथ के पिता थे ।

ONTOLOGY:

पौराणिक जीव (Mythological Character) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas اج

kok अज

mal അജന്‍

mni ꯑꯖ

tam அஜ்

urd اج

   See : अजन्मा, बकरा, अजासुर, अजन्मा

प्राचीन चरित्रकोश

अज n.  (सू.इ.) राजा रघु का पुत्र तथा दशरथ का पिता । पद्मपुराण में रघु का पौत्र तथा दिलीप द्वितीय का पुत्र [पद्म.८] । अजा अर्थात् बकरी पालने के कारण, इसे अज नामांतर प्राप्त हुआ । इसने भैरवी को अजातपालेश्वरी कहने लगे [स्कंद.७.१.५८] । इसका पुत्र दीर्घबाहु तथा उसका पुत्र द्शरथ [पद्म.सृ.८]
अज II. n.  प्रतिहर्ता को स्तुती से उत्पन्न दो पुत्रां में से ज्येष्ठ पुत्र । इसका भाई भूमन् [भा.५.१५.५] ।
अज III. n.  (सू.निमि.) ऊर्ध्वकेतु जनक का पुत्र तथा पुरुजित् जनक का पिता ।
अज IV. n.  (सो. पुरुरवस्.) विजयकुल में बलाकाश्व राजा का पुत्र । इसका पुत्र कुश अथवा कुशिक ।
अज IX. n.  एक ऋषि । इसके कुल में धनंजय, कपर्देय, परिकूट तथा पाणिनि ऋषि हुए (विश्वामित्र देखिये)
अज V. n.  पांडव पक्षीय एक महारथी [म.उ.१६८.१२] ।
अज VI. n.  दाशराज्ञ युद्ध में सुदास का शत्रु [ऋ.७.१८.१९] ।
अज VII. n.  सुरभि तथा कश्यप का पुत्र ।
अज VIII. n.  उत्तम मनु का पुत्र ।
अज X. n.  ०. तुषित देवगणो मे से एक ।
अज XI. n.  १. इसकी लडकी पृश्नि (जंतुधना तथा शंड देखिये)
अज XII. n.  २. धर्म तथा मुहूर्ता का पुत्र ।

कोंकणी (Konkani) WN

 noun  नाभागाचो पूत आशिल्लो असो एक रघुवंशी राजा   Ex. अज राजा दशरथाचो बापू आशिल्लो

ONTOLOGY:

पौराणिक जीव (Mythological Character) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas اج

mal അജന്‍

mni ꯑꯖ

tam அஜ்

urd اج

   See : अजासुर

A dictionary, Marathi and English

   aja a S Unborn, uncreate. Used of God. Ex. अज अजित पूर्ण अनाम ॥ Uncreate, sovereign lord, who knoweth his name? Ex. मी अज अजित सर्वेश्र्वर ॥ मीच नटलों चराचर ॥ In these examples अजित has the force of Haud ulli secundus. See phrase under अजित.
   ; i. e. not to be at all, to be wanting utterly. Ex. अजीं डब्बी नाहीं तपकीर कोण्हीकडे पाहवी. अजी बाद or त-करणें. अजीं वजा करणें To deduct from the अज or gross total. Hence, अजीं & अजी- बाद with neg. con. come to signify, None or not at all; and to be used sometimes in the other senses of अगदीं q. v. Moreover अजीबाद, further corrupted into अजाबाद, will be used in almost all the senses given under अचानक. The acceptations and uses of words introduced from the Arabic, Persian, and Hindustání are absolutely lawless. अजीं वजा करणें further expresses an ordinary mode of peculation;--to abstract from the अज or gross amount before bringing it to account by तफशील or detail.
   aja m S A he-goat.

Aryabhushan School Dictionary

 a   Unborn.
  m  A he-goat.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना./वि.  अजात , जन्मरहित , नित्य ;
 ना./वि.  बकरा , बोकड .

मराठी (Marathi) WN

 noun  एक रघुवंशीय राजा जो नाभागचा पुत्र होता   Ex. अज हे राजा दशरथचे वडील होते.

ONTOLOGY:

पौराणिक जीव (Mythological Character) ➜ जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

kas اج

kok अज

mal അജന്‍

mni ꯑꯖ

tam அஜ்

urd اج

   See : बोकड, अजासुर

महाराष्ट्र शब्दकोश

   आज पहा .
   शअ .
 वि.  अजात ; नित्य ; जन्मरहित . मी अजुही परिसंभवें । प्रकृतियोगें । - ज्ञा ४ . ४४ . - पु .
   पासून ; मुळें ; कडून .
   ब्रह्मदेव ; शिव ; विष्णु ; चंद्र ; कामदेव ; सामान्यत : ईश्वर .
   श्रीरामाचा आजा .
   अनेक सदरें वेगळालीं व्हावीं आणि बेरजांचा ताळा पडावा म्हणून सदरवार बेरजांच्या एकंदर बेरजांची जी पंक्ति मांडतात ती . [ फा . अझ ]
   बोकड ; बकरा . [ सं . अ + जन = जन्मणें ]

नेपाली (Nepali) WN

   See : अजन्मा

A Sanskrit English Dictionary

अज  m.  1. m. a drove, troop (of मरुत्s), [AV.]
   a driver, mover, instigator, leader
अज एक-पा    N. of इन्द्र, of रुद्र, of one of the मरुत्s ([, [RV., and] अज॑ ए॑क-पाद, [AV.]]), of अग्नि, of the sun, of ब्रह्मा, of विष्णु, of शिव, of काम ( cf. 2. अ-ज)

ROOTS:

अज एक पा

   the leader of a flock
   a he-goat, ram ([ cf. Gk. αἴξ, αἰγός; Lith. oẓys])
   the sign Aries
   the vehicle of अग्नि
   beam of the sun ( पूषन्)
    N. of a descendant of विश्वामित्र, and of दशरथ's or दीर्घबाहु's father
    N. of a mineral substance
   of a kind of rice
   of the moon
    N. of a people, [RV. vii, 18, 19]
   of a class of ऋषिs, [MBh.]
अ-ज  mfn.  2. mfn. not born, existing from all eternity

ROOTS:

अ ज

अ-ज  m.  m. N. of the first uncreated being, [RV.]; [AV.]

ROOTS:

अ ज

    ब्रह्मा, विष्णु, शिव, काम

The Practical Sanskrit-English Dictionary

अज [aja] a.  a. [न जायते; जन्-ड. न. त.] Unborn, existing from all eternity; यो मामजमनादिं च वेत्ति लोकमहेश्वरम् [Bg.1.] 3; अजस्य गृह्णतो जन्म [R.1.24.]
   जः The 'unborn', epithet of the Almighty Being; न हि जातो न जायेऽहं न जनिष्ये कदाचन । क्षेत्रज्ञः सर्वभूतानां तस्मादहमजः स्मृतः ॥ Mb.; also a N. of Viṣṇu, Śiva or Brahmā.
   The (individual) soul (जीवः) अजो नित्यः शाश्वतोऽयं पुराणो न हन्यते हन्यमाने शरीरे [Bg.2.2.]
   A ram, he-goat (अजेन ब्रह्मणा दक्षयज्ञभङ्गसमये मेषरूपग्रहणेन पलायमानत्वात् अजाधिष्ठितरूपवत्त्वात् मेषस्य उपचारात् अजत्वम् [Tv.] ]
   The sign Aries.
   A sort of corn or grain; अजैर्यष्टव्यं तत्राजा व्रीहयः [Pt.3.]
   Mover, leader (Ved.), said of Indra, Maruts, &c.; a drove.
  N. N. of a mineral substance (माक्षिकधातु).
  N. N. of the Moon or Kāmadeva (आत् विष्णोर्जायते इति; cf. चन्द्रमा मनसो जातः).
   A vehicle of the sun.
  N. N. of the father of Daśaratha and grand-father of Rāma; so called because he was born on the Brāhma Muhūrta.
  N. N. of a Ṛiṣi. cf. अजो हरौ हरे कामे विधौ छागे रघोः सुते । Nm. -Comp.
-अदः [अजम् अत्तीति; अद्-कर्मण्यण्   P.III.2.9.] N. of the ancestor of a warrior tribe, [P.IV.1.171.]
-अदनी [अजैः तृप्त्या अन्यैः दुःखस्पर्शत्वेऽपि अद्यते; अद् कर्मणि ल्युट्]   a kind of prickly nightshade, दुरालभा (Mar. धमासा).
-अन्त्री [अजस्य अन्त्रमिव अन्त्रं तदाकारवती मञ्जरी यस्याः]  N. N. of a potherb Convolvulus Argenteus, नीलबुह्ना. (Mar. शंखवेल ?)-अविकम् [अजाश्चावयश्च तेषां समाहारः द्वन्द्व] goats and sheep; small cattle; अजाविके तु संरुद्धे [Ms.8.235.] खरोष्ट्र- महिषीश्चैव यच्च किञ्चिदजाविकम् [Mb.1.113.35.]
-अश्वम्   goats and horses. (-श्वः) the Sun or Pūṣan, who has goats for the horses.
-एकपाद्-दः [अजस्य छागस्य एकः पाद इव पादो यस्य]  N. N. of one of the 11 Rudras, or of the asterism पूर्वाभाद्रपदा presided over by that deity.
-एडकम् [अजाश्च एडकाश्च तेषां समाहारः]   goats and rams.
-कर्णः -कर्णकः [अजस्य कर्णं इव पर्णं यस्य-स्वार्थे कन्]  N. N. of the plant असनवृक्ष Terminalia Alata Tomentosa; of another tree साल Shorea Robusta.
-गन्धा [अजस्य गन्ध इव गन्धो यस्याः सा]   the shrubby basil, वनयामानी.
-गन्धिका   a kind of वर्वरीशाक (Mar. तिलवणी, कानफोडी).
-गन्धिनी = अजशृङ्गी   q. v.
-गरः [अजं छागं गिरति भक्षयति; गॄ-अच्]   a huge serpent (boa-constrictor) who is said to swallow goats. (-री) N. of a plant.
-गल   See अजागल below.
-गल्लिका [अजस्य गल्ल इव]   an infantile disease (Mentagra).
-जीवः, -जीविकः [अजैस्तच्चारणेन जीवति; अजा एव जीविका यस्य वा]   a goat-herd; so
-˚पः, -˚पालः. -दण्डी [अजस्य ब्रह्मणो दण्डो यस्याः सा] ब्रह्मदण्डी   a kind of plant (ब्रह्मणो यज्ञार्थदण्डस्य तदीयकाष्ठेन करणात् तथात्वम्).
   देवता N. of the 25th asterism. पूर्वाभाद्रपदा.
   fire, the presiding deity of goats (रौद्री धेनुर्विनिर्दिष्टा छाग आग्नेय उच्यते).
-नामकः [अजः नाम यस्य सः कप्]   a mineral substance.
-नाशनः   A wolf.
   पतिः the best of goats.
  N. N. of Mars; lord of the sign Aries.
-पदः, -पाद्-दः  N. N. of a Rudra; See अजैकपाद above.
-बन्धुः [अजस्य बन्धुरिव मूर्खत्वात्]   a fool (silly like the goat).
-भक्षः [अजैर्भक्ष्यते असौ भक्ष्-कर्मणि घञ्]  N. N. of the वर्वरी plant (तिळवण the leaves of which are very dear to goats).
-मायु a.  a. Ved. bleating like a goat (a frog) गोमायुरेक अजमायुरेकः [Rv.7.] 13.6,1.
-मारः [अजं मारयति विक्रयार्थं;   मृ-णिच्-अण्]
   a butcher.
  N. N. of a country (the modern Ajmeer, which, it is supposed, formerly abounded in butchers).
  N. N. of a tribe (गण).
-मीढः [अजो मीढो यज्ञे सिक्तो यत्र   ब.]
  N. N. of the place called Ajmeer.
  N. N. of the eldest son of Hasti, born in the family of Puru, son of Yayāti.
  N. N. of a son of सुहोत्र and author of some Vedic hyms like [Rv.4.43.]
   surname of Yudhisṭhira.-मुख a. goat-faced. (खः) N. of a Prajāpati (Dakṣa). When Dakṣa reviled Śiva at his sacrificial session, Vīrabhadra pulled out his face, and afterwards at the request of Śiva himself he put up a goat's face in place of the original human one. (-खी) N. of a Rākṣasī kept to watch over Sītā in the Aśoka garden at Laṅkā.
-मोदा, -मोदिका [अजस्य मोद इव मोदो गन्धो यस्याः, अजं मोदयतीति वा]  N. N. of a very useful medicinal plant, Common Carroway; the species called Apium Involucratum or Ligusticum Ajowan (Mar. ओंवा). अजमोदां च बाह्लीकं जीरकं लोध्रकं तथा । [Śiva. B.3.18] -लम्बनम् [अज इव लम्ब्यते गृह्यते कृष्णवर्णत्वात् कर्मणि ल्युट्] antimony. (Mar. सुरमा).
-लोमन्, -लोमी -मा [अजस्य लोमेव लोममञ्जरी यस्य-स्याः वा]   cowage, Carpopogon Pruriens (Mar. कुहिली).
-वस्तिः [अजस्य वस्तिरिव वस्ति- र्यस्य]  N. N. of a sage, or of a tribe sprung from him.-वीथिः
-थी  f. f. [अजेन ब्रह्मणा निर्मिता वीथिः शाक त.]
   one of the three divisions of the southern path comprehending the three asterisms मूल, पूर्वाषाढा and उत्तराषाढा; a sort of heavenly passage (गगनसेतु, यमनाला); पितृयानोऽ- जवीथ्याश्च यदगस्त्यस्य चान्तरम् [Y.3.184.]
   goat's path.-शृङ्गी [अजस्य मेषस्य शृङ्गमिव फलं यस्याः सा] N. of a plant, विषाणी or Odina Wodier, highly medicinal, (Mar. मेंढशिंगी), See मेषशृङ्गी.

Shabda-Sagara

अज   r. 1st cl. ( अजति)
   1. To go.
   2. To blame. or censure: the root is irregular, वी being substituted for it before many of the inflecti- ons, as विवाय, वीयात् &c. with an indicatory इ अजि
   r. 10th cl. ( अञ्जयति) To shine.
अज  m.  ( -जः) A name of BRAHMĀ
   2. Also of VISHṆU
   3. A name of SIVA. 4. Also of KĀMA. CUPID.
   5. A proper name, the son of RAGHU, and father of DĀSARATHA.
   6. A he-goat.
   7. A sheep.
   8. A mineral substance. See माक्षिक
  f.  ( -जा)
   1. A she-goat.
   2. Illusion, the unreality of the universe, personified as Sakti.
  mfn.  ( -जः-जा-जं) Unborn.
    E. अ neg. and ज born. unborn; or अज to go, aff. अच्.

ROOTS:

अ ज अज अच्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 adjective  यः न जायते।   Ex. न हि जातो न जायेऽहं न जनिष्ये कदाचन। क्षेत्रज्ञः सर्वभूतानां तस्मादहम् अजः स्मृतः।

MODIFIES NOUN:

ईश्वरः

ONTOLOGY:

गुणसूचक (Qualitative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

अजन्म अनन्यभव अनागत अयोनि अजन्मा अजात अनुत्पन्न अनुद्भूत अप्रादुर्भूत

Wordnet:

bd जोनोम लायि

ben অজাত

guj અજન્મા

hin अजन्मा

kan ಅಜಾತ

kas زیٚنَے , یُس نہٕ کٲنٛسہِ زامُت آسہِ

kok जल्मूक नाशिल्लो

mal ജന്മം എടുക്കാത്ത

mar अजन्मा

nep अजन्मा

ori ଅଜନ୍ମା

pan ਅਣਜੰਮਿਆ

tam பிறக்காத

tel వెలివేయబడిన

urd نازائیدہ