उडणें

A dictionary, Marathi and English

    14 To leap upon--the male of beasts in covering. उडून चरणें To live well; to feed in rich pastures; to dwell in courts or high places.

Aryabhushan School Dictionary

 v i   fly. leap, frisk. elapse. disappear suddenly. fade. be fired or discharged-a gun.

महाराष्ट्र शब्दकोश

 अ.क्रि.  
    भरारी मारणें ; आकाशमार्गे गमन , संचार करणें ( पक्षी वगैरेंनीं ).
    आघात प्रत्याघातादि कारणानें स्थान सोडणें ; मूळ स्थानापासून अन्यत्र जाणें , वर बाजूस उडी मारणें . चेंडू जसा वेगानें आपटाल तसा वर उडेल . तोंडावर वस्त्र धरुन बोल , नाहीं तर हुसर्‍याचे अंगावर थुंका उडतो .
    उल्लंघन करणें ; ओलांडून जाणें ; वरुन उडी मारुन जाणें . आडमार्गे उडोनि भिंती . - मुविराट ४ . २४ .
   उंचावरुन खालीं उडी मारणें .
    झडप , झेंप घालणें ; तुटून पडणें ; रागानें , आवेशानें चालून जाणें .
   नाहींसें होणें ; निघून जाणें ; संपणें . ते रात्री येतां सूर्यापुढें । स्वकार्येसी सगळी उडे । - एभा २० . २८१ . मनीं निश्चयो सर्व खेदें उडाला । - राम ६२ .
    एकदम अदृश्य होणें ; दिसेनासें होणें . दिवस बुडाला , मजूर उडाला .
    कोमेजणें ; निस्तेज होणें ; रंग विटणें ; अस्पष्ट होणें ; फिक्का होणें . या चित्राचे रंग उडाले आहेत .
    खपणें ; खलास होणें ; खर्च होणें ( द्रव्य , जिन्नस ); त्याचा सर्व पैसा चैनबाजींत उडाला . ( कोशाच्या ) दरवर्षी लाखों प्रती उडत असल्यामुळें ते ( ठसे ) झिजून जातात . - नि ६७७ . खुंटणें ; ( धैर्य , धीर ) सुटणें ; ( पाणी वगैरे ) आटणें .
    मन विटणें ; तिटकारा येणें ; प्रेम नाहीसें होणें . तिचा आज जीवच उडून गेला होता . - अस्तंभा १८८ .
   दुभतें जनावर दूध देत नाहींसें होणें ; कोरडें पडणें ; भाकड होणें . हल्ली आमची गाय उडाली आहे .
    बंदुक , तोफ पेटणें ; गोळी सुटणें ; स्फोट होणें ; फुटणें .
   युध्द , भांडण वगैरे जुंपणें .
    मजा , गंमत , दुष्काळ , अरिष्ट , भांडणतंटा , अव्यवस्था वगैरे उत्पन्न होणें , सुरु होणें , वाढणें , माजणें . चालिले उडत गर्जत - दावि २६८ .
   बळावर , आशेवर काम करणें ; अवलंबून कार्य करणें ( द्रव्य , सत्ता , वचन वगैरेवर ). कशाच्या बळावर उडतोस ?
   संभोगार्थ उडी मारणें - चढणें ( पशु वगैरेंच्या बाबतींत - नर पशूनीं माद्यांवर )
   ( ल . ) गर्व करणें ; मद येणें ; ताठा चढणें . ज्यांच्या बळें उडसि ते तिकडेचि मनेंहि तुजकडे देहें । - मोउद्योग ४ . १०९ .
   ( ल . ) वर मान करणें ; भरभराटणें . सत्कीर्ति न दे उडों नवसुधेतें । - मोमंभा २ . ४० .
    भरधांव पळणें ( घोडा वगैरे ); वेगानें जाणें .
   एखाद्याची चाकरी , रोजगार सुटणें .