Dictionaries | References

आर्य

   { ārya }
Script: Devanagari

आर्य     

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi
noun  संसार में बहुत पहले सभ्यता प्राप्त प्रागैतिहासिक मनुष्यों का समूह का एक सदस्य   Ex. उत्तर भारतीयों के अनुसार उनके वैदिक कालीन पूर्वज आर्य थे ।
ONTOLOGY:
व्यक्ति (Person)स्तनपायी (Mammal)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
आरज
Wordnet:
asmআর্য ্জাতি
bdआर्ज हारि
benআর্য জাতি
gujઆર્ય
kanಆರ್ಯ
kasآریا , آریا زٲژ
kokआर्य
malആര്യന്മാര്
marआर्य जात
mniꯑꯥꯔꯌ꯭ꯖꯥꯇꯤ
nepआर्य जाति
oriଆର୍ଯ୍ୟ ଜାତି
panਆਰੀਆ ਜਾਤੀ
sanआर्यजातिः
tamஆரிய ஜாதி
telఆర్యజాతి
urdآریہ نسل , آریہ , آریہ ذات
noun  आचार्य, गुरु, पति आदि पूज्य व्यक्तियों के लिए प्रयुक्त एक प्राचीन संबोधन   Ex. आर्य, आपसे मिलने कुछ लोग आए हैं ।
ONTOLOGY:
उपाधि (Title)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
sanआर्यः
urdآریہ
See : पूजनीय, उत्तम, महापुरुष, कुलीन, सावर्णि मनु

आर्य     

कोंकणी (Konkani) WN | Konkani  Konkani
noun  जिणें संवसारांत खूब पयलीं सभ्यताय प्राप्त केल्ली अशी मनशाची एक फामाद जात   Ex. सिंधू सभ्यताय आर्य जातीची एक पुर्विल्ली सभ्यताय
ONTOLOGY:
व्यक्ति (Person)स्तनपायी (Mammal)जन्तु (Fauna)सजीव (Animate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
आर्य जात
Wordnet:
asmআর্য ্জাতি
bdआर्ज हारि
benআর্য জাতি
gujઆર્ય
hinआर्य
kanಆರ್ಯ
kasآریا , آریا زٲژ
malആര്യന്മാര്
marआर्य जात
mniꯑꯥꯔꯌ꯭ꯖꯥꯇꯤ
nepआर्य जाति
oriଆର୍ଯ୍ୟ ଜାତି
panਆਰੀਆ ਜਾਤੀ
sanआर्यजातिः
tamஆரிய ஜாதி
telఆర్యజాతి
urdآریہ نسل , آریہ , آریہ ذات
noun  आचार्य, गुरू, घोव, बी पुज्यनीय व्यक्तीं खातीर वापरतात अशें एक पुर्विल्लें संबोधन   Ex. आर्य, तुका मेलपाक कोण तरी आयला
ONTOLOGY:
उपाधि (Title)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
sanआर्यः
urdآریہ
See : सावर्णि मनु

आर्य     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
Of a good family, noble, genteel, respectable. 2 Proper, suitable, becoming.

आर्य     

Aryabhushan School Dictionary | Marathi  English
  Of a good family; noble. Proper.

आर्य     

वि.  कुलीन , थोर , मान्यवर , वडील , श्रेष्ठ , सभ्य .

आर्य     

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi
noun  आचार्य, गुरू, पती इत्यादी पूज्य व्यक्तींसाठी एक प्राचीन संबोधन   Ex. आर्य, तुम्हांला भेटायला काही लोक आले आहेत.
ONTOLOGY:
उपाधि (Title)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
sanआर्यः
urdآریہ
See : आर्य जात

आर्य     

 पु. 
वि.  
एक मानववंश ; ( इं . ) आर्यन .
कुलीन ; श्रेष्ठ ; सभ्य ; मान्यवर ; वडील . परमोदार वृकोदरभुज यश देतील शीघ्र आर्यातें । - मोसभा १ . ८६ . सौमित्रे मजविषयीं तूं आर्यप्रार्थना करी कांहीं - भक्तमयूर केका ११४ .
आर्य लोकांना शोभणारें ( वर्तन , वागणूक इ० );
वैदिक ; प्राचीन वैदिक ऋषींनीं , ब्राह्मणांनीं प्रस्थापित केलेल्या देवतांची उपासना करणार्‍या जातींस हें राष्ट्रवाचक नांव होतें . याच्या उलट अनार्य ; श्रेष्ठ ; विद्वान ; आदरार्ह माणूस ; कुलीन ; सदाचारी माणूस .
मद्रास इलाख्यांतील पत्तर ब्राह्मणांची विशिष्ट जात . [ सं . आर्य ]
यथोचित ; युक्त ; लायक ; योग्य . जसें - आर्यवेष ; आर्यधर्म .
आर्यासंबंधीं ; आर्यांची . जसें - आर्यभाषा ; आर्यदेश .
मोठ्या माणसांना आदरार्थी वापरतात ; बहुमानसूचक पदवी . आर्या , राजा कोठें बाधे तददर्शनेंचि भी माते । - मोकर्ण ३९ . ४९ . पुण्यास पेशव्यांच्या दरबारीं असलेला पटवर्धनांचा वकील बाबा काळे आपल्या पत्रव्यवहारांत परशुरामभाऊंना आर्य शब्द योजी . - खरे ५२८५ . व ५२९८ . [ सं . ]

आर्य     

नेपाली (Nepali) WN | Nepali  Nepali
See : आर्य जाति

आर्य     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
आर्य  m. m. (fr.अर्य॑, √ ), a respectable or honourable or faithful man, an inhabitant of आर्यावर्त
one who is faithful to the religion of his country
अन्-आर्य   N. of the race which immigrated from Central Asia into आर्यावर्त (opposed to , दस्यु, दास)
ROOTS:
अन् आर्य
शूद्र   in later times N. of the first three castes (opposed to ), [RV.] ; [AV.] ; [VS.] ; [MBh.] ; [Yājñ.] ; [Pañcat.] &c.
a man highly esteemed, a respectable, honourable man, [Pañcat.] ; [Śak.] &c.
a master, an owner, [L.]
a friend, [L.]
a वैश्य, [L.]
Buddha
अय्यो   (with Buddhists [पालि, or अरियो]) a man who has thought on the four chief truths of Buddhism (See next col.) and lives accordingly, a Buddhist priest
a son of मनुसावर्ण, [Hariv.]
आर्य  mfn. mf( and आ॑री)n.Āryan, favourable to the Āryan people, [RV.] &c.
behaving like an Āryan, worthy of one, honourable, respectable, noble, [R.] ; [Mn.] ; [Śak.] &c.
of a good family
excellent
wise
suitable
आर्य   [cf. Old Germ.êra; Mod.Germ.Ehre; Irish Erin.]

आर्य     

आर्य [ārya] a.  a. [ऋ-ण्यत्]
Āryan, an inhabitant of आर्यावर्त, N. of the race migrated into India in Vedic times.
Worthy of an Ārya.
Worthy, venerable, respectable, honourable, noble, high; यदार्यमस्यामभिलाषि मे मनः [Ś.1.22;] [R.2.33;] so आर्यवेषः respectable dress; oft. used in theatrical language as an honorific adjective and a respectful mode of address; आर्यचाणक्यः, आर्या अरुन्धती &c.; आर्य revered or honoured Sir; आर्ये revered or honoured lady. The following rules are laid down for the use of आर्य in addressing persons: (1) वाच्यौ नटीसूत्रधारावार्यनाम्ना परस्परम् । (2) वयस्येत्युत्तमैर्वाच्यो मध्यैरार्येति चाग्रजः । (3) (वक्तव्यो) अमात्य आर्येति चेतरैः । (4) स्वेच्छया नामभिर्विप्रैर्विप्र आर्येति चेतरैः । [S. D.431.]
Noble, fine, excellent.
र्यः N. of the Hindu and Iranian people, as distinguished from अनार्य, दस्यु and दास; विजानीह्यार्यान्ये च दस्यवः [Rv.1.51.8.]
A man who is faithful to the religion and laws of his country; कर्तव्यमाचरन् कार्यमकर्तव्यमनाचरन् । तिष्ठति प्रकृताचारे स वा आर्य इति स्मृतः ॥
 N. N. of the first three castes (as opp. to शूद्र).
respectable or honourable man, esteemed person; वृत्तेन हि भवत्यार्यो न धनेन न विद्यया Mb.; परमार्यः परमां कृपां बभार [Bu. Ch.5.6.]
A man of noble birth.
A man of noble character.
A master, owner.
A preceptor; वैमानि- कार्यसमभूमा [Viś. Guṇā.124;] [Mu.3.33.]
A friend.
A Vaiśya.
A father-in-law (as in आर्यपुत्र).
A Buddha.
(With the Buddhists) A man who has thought on the four chief principles of Buddhism and lives according to them.
A son of Manu Sāvarṇa.
र्या N. of Pārvatī.
A mother-in-law.
A respectable woman; यत्रार्या रुदती भीता पाण़्डवानिदमब्रवीत् [Mb.3.12.87.]
 N. N. of a metre; राजानमुद्दिश्य आर्यामिमां पपाठ K. ˚गीतिः f. A variety of the Āry&amacr metre, see Appendix.
That which comes from truth; आराद् याता तत्त्वेभ्य इति आर्या.
र्यम् Virtue, sacredness; नहि दुष्टा- त्मनामार्यमावसत्यालये चिरम् [Rām.3.5.12.]
Discrimination (विवेक); कोपमार्येण यो हन्ति स वीरः पुरुषोत्तमः [Rām.4.31.6.] -Comp.
-अष्टशतम्   title of a work of Ārya Bhaṭṭa consisting of eight hundred verses.
-आगमः   The approaching an Ārya woman sexually; अन्त्यस्यार्यागमे वधः [Y.2.294.]
-आवर्तः [आर्यां आवर्तन्ते अत्र]   'abode of the noble or excellent (Āryas)'; particularly N. of the tract extending from the eastern to the western ocean, and bounded on the north and south by the Himālaya and Vindhya respectively; cf. [Ms..2.22;] आ समुद्रात्तु वै पूर्वादा समुद्राच्च पश्चिमात् । तयोरेवान्तरं गिर्योः (हिमवद्विन्ध्ययोः) आर्यावर्तं विदुर्बुधाः ॥; also 1.34.
-गृह्य a.  a. [आर्यस्य गृह्यः पक्षः]
to be respected by the noble.
a friend of the noble, readily accessible to honourable men; तमार्यगृह्यं निगृहीतधेनुः [R.2.33.]
respectable, right, decorous.-जुष्ट a. liked by or agreeable to noble ones.
-देशः   a country inhabited by the Āryas.
पुत्रः son of an honourable man.
the son of a spiritual preceptor.
honorific designation of the son of the elder brother; of a husband by his wife; or of a prince by his general &c.
the son of the father-in-law, i. e. a husband (occurring in every drama; mostly in the vocative case in the last two senses).
-प्राय   a.
inhabited by the Āryas.
a bounding with respectable people; [Ms.7.69.] -बलः N. of a Bodhisattva.
-भट्टः  N. N. of a renowned astronomer, the inventor of Algebra among the Hindus; he flourished before the 5th century of the Christian era. Hence his work is called आर्यभटीय.
-भावः   honourable character or behaviour.
-मतिः   One having a noble intellect; संक्षिप्तमार्यमतिना Sāṅ. [K.71.]
-मार्गः   the path or course of the respectable, a respectable way. -मिश्रa. respectable, worthy, distinguished. (-श्रः) a gentleman, a man of consequence; (pl.)
worthy or respectable men, an assembly of honourable men; आर्य- मिश्रान् विज्ञापयामि [V.1.]
your reverence or honour (a respectful address); नन्वार्यमिश्रैः प्रथममेव आज्ञप्तम् [Ś.1;] आर्य- मिश्राः प्रमाणम् [M.1.]
-युवन्  m. m. an Āryan youth.
-रूप a.  a. having only the form of an Āryan, a hypocrite, impostor; आर्यरूपमिवानार्यं कर्मभिः स्वैर्विभावयेत् [Ms.1.57.] -लिङ्गिन् m. an impostor; [Ms.9.26.]
-वाक् a.  a. speaking the Aryan language; म्लेच्छवाचश्चार्यवाचः सर्वे ते दस्यवः स्मृताः [Ms.1.45.]
-वृत्त a.  a. virtuous, good, pious; [Ms.9.] 253; [R.14.55.] (-त्तम्) the conduct of an Āryan or nobleman; [Ms.4.175.]
-वेश a.  a. well-clothed, having a respectable dress, fine.
-व्रत a.  a. observing the laws and ordinances of the Āryans or noblemen. (-तम्) the duty of an Aryan.
-शील a.  a. Having an honest character.
-श्वेतः   a noble or honourable man.
-संघः   the whole body of the Āryans, especially Buddhists; it is also the name of a renowned philosopher (founder of the school of Yogāchāras).
-सत्यम्   a noble or sublime truth; (there are four such truths forming the chief principles of Buddhism. In Pāli they are called चत्तारि अरियसच्चानि. They are, (1) life is suffering, (2) Desire of life is the cause of suffering, (3) Extinction of that desire is the cessation of suffering, (4) The eightfold path leads to that extinction).
-सिद्धान्तः  N. N. of a work of आर्यभट्ट.
-स्त्री   An Āryan woman, or a woman of the first three castes.
-हलम्   ind. forcibly.
-हृद्य a.  a. liked by the noble.

आर्य     

noun  सम्बोधनात्मकं किञ्चन पदम् ।   Ex. आर्य, भवता तु भद्रम् आचरितम् ।
ONTOLOGY:
उपाधि (Title)अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
महोदय
Wordnet:
hinभई
See : कुलीन, आदरणीय, पूजनीय, साधु, शिष्ट

Related Words

आर्य जातीय   आर्य   आर्य जातीचा   आर्य जातीचें   आर्य जात   आर्य जाति   आर्य समाज   आर्य देश   भई   आर्यदेश   आर्य चाणक्य   आर्य थाखो   आर्य-पुत्र   ਆਰੀਆ ਜਾਤੀ   gentle   آریَن زٲژٕ   आर्ज हारि   आर्ज हारियारि   आर्यजातिः   आर्यजातीय   আর্য   আর্য জাতি   আর্য ্জাতি   আর্য ্জাতীয়   ଆର୍ଯ୍ୟ ଜାତି   ଆର୍ଯ୍ୟ ଜାତୀୟ   આર્ય   આર્ય જાતિનું   ஆரிய இனத்திலுள்ள   ஆரிய ஜாதி   ఆర్యజాతి   ఆర్య జాతిగల   ಆರ್ಯ   ആര്യജാതിയുടെ   ആര്യന്മാര്   ಆರ್ಯ ಜಾತೀಯ   চানক্য   ଚାଣକ୍ୟ   ਚਾਣਕਯ   ચાણક્ય   சாணக்கியர்   ചാണക്യൻ   चाणक्य   blue-blooded   aristocratic   aristocratical   patrician   good   blue   nice   decent   अनार्यकर्मिन्   भटदीपिका   भटीय   अनार्यजुष्ट   वृद्धार्यभट   अर्यश्वेत   फ्रिजीयाई   यल्ल   अंधारूपण   अनार्य जातीचें   आज्याबा   घासपाटीं   भाषासमूहः   द्रमिड   श्रेणिस्थान   आर्यन   सामाजीक वेवस्था   स्वामी दयानन्द सरस्वति   प्रतिपन्नक   समाजारि बेबस्था   सामाजिक व्यवस्था   अनार्य   gaud   अग्निपूजक   आरवा   स्वामी दयानंद सरस्वती   म्लेच्छवाच्   नाट्योक्ती   debonair   अनार्य जातीय   अर्यजारा   नाट्योक्ति   इक्षुमती   genteel   आरज   आर्यसमाज   livery   matron   आर्यः   sir   अरवा   हात देणें   रघुनाथ   आधीं महार, मग सृष्टि होणार   उपपदम्   अय्या   आरे   आर्यसमाजी   अया   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP