नक्षत्रांच्या लोचनसंज्ञा

नक्षत्रांच्या लोचनसंज्ञा .

अंधकं मंदनेत्रं च मध्यचक्षुः सुलोचनम् ।

रोहिणी गणयेत् पूर्वे साभिजिच्च पुनः पुनः ॥९१॥

हीं नक्षत्रें समजण्याची अशी रीति आहे कीं , रोहिणीनक्षत्रापासून मोजण्यास आरंभ करावा ; जसें , प्रथम रोहिणी हें अंधलोचन , मृग हें मंदलोचन , नंतर आर्द्रा हें मध्यलोचन आणि शेवटीं पुनर्वसु हें सुलोचन ; ह्याच क्रमानें पुनः पुनः मोजीत जावें . हीं नक्षत्रें मोजतांना अभिजित् नक्षत्रसुद्धां मोजावें . खालीं ह्या नक्षत्रांचें कोष्टक दिलें आहे त्यावरुन सर्व नक्षत्रांच्या लोचनसंज्ञा स्पष्ट कळतील .

सिंहो यथा सर्वचतुष्पदानां तथैव पुष्यो बलवानुडूनाम् ॥

चन्द्रे विरुद्धेऽप्यथ गोचरेऽपि सिध्यन्ति कार्याणि कृतानि पुष्ये ॥९२॥

ज्याप्रमाणें सर्व चतुष्पाद जनावरांत सिंह बलवान् अत एव श्रेष्ठ आहे , त्याचप्रमाणें सर्व नक्षत्रांत पुष्यनक्षत्र श्रेष्ठ आहे . कोणत्याही कार्यसमयीं चवथा , आठवा किंवा बारावा , असा जरी स्वराशीला अनिष्ट चंद्र असेल , आणि त्या दिवशीं पुष्यनक्षत्र असेल , तरी अनिष्ट चंद्रामुळें कार्यास कोणत्याही प्रकारचें विघ्न न येतां पुष्यनक्षत्राच्या योगानें निश्र्चयपूर्वक कार्यसिद्धि होते . पण ‘ विहाय पाणिग्रहमेव पुष्यः ’ या वचनाप्रमाणें पुष्यनक्षत्र विवाहाला मात्र अनिष्ट मानिलेलें आहे .