स्कंध १० वा - अध्याय ४३ वा

५१०
शुकमहामुनि रायासी कथिती । गोप सकलही नंदादिक ॥१॥
प्रवेशले मोदें त्या रंगमंडपीं । जाणूनि चिंतिती राम-कृष्ण ॥२॥
धनुर्भंगादीही पाहूनि विक्रम । पालटे न मन ज्या दुष्टाचें ॥३॥
ऐशा मूढ कंसा वधितां न दोष । जावें मंडपांत स्वयें आतां ॥४॥
चिंतूनियां ऐसें येती राजद्वारीं । तोंचि अंगावरी येई गज ॥५॥
हेतुपूर्वकचि तया माहुतानें । वळविला ऐसें पाही कृष्ण ॥६॥
वासुदेव म्हणे केश ते कुरळे । मागें सारियेले श्रीकृष्णानें ॥७॥

५११
कसूनि कंबर गंभीर स्वरानें । म्हणे माहुतातें मागें होई ॥१॥
इच्छितों मंडपीं जावें ऐसें आम्हीं । घेईं वळवूनि गजालागीं ॥२॥
ऐकसी न तरी गजासवें तुज । अंगावरी क्रोधें वेगें घाली ॥४॥
शुंडेमाजी तदा सत्वरी तो गज । धरितां कृष्णास, निसटे हरी ॥५॥
वासुदेव म्हणे, तोडूनियां मुष्टि । लपे जगजेठी उदराखालीं ॥६॥

५१२
न दिसे कृष्ण तैं खवळला गज । शोधूनि तयास घ्राणेंद्रियें ॥१॥
आंवळी शुंडेनें होऊनि संक्रुद्ध । निसटे क्षणांत परी कृष्ण ॥२॥
पुढती जाऊनि त्याच्या पृष्ठभागीं । धरुनियां ओढी पुच्छ त्यासी ॥३॥
शत हस्त नेई ओढूनियां मागें । क्रोध तैं गजातें येई बहु ॥४॥
परी सव्यभागीं जातां त्या श्रीकृष्ण । वळवी ओढून वामभागीं ॥५॥
वत्सपुच्छाप्रति धरुनियां बाळें । खेळती तैं चाळे करी कृष्ण ॥६॥
वासुदेव म्हणे अंतीं भगवान्‍ । पुढती येऊन ताडी हर्षे ॥७॥

५१३
गज तैं कृष्णासी धराया धांवतां । सभोवतीं त्याच्या फिरे कृष्ण ॥१॥
गवसलों ऐसें दावी वारंवार । येतां अंगावर दूर जाई ॥२॥
बहुवार तेंवी बैसतां गजही । वांकतांचि होई दूर कृष्ण ॥३॥
ऐशा उठाबशा काढितांचि गज । ठेंचाळे, सहज पतन पावे ॥४॥
अंतीं श्रांत होई गज, तदा कृष्ण । स्वयेंचि पतन भासवी त्या ॥५॥
तदा क्रोधावेशें करितां प्रहार । दंत भूमीवर आपटती ॥६॥
माहूतही तदा टोंची त्या अंकुश । होऊनि तैं क्रुद्ध पुढती धांवे ॥७॥
शुंडा तैं हरीनें पिळूनि तयासी । पाडिलें भूमीसी लीलामात्रें ॥८॥
उपटूनि दंत माहूतासमेत । दंतेंचि प्राणान्त केला त्यांचा ॥९॥
वासुदेव म्हणे अतर्क्य विक्रम । अशक्य कांहीं न जगन्नाथा ॥१०॥

५१४
शस्त्रस्थानीं गजदंतचि करांत । ऐसे मंडपांत जाण्या सिद्ध ॥१॥
गजरुधिराचे बिंदु अंगावरी । श्रमें वदनावरी घर्मबिंदु ॥२॥
ऐसे गोपांसवें जातां मंडपांत । पाहती समस्त तयांप्रति ॥३॥
शृंगारादि रस तदा मूर्तिमंत । प्रगटले तेथ प्रत्यक्षचि ॥४॥
वासुदेव म्हणे कोणाप्रति कैसा । दिसे कृष्ण ऐका दक्षतेनें ॥५॥

५१५
चाणूरादि मल्लां वज्रासम भासे । सामान्यजनांतें नृपासम ॥१॥
नंदादिकां आप्त, स्त्रियांसी मदन । वीर तो दारुण दुष्टांप्रति ॥२॥
वडिलांसी बाळ, कंसालागीं काळ । विक्रमी प्रबळ अज्ञांप्रति ॥३॥
परमतत्व तो भासे योगियांसी । तेंवी यादवांसी देवश्रेष्ठ ॥४॥
वासुदेव म्हणे रसमय ऐसा । चिंतील जो जैसा तैसा देव ॥५॥

५१६
प्रत्यक्ष पाहूनि राम-कृष्णा कंस । भय अंतरांत मानी बहु ॥१॥
आकर्षिती जनां मनोहर मूर्ति । लवती न पातीं कवनाचींही ॥२॥
हृदयीं न मावे आनंद जनांच्या । एकमेकां त्यांच्या कथिती लीला ॥३॥
बंदीगृहीं जन्म, गोकुळगमन । दुष्टनिर्दलन कथिती सर्व ॥४॥
कालियामर्दन, गोवर्धनोद्धार । गोकुळा आधार जाहला हा ॥५॥
राम-कृष्णलीला वर्णिती सकळ । उद्धरिलें कुळ म्हणती यांनीं ॥६॥
वासुदेव म्हणे पाहूनि विक्रम । सकलही जन चकित होती ॥७॥

५१७
ऐकूनि जनांच्या वार्ता सभेमाजी । क्रोध चाणूरासी येई बहु ॥१॥
म्हणे कृष्णा, रामा, वीर तुम्हीं दोघे । रुचतें कंसातें मल्लयुद्ध ॥२॥
पाचारण तुम्हां यास्तवचि केलें । नृपा तोषविलें पाहिजेचि ॥३॥
संतुष्ट नृपाळ जनां करी तृप्त । येतां काय क्रोध शिक्षा घडे ॥४॥
म्हणूं नका आम्हीं मल्ल नसो ऐसें । सहज गोपांतें मल्लविद्या ॥५॥
होऊनियां सिद्ध तेणें मल्लयुद्धा । संतोष नृपाचा संपादावा ॥६॥
कल्याण आपुलें होईल त्या कर्मे । वासुदेव प्रेमें पुढती गाई ॥७॥

५१८
जाणूनि ते इष्टापत्ति । काय बोलला यदुपति ॥१॥
अरे, आम्हीं वनवासी । तुम्हीं नगरनिवासी ॥२॥
परी कंसाचीच प्रजा । कंसकल्याणाची इच्छा ॥३॥
तेणें आज्ञा त्याची मान्य । परी मुलें आम्हीं सान ॥४॥
समसमां होवो युद्ध । तेणें न घडे अन्याय ॥५॥
वासुदेव म्हणे कृष्ण । ऐसें बोलला वचन ॥६॥

५१९
ऐकूनि ते शब्द बोलला चाणूर । बल ज्या सहस्त्र कुंजरांचें ॥१॥
ऐसा कुवलयापीडही वधिसी । बालक तुजसी म्हणे कोण ॥२॥
यास्तव बलाढय मल्लासीच युद्ध । तुजलागीं योग्य वाटे मज ॥३॥
रामही तैसाचि महा बलवंत । बलिष्ठांसी युद्ध तुम्हां योग्य ॥४॥
अन्याय न तेणें, यास्तव मजसी । सिद्ध हो युद्धासी कृष्णा, स्वयें ॥५॥
मुष्टिकासी युद्ध करील हा राम । वासुदेव धन्य म्हणे दैत्य ॥६॥