असु

{ asuḥ }

हिन्दी (hindi) WN

   See : मन, प्राण वायु

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. 
   प्राण ; जीव ; श्वासोच्छवास . असु जातां तनु विकळा , कीं जातां वत्स जेविं धेनु सती । - मोसभा ७ . ४० . [ सं . ]
   ( शाप . ) ऑक्सिजन . सामाशब्द - असुइथिल अमिन , असुकितन वगैरे .

A Sanskrit English Dictionary

असु  m.  m. (√ 1. अस्), Ved. breath, life, [RV.]; [AV.] &c.
   life of the spiritual world or departed spirits, [RV. x, 15, 1]
   (in astron.) ‘respiration’, = four seconds of sidereal time or one minute of arc, [Sūryas.]
प्रज्ञा   = , [Naigh.]
असवस्   (in later language only ) the vital breaths or airs of the body, animal life, [AV.]; [Mn. iii, 217, &c.]
असु  n.  n. grief, [L.]
चित्त   (= ) the spirit, [L.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

असुः [asuḥ]   [अस्यते क्षिप्यते अस्-उन् [Uṇ 1.1;] cf. Nir.; स हि अस्तः शरीरे भवति तस्य तत्र नित्यमवस्थानम्]
   Breath; मीनगन्ध्यसु- गन्धेन कुर्वन्ती मार्गदूषणम् [Bhāg.6.13.13;] life, spiritual life; [Rv.15.1.1.]
   life of departed spirits.
   Water.
   Heat.
   (pl.) (a) The five vital breaths or lifewinds in the body; असुभिः स्थास्नु यशश्चिचीषितः [Ki.2.19;] परीक्षितं दुर्लभानसून् प्रापितवान् [K.175;] [Bh.2.11;] (b) wisdom (प्रज्ञा Nir.).
   The time taken in pronouncing 1 long syllables.
   A sixth part of a pala q. v. n.
   (सु) Reflection, thought.
   Heart, mind.
   Grief.-Comp.
-तृप् (प) -भर a.  a. Enjoying one's life, devoted to worldly pleasures; मातरं पितरं भ्रातृन्सर्वांश्च सुहृदस्तथा । घ्नन्ति हयसुतृपो लुब्धा राजानः प्रायशो भुवि [Bhāg.1.1.67.]
-धारणम्, -णा   sustenance of life, life, existence.
-नीतः   the lord of spirits; इमौ युनज्मि ते वह्नी असुनीताय वोढवे [Av.18.2.56.] (-तम्) the world of spirits.
-नीतिः  f. f. the life or the spirits (personified as a female deity invoked for the preservation of life); असुनीते मनो अस्मासु धारय [Rv.1.59.5.]
   भङ्गः destruction or loss of life; मलिनमसुभङ्गे- प्यसुकरम् [Bh.2.28.]
   danger or fear about life. -भृत्m. a living being, a creature.
-सम a.  a. as dear as life, dearly loved. (-मः) a husband, lover; मुहुरसुसममाघ्नती नितान्तम् [Śi.7.17.]

Shabda-Sagara

असु  m.  pl. always, ( असवः) The five vital breaths or airs of the body.
  n.  ( -सु)
   1. Reflexion, thought, or the heart as the seat of it.
   2. Afflic- tion.
    E. अस to be, &c. and उ Unādi aff.

ROOTS:

अस उ