Dictionaries | References

सिध्द

   
Script: Devanagari

सिध्द     

 पु. १ ईश्वरप्रेरित ग्रंथकार , लेखक . उदा० व्यास . २ भूत - भविष्य - वर्तमानांचें ज्ञान असलेला ; द्रष्टा ; साधु . ३ अणिमादि सिध्दी प्राप्त झालेला ; योगी . ४ मुक्त पुरुष . - दा ५ . १० . १० . ५ एक उपदेवांचा वर्ग व त्यांतील व्यक्ति . येर सुरसिध्द किन्नर । - ज्ञा ११ . ५० . ६ . ६ ( ज्यो . ) एकविसावा योग . [ सं . ] - वि . १ संपविलेलें ; पुरें केलेलें . २ स्थापित केलेलें ; सत्य म्हणून दाखवून दिलेलें ; पुराव्यानें खरें केलेलें ; प्रस्थापित . ३ निकाल केलेलें ; तोडलेलें ( भांडण , खटला ) ४ बनविलेला ; तयार केलेला ; रचलेला ( नियम , घटना , कायदा ). ५ पकविलेलें ; शिजविलेलें . ( अन्न ). जैसी सिध्दसाध्य भोजनीं । तृप्ती एकी । - ज्ञा ३ . ३८ . ६ घेण्याजोगें ; तयार केलेलें ( घोटून , द्रव्यें मिसळून - औषध ). ७ तयार ठेवलेला , असलेला ( कामास योजावयाचा माणूस , जनावर इ० ); मुद्दाम खोळंबलेला , वाट पहात असलेला ; राखून ठेवलेला ; सज्ज ; तयार . ८ कुशल ; निष्णात . ९ शाबूत ; धडधाकट जंव हें सकळ सिध्द आहे । हात चालावया पाय । - तुगा ७२९ . १० प्रत्यक्ष ; मूर्तिमंत जरी प्रकटे सिध्द सरस्वती । तरी मुका आथी भारती । - ज्ञा १ . ७८ . ११ अकृत्रिम ; सहज असणारा . नित्यसिध्द परमशुध्द माझें स्वरुप शुध्द जाणती । - एभा ११ . ११२७ . १२ पूर्णावस्था प्राप्त झालेले . वांचोनि कर्मारंभ उचित । न करितांचि कां सिध्दवत । - ज्ञा ३ . ४५ . १३ ( व्या . ) गुणधर्मयुक्त ; मूर्त . याच्या उलट साधित = अमूर्त . १४ ( भाषा . ) मूळ ; अव्युत्पन्न ( शब्द ). याच्या उलट साधित शब्द . ( समासांत ) ( सिध्द शब्द उत्तरपदीं असतांना )- अनुभव - उपाधि - ओषधी - क्रिया - न्याय - लोक - व्याकरण - स्वभाव - सिध्द . ऊन प्रत्ययांत धातुसाधितांपुढें नेहेमीं हा शब्द येतो . उदा० करून - भोगुन - शिकून सिध्द . ( वाप्र . ) सर्वसिध्द आणि चुलीस पोतेरें - तयारी होण्याच्या फार आधीं तयारी झाल्याचें सांगणाराबद्दल वापरतात .
०तत्त्व  न. ब्रह्म .
०ता  स्त्री. तयारी ; सर्व सिध्द असणें .
०पादुका   स्त्रीअव . ज्या पायांत घातल्यानें वाटेल तिकडे जाण्याची शक्ति प्राप्त होते अशा पादुका . करवीर क्षेत्रीं दत्तात्रयें सिध्दपादुका । - सप्र ३ . २० .
०पुरुष  पु. १ अणिमादि सिध्दी प्राप्त झालेला ; योगी ; मांत्रिक . २ ब्रह्मस्वरूपीं विलीन झालेला .
०प्रज्ञा  स्त्री. पूर्वजन्मांतली या जन्मीं मिळणारी बुध्दि . तिये सिध्दप्रज्ञेचेनि लाभे । मनचि सारस्वतातें दुभे । - ज्ञा ६ . ४५४ .
०मौळी वि.  श्रेष्ठ सिध्द पुरुष . जयजयाजी सिध्दमौळी । - गुच २० . २ . [ सिध्द + मौलि ]
०योग  पु. बाळहिरडे आणि जिरें यांचें चूर्ण . हें अतिसारांत तांदुळाच्या धुवणांतून घेतात . - योर १ . ४१५ .
०रस  पु. १ अमृत . कुंकुमाचें भरींव । सिध्दरसाचें वोतींव । - ज्ञा ६ . २५५ . २ पारा .
०लाडू  पु. संकष्टी चतुर्थीस कणकेच्या उकडीचे केलेले लाडू ; मुटकुळीं . - ह ८ . १६ .
०वट  पु. कामना पूर्ण करणारा वड . त्या सिध्दवटा सावित्री संपूर्ण । सीता देखून नवस करी ।
०वत्   क्रिवि . सिध्द झाल्याप्रमाणें ; गृहीत धरून . एका विषयाचा वाद पडल्यास इतर विषय सिध्दवत् ‍ घ्यावे लागतात . - वि . ( शाप . ) गृहीत ; खरें मानून चाललेलें . सिध्दवत् ‍ पदें . ( इं . ) पॉस्चुलेट्‍स . [ सं . ]
‍   क्रिवि . सिध्द झाल्याप्रमाणें ; गृहीत धरून . एका विषयाचा वाद पडल्यास इतर विषय सिध्दवत् ‍ घ्यावे लागतात . - वि . ( शाप . ) गृहीत ; खरें मानून चाललेलें . सिध्दवत् ‍ पदें . ( इं . ) पॉस्चुलेट्‍स . [ सं . ]
०साधक  पु. अव . एकाच कपटकारस्थानांतील मंडळी . आपलें ऐक्य बाहेर समजूं न देतां , संगनमतानें दुसर्‍याला फसविण्यासाठी एकमेकांचा पुरस्कार करणारे ( एकानें सिध्द पुरुष बनावयाचें व दुसर्‍यानें त्याचें स्तोम माजवावयाचें ) [ सिध्द + साधक ]
०साधन  न. १ सिध्दीचे अद्‍भुत चमत्कार दाखविणें ; जादू ; किमया . २ सिध असलेली वस्तु पुन्हां सिध्द करण्यास लागणें . तर्कशास्त्रांत हा एक दोष मानला जातो . तूं चोर आहेस असें चोरालाच म्हटलें असतां सिध्दसाधन दोष होतो .
०स्थाली  स्त्री. पाहिजे तें अन्न पाहिजे तेव्हां विपुल निघावें अशी ( कोणी सिध्द पुरुषानें दिलेली ) थाळी , पात्र . सिध्दणें - क्रि . १ सिध्द करणें . तुलदाइयां बैलां सिध्दंवै । - पाटणशिलालेख शके ११२८ . २ सिध्दीस जाणें मोक्षमूल कृपाजीवन । जेणें सिध्दे । - ज्ञाप्र ६१ . सिध्दाई - स्त्री . १ चमत्कार ; सिध्दसाधन . २ दैवी शक्ति प्राप्त होणें . सिध्दि पहा . सिध्दानुवाद - पु . सिध्द गोष्टीचें वर्णन तरी सिध्दानुवाद लाहों । आवडी करुं । - अमृ १० . १२ . [ सिध्द + अनुवाद ] सिध्दान्न - न . शिजणें , इ० संस्कारानें सिध्द झालेलें अन्न ; तयार , खाण्यालायक अन्न [ सिध्द + अन्न ] सिध्दार्थ - वि . १ ज्याचा उद्देश , मनोरथ सिध्दीस गेला आहे असा . २ गौतमबुध्द [ सिध्द + अर्थ ] सिध्दार्थी - पु . त्रेपन्नावा संवत्सर . सिध्दावस्था - स्त्री . जीवन्मुक्तावस्था ; ब्राह्मीस्थिति . - गीर ३६७ . [ सिध्द + अवस्था ] सिध्दाश्रम - पु . १ सिध्दावस्थेस पोंचलेल्या मुनीचा आश्रम . जावें सिध्दाश्रमातें । - रावि ७ . १० . २ हिमालयांतील नरनारायणाश्रम . सिध्दाश्रमासि पावे विश्व जया सिध्द सादना गाते । - मो उद्योग ८ . २७ . [ सिध्द + आश्रम ] सिध्दासन - न . योगासनाचा एक प्रकार . कामवासना नाहींशी करण्याला याचा उपयोग होतो . - संयोग ३२३ . [ सिध्द + आसन ] सिध्दि - स्त्री . १ दैवी शक्ति ; अणिमा इ० अष्टमहासिध्दी . देखें विषय हे तैसे । पावती सिध्दि चेनि मिषें । - ज्ञा २ . ३१३ . २ आश्चर्यकारक , अपूर्व सामर्थ्य , कौशल्य ३ तपश्चर्येचें किंवा देवता भक्तीचें फल . ४ परिपूर्णता ; समाप्ति ; संपादन ; उद्दिष्ट साध्य होणें . तें मनोरथ संगें नव्हे । एर्‍हवीं सिध्दि गेलेंचि आहे । - ज्ञा १३ . १३३ . ५ पुराव्यानें स्थापना , संस्थिति ; प्रस्थापित होणें ( मुद्दा , बाजू , आरोप इ० ). शाबिती . अंतःकरणही अनादि । प्रवाहरूपें त्याची सिध्दी । - एभा १३ . २४५ . ६ निर्णय ; निकाल ; तडजोड ( भांडण , खटलें इ० ची ). ७ घटना ; बनावणी ; मांडणी ( कायदा , नियम , इ० ची ). ८ सिध्दता ; तयारी ; ( अन्न , औषध इ० ची ) ९ सज्ज असणें ( बदली किंवा इतर काम करण्यास माणूस , जनावर इ० ). १० कौशल्य ; नैपुण्य ; वाकबकारी ( योगसामर्थ्य , किमया इ० त ). ११ मुक्ति ; ब्रह्मस्थिति ; निर्वाण . तैसें न होणें निपजे । तें नैष्कर्म्य सिध्द जाणिजे । सर्व सिध्दींत सहजें । परम हेंचि । - ज्ञा १८ . ९८० . १२ यश ; विजय , उत्कर्ष . १३ सामग्री ; साहित्य . घरीं त्याच्या आहे सर्व सिध्दी । - रामदासी २ . ११८ . १२ . [ सं . ] सिध्दीस आणणें , सिध्दीस नेणेंस - पुरें करणें ; तडीस नेणें ; यशस्वी रीतीनें पुरेम होणें , तडीस जाणें .
०स्थान  न. मूळ ठिकाण .

Related Words

सिध्द   अनव्यावृत्तिसिध्द   राध्दांत   असिध्द   उदाह्रत   सदुतें   समर्थणें   अनिष्टापत्ति   शाबिती   म्हण्णें   जय्यद   सयंपाक   सयंपाकघर   सयंपाकी   सयंपाकीण   सन्नध   सन्नध्द   अवसानी   जैयत   घुडणें   आभारणें   अठोपपरब्रह्म   अनुमानसिद्ध   आज्ञासिध्द   उपपादक   जय्यत   चाकटणें   अठोकपरब्रह्म   आईता   आखाडा   अनुष्ठणें   उपपादणें   उजरा   शाबूद   अकर्ता   अनुपपन्न   अशास्त्र   आइता   आइतें   अपरीक्षित   शाबूत   शिधा   अडुमाडू   अणीबाणी   अनुपस्थित   आइती   अनुवादन   शिदोरी   शिधोरी   अन्वयव्यतिरेक   अप्रमेय   उपमान   ठी   संपादणी   संपादणूक   जिव्हा   साधक   अनुभव   अनुपान   उपकरण   उपपन्न   आहुती   अर्थापत्ति   घरचा   शंभर   जिंकणें   झुंज   झुंझ   टेक   विष्टर   उत्प्रेक्षा   शक्य   प्रार्थना   चट   ठाय   अनुवाद   इच्छा   उघडा   व्यक्ति   त्रास   अन्यथा   शिर   आपला   उतरणें   क्षेप   जाणें   रिकामा   चक्री   चूल   संकल्प   आधार   अन्न   अभ्यास   हाड   घालणें   हात   सर्व   अर्थ   राजा   सीता   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP