कढी

A dictionary, Marathi and English

   
   kaḍhī . Add:--शिळ्या कढीला ऊत आणणें and, in con., येणें To boil up stale कढी, i. e. to stir up one's valor and daring after the occasion demanding it is passed away.

Aryabhushan School Dictionary

  f  A dish,-flour, &c., boiled in butter-milk.
कढी पातळ होणें   To be greatly emaciated.

मराठी (Marathi) WN

 noun  ताक हरभर्‍याचे पीठ इत्यादीला फोडणी वगैरे देऊन, कढवून केलेले कालवण   Ex. पुरणाच्या जेवणात कढी असलीच पाहिजे.

HYPONYMY:

सोलकढी

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

guj કઢી

hin कढ़ी

kan ಪಳ್ಯ

pan ਕੜ੍ਹੀ

tel కడ్డీ

urd کڑھی , کری

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. १ ताकास हरभर्‍याचें पीठ लावून , फोडणी वगैरे देऊन कढवून केलेलें कालवण ; ताकाची आमटी . कोंकणांत आंबसुलाचीहि कढी करतात . ' भाजी होती वांग्यांची । वालाचे गोळ्याची कढी । ' - स्त्रीगीत ६६ . २ एक औषधी काढा ; निरगुडीचीं पानें , ओवा चित्रकमुळ हळद व सुंठ यांचें चूर्ण , व कांजी ताकांत मिसळुन केलेली कढी . ही वातहारक व अग्निवर्धक आहे . ( सं . क्वथ = काढणें ; कढिआ ; सिं . कडही ) ( वाप्र .) शिळ्या काढीला ऊत आणणें = १ ( शिळी कढी कढविणें ), प्रसंग संपल्यानंतर एखाद्याचें धाडस किंवा शौर्य चेष्टविणें . २ स्मरणांतून गेलेल्या - जुन्यापुराण्या दादाला पुन्हां तोंड पाडणें .
०पातळ   ( ल .) १ आजारामुळें अशक्त - फिकट - निस्तेज होणें . २ भीतीनें घाबरणें - गांगरणें - जर्जर होणें . ( कष )
होणें   ( ल .) १ आजारामुळें अशक्त - फिकट - निस्तेज होणें . २ भीतीनें घाबरणें - गांगरणें - जर्जर होणें . ( कष )
०खाऊ वि.  १ कढीची आवड असलेला . ( ब्राह्मणास उपहासानें म्हणतात ). २ ( ल .) शेळपट ; भ्याड ; नामर्द . ०गवत - पात - नस्त्रे . गवती नहा किंवा पाती चहा , हा कढींत घालतात .
०चट वि.  ( ना .) कढीभुरक्या ; कढी खाऊ ( ब्राह्मण ).
०निंब  पु. बारीक कांटे असलेलें एक झाड ; यांच्या पालाला एकप्रकारचा सुवास येतो , तो कढींत , मसाल्यांत घालतात व त्याची चटणीहि करतात . यास गोड निंब , ( खान .) मढुनिंब , झिरग असहि म्हणतात . ( सं . कैटर्य .)
०भात  पु. लग्नविधींतील एक सोहळा ; सीमांतपूजनांत वधूपक्षानें वरपक्षाकडील मंडळींस कढीभाताचें जेवण घालणें व कढीचें व भातांचें भांडें आंदण देणें .
०भुरक्या   कढीभात खाणारा - वि . कढीखाऊ पहा . ' कढीभातखाऊ म्हणती ब्राह्मणा जगांत ..... तयांनींच करणीं केली प्रसंगीं अचाट । ' - विक ७ .

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

   कढीखाऊ
   कढीचट
   कढीभुरक्‍या
   कढीभातखाऊ
   कढीभात खाणारा
   १. ब्राह्मण ब्राह्मण केवळ कढीभात खातात म्‍हणून त्‍यांच्या अंगी ताकद नसते अशी समजूत आहे. तीवरून त्‍यांस कढीखाऊ इ. विशेषणाने अशक्‍त समजतात. ‘कढीभातखाऊ म्‍हणती ब्राह्मणा जगांत।’ तयांनीच करणी केली प्रसंगी अचाट।’ -विक ७.
   (ल) नामर्द
   भ्‍याड
   शेळपट.