Dictionaries | References

प्रमाणम्

   { pramāṇam }
Script: Devanagari

प्रमाणम्

The Practical Sanskrit-English Dictionary | Sanskrit  English |   | 
प्रमाणम् [pramāṇam]   1 A measure in general (of length, breadth &c.); न प्रमाणेन नोत्साहात् सत्त्वस्थो भव पाण्डव [Mb.3.33.63.] ('प्रमाणं नित्यमर्यादासंघवादिप्रमादिषु' Viśva.); [Mb.1.222.] 31; दृष्टो हि वृण्वन् कलभप्रमाणोऽप्याशाः पुरोवातमवाप्य मेघः [R.18.] 38.
   size, extent, magnitude.
   scale, standard; पृथिव्यां स्वामिभक्तानां प्रमाणे परमे स्थितः [Mu.2.21.]
   limit, quantity; वञ्चयित्वा तु राजानं न प्रमाणेऽवतिष्ठसि [Rām.2.37.] 22.
   testimony, evidence, proof.
   authority, warrant; one who judges or decides, one whose word is an authority; श्रुत्वा देवः प्रमाणम् Pt.1 'having heard this your majesty will decide (what to do)'; आर्यमिश्राः प्रमाणम् [M.1;] [Mu.1.1;] सतां हि संदेहपदेषु वस्तुषु प्रमाणमन्तः- करणप्रवृत्तयः [Ś.1.22;] व्याकरणे पाणिनिः प्रमाणम्; [Ms.2.13;] [Pt.1.24;] sometimes in pl.; वेदाः प्रमाणाः.
   A true or certain knowledge, accurate conception or notion.
   A mode of proof, a means of arriving at correct knowledge; (the Naiyāyikas recognize only four kinds; प्रत्यक्ष, अनुमान, उपमान and शब्द, the Vedāntins and Mīmāṁsakas add two more, अनुपलब्धि and अर्थापत्ति; while the Sāṅkhyas admit प्रत्यक्ष, अनुमान and शब्द only; cf. अमुभव also.).
   principal, capital.
   unity.
   scripture, sacred authority.
   cause, reason.
   rule, sanction, precept.
   The first term in a rule of three.
   An epithet of Viṣṇu.
   freedom from apprehension.
   The prosodial lengh of a vowel.
   An eternal matter; L. D. B.
   (In music) A measure (such as द्रुत, मध्य, विलम्बित); [Rām.1.4.8.]
   The measure of a square.
-णः, -णी   A rule, standard, authority. -Comp.
-अधिक a.  a. more than ordinary, inordinate, excessive; श्वासः प्रमाणाधिकः [Ś.1.29.] -अनुरूप a. corresponding to physical strength.
-अन्तरम्   another mode of proof.
-अभावः   absence of authority.-कुशल,
-प्रवीण a.  a. skilful in arguing.
-कोटिः   the point in an argument which is regarded as actual proof.
-ज्ञ a.  a. knowing the modes of proof, (as a logician). (ः) an epithet of Śiva.
-दृष्ट a.  a. sanctioned by authority.
-पत्रम्   a written warrant.
-पथः   the way of proof.
-पुरुषः   an arbitrator, a judge, an umpire.-वाधितार्थकः a kind of Tarka in [Nyāyasāstra.]
-भूत (˚णीभूत) a.  a. authoritative. (-तः) an epithet of Śiva.-राशिः the quantity of the first term in a rule of three sums.
-वचनम्, -वाक्यम्   an authoritative statement.
   शास्त्रम् scripture.
   the science of logic.-सूत्रम् a measuring cord.
-स्थ   a.
   of normal size.
   unperturbed.

प्रमाणम्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN | Sanskrit  Sanskrit |   | 
 noun  कार्यविधेः निर्धारणार्थं मार्गदर्शिका योजना।   Ex. वित्तकोषस्य अधिकारिणा नूतनानि प्रमाणानि प्रेषितानि।
ONTOLOGY:
मानवकृति (Artifact)वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
 noun  सा उक्तिः येन तत्वं सिद्धं भवति।   Ex. प्रमाणस्य अभावात् अपराधी मुक्तः।
ONTOLOGY:
अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
 noun  कार्ये उपयुज्यमानस्य वस्तुनः अंशस्य इयत्ता।   Ex. प्रमाणाद् अधिकं भुक्त्वा सः अस्वस्थः अभवत्।
ONTOLOGY:
वस्तु (Object)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
   see : परिमाणम्, मापनम्, मानम्

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP