तेजस् [tējas] n. n. [तिज्-भावे करुणादै असुन्]
Sharpness.
The sharp edge (of a knife &c.).
The point or top of a flame.
Heat, glow. glare.
Lustre, light, brilliance, splendour; दिनान्ते निहितं तेजः
[R.4.1;] तेजश्चास्मि विभावसौ
[Bg.7.9,1.] Heat or light considered as the third of the five elements of creation (the other four being पृथिवी, अप्, वायु and आकाश).
The bright appearance of the human body, beauty; अरिष्टशय्यां परितो विसारिणा सुजन्मनस्तस्य निजेन तेजसा
[R.3.15.] Fire of energy; शतप्रधानेषु तपोधनेषु गूढं हि दाहात्मकमस्ति तेजः
[Ś. 2.7;] [U.6.14.] Might, prowess, strength, courage, valour; martial or heroic lustre; तेजस्तेजसि शाम्यतु
[U. 5.7;] [Ś.7.15.] One possessed of heroic lustre; तेजसां हि न वयः समीक्ष्यते
[R.11.1;] [Pt.1.328;3.33.] Spirit, energy.
Strength of character, not bearing insult or ill-treatment with impunity.
Majestic lustre, majesty, dignity, authority, consequence; तेजोविशेषानुमितां (राजलक्ष्मीं) दधानः
[R.2.7.] Semen, seed, semen virile; स्याद्रक्षणीयं यदि मे न तेजः
[R.14.65;] 2.75; दुष्यन्तेनाहितं तेजो दधानां भूतये भुवः
[Ś.4.3.] The essential nature of anything.
Essence, quintessence.
Spiritual, moral, or magical power.
Fire; यज्ञसेनस्य दुहिता तेज एव तु केवलम्
[Mb.3.239.9.] Marrow.
Bile.
The speed of a horse.
Fresh butter.
Gold.
Clearness of the eyes.
A shining or luminous body, light; ऋते कृशानोर्न हि मन्त्रपूतमर्हन्ति तेजांस्यपराणि हव्यम्
[Ku.1.51;] [Ś.4.2.] The heating and strengthening faculty of the human frame seated in the bile (पित्त).
The brain.
Violence, fierceness.
Impatience.
Anger; मित्रैः सह विरोधं च प्राप्नुते तेजसा वृतः Md.3.28.18.
The sun; उपप्लवांस्तथा घोरान् शशिनस्तेजसस्तथा
[Mb.12.] 31.36. -Comp.
-कर a.
illuminating.
granting vital power or strength.
-पदम् a mark of dignity; तेजःपदं मणिमयं च हृतं शिरोभ्यः
[Bhāg.1.15.14.] -बीजम् marrow.
भङ्गः disgrace, destruction of dignity.
depression, discouragement.
-भीरः f. f. shadow.-मण्डलम् a halo of light; सर्वा एतस्मिंस्तेजोमण्डल एकीभवन्ति
[Praśna. Up.4.2.] -मात्रा sense-organ; स एतास्तेजोमात्राः समभ्याददानो हृदयमेवान्ववक्रामति
[Bṛi. Up.4.4.1.] -मूर्तिः the sun;
[Ms.3.93.] रूपम् the Supreme Spirit, Brahman.
the nature of light.
वृत्तम् noble behaviour;
[Ms.9.33.] superior power or lustre.