Dictionaries | References

तेजस्

   { tējas }
Script: Devanagari

तेजस्     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
तेजस्  n. n. (often pl.) the sharp edge (of a knife &c.), point or top of a flame or ray, glow, glare, splendour, brilliance, light, fire, [RV.] &c.
clearness of the eyes, [VS. xxi] ; [AitBr.] &c.
the bright appearance of the human body (in health), beauty, [Nal.] ; [Suśr. i, 15]
the heating and strengthening faculty of the human frame seated in the bile, 14 and 26
the bile, [L.]
fiery energy, ardour, vital power, spirit, efficacy, essence, [AV.] &c.
semen virile, [MBh.] ; [R.] ; [Ragh.] ; [Śak.]
marrow, [L.]
the brain, [W.]
gold, [L.]
क्षमा   (opposed to ) impatience, fierceness, energetic opposition, [MBh. iii] ; [VarBṛ.] ; [Sāh. iii, 50 and 54] ; [Daśar. ii, 3]
रजस्   (in सांख्यphil.) = (passion)
spiritual or moral or magical power or influence, majesty, dignity, glory, authority, [AV.] ; [VS.] &c.
a venerable or dignified person, person of consequence, [MBh. v, xiii] ; [Śak. vii, 15]
fresh butter, [L.]
र्   a mystical N. of the letter , [RāmatUp. i, 23]
असे   () dat.inf.तिज्q.v.
अ   cf.-, अग्नि-, उग्र- &c.

तेजस्     

तेजस् [tējas]  n. n. [तिज्-भावे करुणादै असुन्]
Sharpness.
The sharp edge (of a knife &c.).
The point or top of a flame.
Heat, glow. glare.
Lustre, light, brilliance, splendour; दिनान्ते निहितं तेजः [R.4.1;] तेजश्चास्मि विभावसौ [Bg.7.9,1.]
Heat or light considered as the third of the five elements of creation (the other four being पृथिवी, अप्, वायु and आकाश).
The bright appearance of the human body, beauty; अरिष्टशय्यां परितो विसारिणा सुजन्मनस्तस्य निजेन तेजसा [R.3.15.]
Fire of energy; शतप्रधानेषु तपोधनेषु गूढं हि दाहात्मकमस्ति तेजः [Ś. 2.7;] [U.6.14.]
Might, prowess, strength, courage, valour; martial or heroic lustre; तेजस्तेजसि शाम्यतु [U. 5.7;] [Ś.7.15.]
One possessed of heroic lustre; तेजसां हि न वयः समीक्ष्यते [R.11.1;] [Pt.1.328;3.33.]
Spirit, energy.
Strength of character, not bearing insult or ill-treatment with impunity.
Majestic lustre, majesty, dignity, authority, consequence; तेजोविशेषानुमितां (राजलक्ष्मीं) दधानः [R.2.7.]
Semen, seed, semen virile; स्याद्रक्षणीयं यदि मे न तेजः [R.14.65;] 2.75; दुष्यन्तेनाहितं तेजो दधानां भूतये भुवः [Ś.4.3.]
The essential nature of anything.
Essence, quintessence.
Spiritual, moral, or magical power.
Fire; यज्ञसेनस्य दुहिता तेज एव तु केवलम् [Mb.3.239.9.]
Marrow.
Bile.
The speed of a horse.
Fresh butter.
Gold.
Clearness of the eyes.
A shining or luminous body, light; ऋते कृशानोर्न हि मन्त्रपूतमर्हन्ति तेजांस्यपराणि हव्यम् [Ku.1.51;] [Ś.4.2.]
The heating and strengthening faculty of the human frame seated in the bile (पित्त).
The brain.
Violence, fierceness.
Impatience.
Anger; मित्रैः सह विरोधं च प्राप्नुते तेजसा वृतः Md.3.28.18.
The sun; उपप्लवांस्तथा घोरान् शशिनस्तेजसस्तथा [Mb.12.] 31.36. -Comp.
-कर   a.
illuminating.
granting vital power or strength.
-पदम्   a mark of dignity; तेजःपदं मणिमयं च हृतं शिरोभ्यः [Bhāg.1.15.14.]
-बीजम्   marrow.
भङ्गः disgrace, destruction of dignity.
depression, discouragement.
-भीरः  f. f. shadow.-मण्डलम् a halo of light; सर्वा एतस्मिंस्तेजोमण्डल एकीभवन्ति [Praśna. Up.4.2.]
-मात्रा   sense-organ; स एतास्तेजोमात्राः समभ्याददानो हृदयमेवान्ववक्रामति [Bṛi. Up.4.4.1.]
-मूर्तिः   the sun; [Ms.3.93.]
रूपम् the Supreme Spirit, Brahman.
the nature of light.
वृत्तम् noble behaviour; [Ms.9.33.]
superior power or lustre.

तेजस्     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
तेजस्  m.  (-जाः) A name of Agni or fire.
 n.  (-जः)
1. Splendour, light, lustre.
2. Dignity, consequence.
3. Srength, power.
4. Ardour, spirit, energy.
5. Semen virile.
6. Fresh butter.
7. Impatience, in- ability to bear or put up with.
8. Gold.
9. Bile, the bilious hu- mour.
10. Marrow, the brain, &c.
11. Fame, glory.
12. Sharpness, (metallic.)
13. Pungency.
14. Heat.
15. Bodily vigour.
16. Viva- city.
E. तिज् to sharpen or polish, affix भावे करणादौ असुन् .
ROOTS:
तिज् भावे करणादौ असुन् .

Related Words

तेजस्   vivacity   सुतेजा   सूर्य्यतेजस्   राजतेजस्   सर्व्वतेजस्   शिक्वन्   resplendence   puissance   fulgency   irradiance   sheen   कल्मलीक   क्षततेजस्   रसतेजस्   मांसतेजस्   तेजस्त्व   तेजोवृत्त   heartiness   vigor   lustre   liveliness   lucidness   तेजोमन्थ   तेजोरूप   splendor   stamina   mettle   fulgent   grandeur   luminary   manhood   vigour   तेजस्कर   शुक्षि   radiance   refulgent   nervousness   potency   glimmer   magnificent   might   gorgeous   magnificence   efficacy   effulgent   semen   severity   sharpness   सुतेजस्   तेजिष्ठ   तेजीयस्   तेजोवत्   निस्तेजस्   richness   pomp   gleam   glitter   acute   brisk   marrow   irradiate   nobility   उन्मिष्   महातेजस्   strength   fresh   glare   glow   majesty   soul   dignity   courage   तेजस्विन्   radiate   splendid   pith   awe   glory   heart   spirit   gold   grand   bright   edge   अनीक   shine   अप्   अमित   तैजस   वर्चस्   polish   energy   seed   shade   strong   tone   man   अजा   noble   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP