स्वात्मसुख - ज्ञानी देह

तैशी अविद्या नासोनि जाये । परी प्रारब्धभोग शेष राहे । तेणें शेषें देह वर्तताहे । ज्ञानियांचा ॥८४॥

जेवीं कां पूर्व संस्कारी । मद्यप वस्त्र खांद्यावरी । आहे नाही आठवो न धरी । तैसे देह मुक्तासी ॥८५॥

सर्प कांचोळी सोडोनि जाये । ते वारेन हालों लाहे । मुक्तांचे देह तैसें पाहे । कर्मी वर्ते ॥८६॥

जैसे गळित पत्र वारेनि चळे । तैसे देह वर्ते प्राचीनमेळें । परी संकल्पाचेनि विटाळें । नातळे मन ॥८७॥

अविद्या जेथ नासोनि जाये । देह तेंही अविद्याकायें । कारण नाशलिया कार्य राहे । हें केवी घडे ॥८८॥

वृक्ष मुळी छेदिला जाये । आर्द्रता तत्काळ नजाये । तेवी अविद्यानाशें देह राहे । प्रारब्धअवधीं ॥८९॥

तया प्रारब्धाच्या पोटीं । सांगे सकळ जगासी गोठी । अथवा दरेदरकुटीं । माजीं पडो ॥२९०॥

कां आचरो सकळकर्मे । कां तटस्थ राहोनि भ्रमे । तें प्राचीनचि परिणमे । तदनुरुपें ॥९१॥

जेथ बाध्य बाधकता फिटली । समूळ अविद्या तुटली । तेथेंचि निर्विकल्प जाली । समाधी सैरा ॥९२॥

ऐशी ज्यास समाधी अवस्था । भोग भोगुनी अभोक्ता । सकळ कर्मी अकर्ता । तोचि होय ॥९३॥

तो इंद्रियांचेनि योगें । दिसे विषयावरी लोटे निजांगें । परी निःसंगता संयोगें । भंगोनेंदी ॥९४॥

पहातां जळामाजीं झाली । आणि जळावरी वेलि गेली । परी जळेंसी अलिप्त ठेलीं । पद्मिणीपत्रें ॥९५॥

कां फुंकितां लखलखिला । जो फुंकास्तव प्रकटला । तो फुंक न साहतां ठेला । दीप जैसा ॥९६॥

तैसी कर्मास्तव उत्पत्ती । आणि कर्मीची जाली परम प्रात्पी । त्या कर्मामाजी वर्तती । निष्कर्म होवोनी ॥९७॥

तो वेव्हारी होवोनि । ताटस्थ राहोनि जनीं । परिस्थिती अधिक उणी । बोलोंचि नये ॥९८॥

रावो उपरिये निजीला । तरी राजपदा अधिक आला । कां बाहेरी व्याहाळिये निघाला । तरी राज्यत्वा मुके ॥९९॥